Σκέψεις πάνω στην κυπριακή εξωτερική πολιτική: μερικά στοιχεία
Με την ίδρυση της Δημοκρατίας το 1960, το «Κυπριακό» ήταν στην ουσία κατά το πλείστον η κυπριακή εξωτερική πολιτική. Ασχολούμαστε δηλαδή με την εξωτερική πολιτική έχοντας ως βάση μας το κυπριακό ζήτημα. Γενικά, βέβαια. Αυτό συνέχισε επί προεδρίας του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου (1960-1977) και ακόμη επί Σπύρου Κυπριανού (1977-1988).
Επί Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ήταν η εποχή που ο ΟΗΕ ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής μας πολιτικής, ο Υπουργός μας των Εξωτερικών, περισσότερον ο Σπύρος Κυπριανού, έμενε στην Νέα Υόρκη, στο ξενοδοχείον Πλάζα στην Πέμπτη Λεωφόρο, καθ’ όλη τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ήτοι από τον Σεπτέμβρη μέχρι τον Δεκέμβρη εκάστου έτους. Επί προεδρίας Σπύρου Κυπριανού, η εξωτερική πολιτική παρέμεινε περίπου η ίδια – κυπριακό ζήτημα – ΟΗΕ.
Επί Βασιλείου τα πράγματα άλλαξαν αρκετά. Επί Κληρίδη έγινε κάποια μεταβολή με την πάροδο του χρόνου, επί Τάσσου Παπαδόπουλου μπαίνουμε στην ΕΕ. Επί Χριστόφια είχαμε ορισμένες στροφές προς τα αριστερά. Επί της σημερινής διακυβέρνησης Αναστασιάδη προχωρήσαμε σε συμμαχίες με τη Γαλλία, αλλά και περιφερειακές συμμαχίες, λόγω κυρίως του φυσικού αερίου, με την Ελλάδα, την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Ιορδανία και εγκαταστήσαμε και γραμματεία στη Λευκωσία. Κάναμε κάτι περισσότερο από πριν.
Παραμένει, εν τούτοις, πάντοτε ως κεντρικό σημείο και αφετηρία της εξωτερικής μας πολιτικής το «κυπριακό ζήτημα», όπως εμείς το καταλαβαίνουμε, με τις αναγκαίες προεκτάσεις προς την Τουρκία και τον ρόλο της Τουρκίας. Βεβαίως αυτό είναι φυσικό και δεν μπορούσε να είναι αλλιώς. Από την άλλη μεριά, μέσα στις περιστάσεις, πρέπει να προσπαθήσουμε να απαγκιστρωθούμε από το Κυπριακό και την Τουρκία και να ασκήσουμε μια πολυμερή εξωτερική πολιτική, που να μην στηρίζεται μόνο στον παράγοντα Τουρκία και στη γειτονιά μας.
Αφορμή μού έδωσαν γι’ αυτές τις σκέψεις οι τελευταίες εκλογές για τα 10 μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου για την Ευρώπη εξελέγησαν η Ελβετία και η Μάλτα. Η Ελβετία, με μια παράδοση ουδετερότητας - και διαμαρτυρίες γι’ αυτό στην ίδια τη χώρα - και η Μάλτα, που σε πολλά προσομοιάζει με μας. Παρόμοιο μέγεθος νήσος, πρώην αγγλική αποικία κ.λπ.
Δεν είμαι αφελής και γνωρίζω τις δυσκολίες για την Κύπρο, που δεν αντιμετωπίζει η Μάλτα. Χώρα στη Δυτική Ευρώπη, καμιά σχέση με την Ανατολή και έναν γείτονα σαν την Τουρκία κ.λπ.
Παρ’ όλες όμως τις δυσκολίες και τα γεγονότα, πρέπει να κάνουμε επίσης μια περισσότερο «διεθνιστική» εξωτερική πολιτική, μακριά από τη γειτονιά μας και την Τουρκία και τους γνωστούς «φίλους μας», ούτως ώστε να μπορέσουμε να λύσουμε το πρόβλημά μας δίκαια και βιώσιμα.
