Μέσα Κοινωνικής Απάτης

Ήταν απόγευμα Δευτέρας, όταν η προσωπική συνήθεια ανάγνωσης ηλεκτρονικών μηνυμάτων προμήνυε μια μικρή περιπέτεια. Ένα μήνυμα από το Facebook με ενημέρωνε ότι η προσθήκη του αριθμού τηλεφώνου μου ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Ένα τηλέφωνο άγνωστο και καθόλου κυπριακό! Ένα μήνυμα πιο πάνω με ενημέρωνε επίσης ότι η αλλαγή της ηλεκτρονικής διεύθυνσης ολοκληρώθηκε με επιτυχία! Άγνωστη και αυτή. Ένα τρίτο με ενημέρωνε ότι η αλλαγή κωδικού ολοκληρώθηκε επίσης με τρομερή επιτυχία. Τι λέει αυτό; Τι εννοεί; Πότε έγιναν αυτά; Δυστυχώς, έγιναν τρεις ώρες προηγουμένως και δεν πήρα χαμπάρι. Δοκίμασα να μπω στον προσωπικό μου λογαριασμό, αλλά αυτός δεν ήταν πια δικός μου. Επιχείρησα να αλλάξω κωδικό, αλλά πώς; Η ηλεκτρονική διεύθυνση στην οποία θα αποστελλόταν ο νέος κωδικός ήταν ξένη και το τηλέφωνο επίσης…

Οι επόμενες κινήσεις που έγιναν, κατέληγαν στο κενό. Όλα τα βήματα που ακολουθήθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες του μέσου αυτού οδηγούσαν σε απόλυτο αδιέξοδο. Σε επικοινωνία που είχα με την Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, φάνηκε πως αυτό είναι το τελευταίο χόμπι των χάκερ μαζί με τον σεξουαλικό εκφοβισμό μέσω διαδικτύου. Έτσι προέκυψε και αυτό το θέμα. «Θα πρέπει να δημιουργήσεις άλλο λογαριασμό», είπαν και ό,τι έμεινε από τον λογαριασμό μου, ο οποίος είναι ενεργός χωρίς τον δικό μου έλεγχο, είναι η δική μου φωτογραφία, οι δικοί μου φίλοι, οι δικές μου αναμνήσεις, ο δικός μου κόσμος… ένας κόσμος στον οποίο δεν έχω πλέον πρόσβαση…

Πλήθος καταγγελιών στη Δίωξη

Ο Αναπληρωτής Αστυνόμος Β’ και Βοηθός Διευθυντής Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλημάτων στην Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Ανδρέας Αναστασιάδης, μίλησε στη «Σημερινή» για την αύξηση των παραβιάσεων αυτών. «Είναι γεγονός ότι παρατηρούνται σε αρκετές περιπτώσεις παραβιάσεις τέτοιων λογαριασμών κοινωνικής δικτύωσης. Η Υποδιεύθυνση δέχεται αριθμό αναφορών καθημερινά, τόσο μέσω τηλεφώνου όσο και μέσω email και αναφορών στην πλατφόρμα που διατηρούμε».

Η αύξηση αυτή οφείλεται στη ραγδαία αύξηση της χρήσης του διαδικτύου, σύμφωνα με τον κ. Αναστασιάδη. «Όλες οι δραστηριότητες των πολιτών διενεργούνται μέσω του διαδικτύου. Από τις καθημερινές συναλλαγές μέχρι αγορές, πληρωμές λογαριασμών, εκπαίδευση και κλείσιμο συμφωνιών. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους δράστες να δράσουν ολοένα και περισσότερο, εφευρίσκοντας νέους τρόπους δράσης για τις απάτες τους. Κατά δεύτερο, η αύξηση αυτή οφείλεται στο ότι οι χρήστες των διαφόρων κοινωνικών μέσων δεν προστατεύουν τους λογαριασμούς τους με αυστηρές ρυθμίσεις ασφαλείας. Όλες οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν τέτοιες ρυθμίσεις για τους χρήστες τους, όπως για παράδειγμα η ταυτότητα διπλού παράγοντα, ενημέρωση σε περίπτωση προσπάθειας παραβίασης κ.λπ. Οι δράστες είναι ακριβώς αυτό που αναζητούν, δηλαδή λογαριασμούς με αδύνατη ασφάλεια, ώστε να πετύχουν τον σκοπό τους».

Σκοπός η απόσπαση χρημάτων

Ο δράστης δεν νοιάζεται τόσο για τον ίδιο τον λογαριασμό όσο για το τι μπορεί να κερδίσει μέσω αυτού. Ρίχνει τα δίκτυά του και προσπαθεί να πιάσει μια καλή «ψαριά». «Από την πείρα μας, διαπιστώνουμε ότι ο σκοπός των δραστών αυτών είναι οικονομικός. Δηλαδή η οικονομική εξαπάτηση άλλων χρηστών του διαδικτύου. Ο χρήστης που χάνει την πρόσβαση του λογαριασμού του σε μέσω κοινωνικής δικτύωσης, συνήθως δεν είναι ο ίδιος ο στόχος. Στόχος είναι μέσω του λογαριασμού του να ξεγελαστεί άλλος κόσμος και να χάσει χρήματα. Για τον λόγο αυτό παρατηρούμε ότι οι δράστες επικεντρώνονται συνήθως σε λογαριασμούς με πολλούς ακολούθους, ώστε η απάτη να εδραιωθεί γρηγορότερα».

Ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε επίσης ότι πολλοί πέφτουν εύκολα θύματα, δίδοντας οι ίδιοι, άθελά τους, εύκολη πρόσβαση στους λογαριασμούς τους. «Δυστυχώς, ο πολίτης πολλές φορές δείχνει να εμπιστεύεται αγνώστους και εύκολα να κοινοποιεί τους κωδικούς του ή να τους χρησιμοποιεί σε μη ασφαλισμένους ιστότοπους, με αποτέλεσμα να χάνει την πρόσβαση στον λογαριασμό του. Επίσης συμβαίνει να καταχωρεί στοιχεία του σε δήθεν διαγωνισμούς ή ύποπτους συνδέσμους με αποτέλεσμα πάλι επιτήδειοι να λαμβάνουν την κυριότητα του λογαριασμού κοινωνικής δικτύωσης. Ο κόσμος πρέπει να είναι προσεκτικός στο διαδίκτυο και να έχει τα μάτια του ανοικτά σε πιθανές απάτες, ώστε να μην πέσει θύμα τέτοιας δράσης».

Μπορεί κάποιος να «διασφαλίσει» τον λογαριασμό του;

Ένας λογαριασμός ο οποίος δεν είναι σωστά και επαρκώς ασφαλισμένος σίγουρα είναι πιο εύκολο να παραβιαστεί από έναν λογαριασμό ο οποίος δεν έχει καμία ασφάλεια. «Για παράδειγμα, ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος ξεγελαστεί και δώσει τους κωδικούς του, με οποιοδήποτε τρόπο σε άγνωστο, ύποπτο χρήστη, στην περίπτωση που οι αντίστοιχες ρυθμίσεις ασφαλείας του είναι ενεργοποιημένες, θα λάβει τέτοια ενημέρωση και μπορεί να αποτρέψει την πρόσβαση του δράστη στον λογαριασμό του».

Όλες οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν πολλές και αποτελεσματικές δικλίδες ασφαλείας στους χρήστες τους, τις οποίες όλοι οφείλουμε να εφαρμόζουμε. Ωστόσο όλα εξαρτώνται και από τη συμπεριφορά ενός χρήστη, και τον τρόπο που δραστηριοποιείται στο διαδίκτυο, όπως εξήγησε ο κ. Αναστασιάδης. «Πρέπει να είμαστε όλοι προσεκτικοί και να έχουμε τα μάτια μας ανοικτά στις διάφορες απάτες που κυκλοφορούν. Καλώ τους πολίτες να επισκεφτούν τη σελίδα που διατηρεί η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος cyberalert.cy, όπου μπορεί να ενημερωθεί για τις απάτες που παρατηρούνται στο διαδίκτυο αλλά και τρόπους προστασίας τους».

Όταν κλείνει η πόρτα του facebook

Μια εβδομάδα χωρίς facebook στα χρόνια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι και εύκολο πράγμα. Επιβεβλημένη αποτοξίνωση θα την χαρακτήριζα, αφού η σχέση μας πλέον με καθετί που προβάλλεται ως ζωή μέσα από τα ΜΚΔ είναι άρρηκτη! Η ψυχολόγος Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου Τρυφωνίδου εξήγησε στη «Σημερινή» τη σχέση μας αυτή με τις διάφορες εφαρμογές, η οποία καταλήγει να είναι καθ’όλα εθιστική.

Διαφαίνεται τόσο από την εμπειρική παρατήρηση όσο και από πρόσφατες έρευνες πως η ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εθιστική. Η εθιστική χροιά στηρίζεται στον φόβο να μη χάσουμε ό,τι συμβαίνει ή αλλιώς τον φόβο μη μείνουμε «στην απ’ έξω». Τα κοινωνικά μέσα δημιουργούν μια αίσθηση του ανήκειν και μια αίσθηση κοινότητας. Κτίζουμε σχέσεις με ανθρώπους, οι οποίοι μοιράζονται τα ίδια ενδιαφέροντα και τις ίδιες αξίες μ’ εμάς, τουλάχιστον έτσι φαίνεται, ακολουθώντας τους, κοινοποιώντας τις δημοσιεύσεις τους ή ακόμα και αλληλοεπιδρώντας απευθείας μαζί τους. Πέρα από τις εμπειρίες που μοιραζόμαστε, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επίσης μας προσελκύουν, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο μας επιτρέπουν να δημιουργήσουμε και να ανταποκριθούμε σε κοινωνικά αντικείμενα. Ένα κοινωνικό αντικείμενο αποκτά νόημα μέσα από τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Η επιτυχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με τον τρόπο που επεκτείνουν την έννοια της κοινωνικότητας από τους ανθρώπους στα κοινωνικά αντικείμενα.

Η ζωή μας δεν είναι εκεί μέσα

Η Δρ Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου υπενθύμισε ότι η πραγματική ζωή δεν είναι αυτή που «κυκλοφορεί» στο διαδίκτυο, αλλά αυτή που συμβαίνει έξω από αυτό.
«Ενώ συμμετέχουμε στα κοινωνικά δίκτυα, πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι η ταυτότητα και η ζωή που δημιουργούμε τόσο εμείς όσο και άλλοι μέσα σε αυτά, δεν είναι παρά μια μερική αναπαράσταση των σημαντικών και πληρέστερων ζωών και εμπειριών που ζούμε καθημερινά.

»Μπορούμε να μετριάσουμε την εθιστική επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προσπαθώντας να κάνουμε παρέες, να βρισκόμαστε, να επικοινωνούμε από κοντά κλείνοντας τα κινητά μας την ώρα που βρισκόμαστε. Να διοργανώνουμε εξόδους στη φύση για περπάτημα, παιχνίδι, δραστηριότητες. Ας θυμηθούμε πόσο απελευθερωτικό είναι να μη μας εντοπίζουν ανά πάσα στιγμή μέσω του σήματος του κινητού, να μη μας χειρίζεται ένα διαδικτυακό παιχνίδι, να μη δηλώνουμε πού βρισκόμαστε και με ποιους».