Τι είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, τα οποία προσβάλλουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Η συχνότερη καρδιαγγειακή νόσος είναι η στεφανιαία νόσος, που αποτελεί και την πρώτη αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Άλλες συχνές παθήσεις είναι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι αρρυθμίες, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι συγγενείς καρδιοπάθειες, οι περιφερικές αρτηριοπάθειες και οι φλεβικές θρομβώσεις.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση τέτοιων παθήσεων;

Οι παράγοντες κινδύνου κατηγοριοποιούνται σε τροποποιήσιμους και μη τροποποιήσιμους. Οι μη τροποποιήσιμοι περιλαμβάνουν την ηλικία, τη φυλή, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό. Μεταξύ των τροποποιήσιμων είναι το κάπνισμα, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το στρες, οι κακές διατροφικές συνήθειες, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υψηλή χοληστερόλη.

Πόσο ενοχοποιείται το κάπνισμα για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, το κάπνισμα ευθύνεται για τον θάνατο περισσοτέρων των 440.000 ανθρώπων στην Ευρώπη ετησίως. Περισσότεροι από 135.000 από αυτούς τους θανάτους αφορούν καρδιαγγειακές παθήσεις. Οι καπνιστές διατρέχουν 2 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κάποιο καρδιακό επεισόδιο σε σχέση με τους μη καπνιστές. Ιδιαίτερα στα άτομα κάτω των 50 ετών, οι καπνιστές διατρέχουν 10πλάσιο κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου σε σχέση με τους μη καπνιστές. Αυξημένους κινδύνους για την υγεία τους διατρέχουν και οι παθητικοί καπνιστές.

Ποια η σχέση του αλκοόλ με τα καρδιαγγειακά νοσήματα;

Πολλά είναι τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ετερογενή επίδραση της κατανάλωσης οινοπνεύματος στο καρδιαγγειακό σύστημα. Πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η μικρή έως μέτρια ποσότητα αλκοόλ είναι καρδιοπροστατευτική, μειώνει δηλαδή τον κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων της καρδιάς. Η μέτρια πρόσληψη αλκοόλ αναφέρεται σε ημερήσια κατανάλωση 1 αλκοολούχου ποτού για τις γυναίκες και 2 για τους άνδρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η προαναφερθείσα πρόσληψη φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου κατά 30%, καθώς συμβάλει στην αύξηση της καλής χοληστερόλης και έχει αντιθρομβωτική δράση, ενώ παράλληλα μειώνει την αρτηριακή πίεση.

Η συστηματική κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα και αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων. Η αυξημένη κατανάλωση προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης, των τριγλυκεριδίων, ενώ μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες και μυοκαρδιοπάθειες.

Πόσο σημαντική είναι η καλή διατροφή για την αποτροπή εμφάνισης αυτών των παθήσεων;

Η ανθυγιεινή διατροφή αποτελεί και αυτή σημαντικό τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου. Αναλυτικότερα, η διατροφή που είναι πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά, νάτριο και χαμηλές σε φρούτα και λαχανικά φυτικές ίνες και ψάρι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η επίδραση της διατροφής φαίνεται να γίνεται μέσω της επιρροής που έχει στις τιμές των λιπιδίων του ορού, της αρτηριακής πίεσης, του σακχαρώδους διαβήτη και της παχυσαρκίας. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών επιβεβαιώνει ότι ένα διατροφικό σχήμα πλούσιο σε φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής αλέσεως και φτωχό σε κορεσμένο λίπος έχει προστατευτική δράση ενάντια σε καρδιαγγειακές ασθένειες. Έτσι, με σωστές διατροφικές συνήθειες τα καρδιαγγειακά νοσήματα μπορούν τόσο να προληφθούν όσο και να αντιμετωπιστούν.

Η σημασία της άσκησης για την καρδιά

Η άσκηση βοηθάει τόσο στη πρόληψη όσο και στη θεραπεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η άσκηση και κυρίως η τακτική αερόβια, όπως το ποδήλατο, το περπάτημα, το τρέξιμο, το κολύμπι κ.ά. μέτριας έντασης προκαλεί μια σειρά από ευνοϊκές φυσιολογικές μεταβολές. Συγκεκριμένα, αυξάνει την ικανότητα των μυών και της καρδιάς να παράγουν έργο, αυξάνει την κατανάλωση θερμίδων, βοηθά στην απώλεια βάρους, έχει ευνοϊκές μεταβολικές επιδράσεις μειώνοντας τη γλυκόζη του αίματος και την κακή χοληστερόλη, ενώ παράλληλα αυξάνει και την καλή χοληστερόλη. Επίσης βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας συνιστούν 150 λεπτά εβδομαδιαίως (τουλάχιστον), μέτριας έντασης αερόβια φυσική άσκηση (ορίζεται ως η άσκηση κατά την οποία μπορεί κανείς να μιλάει αλλά όχι να τραγουδάει) ή 75 λεπτά έντονης έντασης φυσική άσκηση (ορίζεται ως η άσκηση κατά την οποία δεν μπορεί κανείς να πει λίγες λέξεις χωρίς να πάρει ανάσα).

Χοληστερόλη και καρδιά

Οι παθήσεις της καρδιάς είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με ένα κακό λιπιδαιμικό προφίλ. Η υπερλιπιδαιμία είναι η κατάσταση κατά την οποία τα λιπίδια του αίματος είναι αυξημένα. Τα πιο σημαντικά λιπίδια του οργανισμού είναι τα τριγλυκερίδια , η χοληστερόλη, καθώς και οι λιποπρωτεΐνες χαμηλής (LDL, Low Density Lipoproteins) και υψηλής (HDL, High Density Lipoproteins) πυκνότητας. Ένα κακό λιπιδαιμικό προφίλ αφορά σε αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, ολικής χοληστερόλης και LDL και παράλληλα μειωμένες τιμές HDL και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Η υπερλιπιδαιμία δεν έχει κάποια ιδιαίτερα συμπτώματα, ωστόσο είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση και επιτάχυνση της αθηροσκλήρωσης, με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την εκδήλωση ή επιδείνωση στεφανιαίας νόσου

Ποιός ο ρόλος του οικογενειακού ιστορικού;

Το οικογενειακό ιστορικό παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και είναι ένας ισχυρός, ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για τα νοσήματα αυτά. Βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό με συγγενείς πάσχοντες από καρδιαγγειακές ασθένειες αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου, κυρίως εάν οι συγγενείς είναι πρώτου βαθμού και εμφάνισαν τη νόσο σε ηλικία μικρότερη των 55 ετών για άνδρες και 65 ετών για γυναίκες.