Περιβάλλον

Ο ανθρώπινος παράγοντας καίει την Κύπρο

Αριθμοί για τις πυρκαγιές της τελευταίας δεκαετίας - Οι αιτίες και οι διαστάσεις του προβλήματος - Το Σχέδιο του Τμήματος Δασών για εντοπισμό δραστών

Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου το Τμήμα Δασών για τις σκόπιμες πυρκαγιές στην Κύπρο, με το γεγονός αυτό να υποδηλοί πως το πρόβλημα τείνει να εξελιχτεί σε κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο χρήζει άμεσης και δραστικής αντιμετώπισης.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Δασών, οι σκόπιμες πυρκαγιές παρουσιάζουν αυξητική τάση, αφού το 2021 το ποσοστό τους ήταν 59%, ενώ για το πρώτο επτάμηνο του 2022 ανέρχεται σε 69%.

Από την άλλη, καταλυτική είναι η παρέμβαση του Τμήματος Δασών στις φετινές γεωργικές πυρκαγιές, με αποτέλεσμα την άμεση διαχείρισή τους πριν επεκταθούν σε δασική γη. Άξιον αναφοράς είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου Ιανουαρίου - Ιουλίου 2022 στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος κάηκε συνολική έκταση 48 εκταρίων, δασικής και γεωργικής γης, η οποία είναι μειωμένη κατά 84% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας (περίοδος 2012-2021).

Επιχειρώντας μιαν αποτίμηση των αιτιών των δασικών πυρκαγιών, των οποίων τα αίτια είναι γνωστά, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό τα τελευταία χρόνια, που διατηρείται γύρω στο 90%, προκαλείται από ανθρωπογενείς ενέργειες και δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, για την περίοδο 2012-2021 το ποσοστό των πυρκαγιών που προκλήθηκαν από ανθρωπογενείς αιτίες ανέρχεται σε 87%, για το 2021 σε 97% και για το 2022 σε 87%. Οι πυρκαγιές αυτές, σύμφωνα με τα στατιστικά της δεκαετίας 2012-2021, σε ποσοστό 52% οφείλονται σε αμέλεια και το υπόλοιπο 48% σε σκοπιμότητα. Ανησυχητικό είναι όμως το γεγονός ότι οι σκόπιμες πυρκαγιές, όπως προαναφέρθηκε, παρουσιάζουν αυξητική τάση.

Οι δασικές πυρκαγιές της τελευταίας δεκαετίας

Αναλυτικά, επί του συνόλου των δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία (περίοδος 2012-2021) στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος Δασών, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, πρώτη αιτία πρόκλησης πυρκαγιών είναι οι σκόπιμες ενέργειες με ποσοστό 36%. Ακολουθούν οι γεωργικές δραστηριότητες με ποσοστό 15%, οι πυρκαγιές από κεραυνούς με ποσοστό 12%, η ρίψη αναμμένων αποτσίγαρων από ταξιδιώτες με ποσοστό 6% και διάφορες δραστηριότητες σε κατοικίες με επίσης ποσοστό 6%. Άλλες αιτίες πρόκλησης πυρκαγιών είναι οι στρατιωτικές δραστηριότητες με ποσοστό 4%, το βραχυκύκλωμα ηλεκτροφόρων καλωδίων με ποσοστό 2% και δραστηριότητες εκδρομέων με ποσοστό 2%. Ακολουθούν διάφορες άλλες αιτίες, με ποσοστό 1%, όπως κάψιμο σκυβάλων, κυνηγετικές δραστηριότητες, εργασίες στο δάσος και αγώνες αυτοκινήτου. Για το υπόλοιπο ποσοστό, που ανέρχεται σε 13%, οι αιτίες πρόκλησης παραμένουν άγνωστες.

Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα πιο πάνω στοιχεία, για τις αιτίες δασικών πυρκαγιών, διαφαίνεται ότι 9 στις 10 πυρκαγιές προκαλούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο.

Π. Πέτρου: Να αντιληφθούμε τις διαστάσεις του προβλήματος

Σύμφωνα με τον Λειτουργό Πυροπροστασίας του Τμήματος Δασών, Πέτρο Πέτρου, για να επιτευχθεί η αποτελεσματική προστασία των δασών από τις πυρκαγιές, απαιτείται και επιβάλλεται όλοι να αντιληφθούμε τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και να συνειδητοποιήσουμε ότι μια επιπόλαιη ενέργεια, μια απροσεξία ή μια λανθασμένη εκτίμηση, αρκούν για να επέλθει η καταστροφή και η ερήμωση.

Επιπλέον, αυτό που χρειάζεται είναι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν βρισκόμαστε σε δασικές περιοχές και να αποφεύγουμε οποιεσδήποτε ενέργειες, που μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιά, όπως τα καψαλίσματα χόρτων, κλαδεμάτων και αποκαλάμων, η ρίψη σπίρτων και αποτσίγαρων, καθώς και το άναμμα φωτιάς από εκδρομείς σε μη καθορισμένους χώρους. Όσοι διαμένουν ή απασχολούνται σε δασικές και παραδασόβιες περιοχές πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση ηλεκτρικών εργαλείων που παράγουν σπινθήρες, την αποθήκευση εύφλεκτων υλικών, την κακή χρήση ηλεκτρογεννητριών και υδραντλιών, το άναμμα φωτιάς για ετοιμασία φαγητού σε μη ειδικά διαρρυθμισμένους χώρους και το κάψιμο σκυβάλων και άλλων άχρηστων υλικών. Όσοι επισκέπτονται τα δάση για αναψυχή, αθλητικές και άλλες δραστηριότητες, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν κάθε ενέργεια που δυνατό να προκαλέσει πυρκαγιά. Πρέπει, επίσης, όπως έχει ήδη αναφερθεί, να τύχει αντιμετώπισης το πρόβλημα με τις σκόπιμες πυρκαγιές.

Χ. Αλεξάνδρου: Προσπάθειες για άμεσο εντοπισμό πυρκαγιών

Ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, επικαλούμενος πρόσφατο δημοσίευμα, στο οποίο αναφέρεται ότι υπάρχει αύξηση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών κατά το πρώτο επτάμηνο του 2022 σε σχέση με τους μέσους όρους προηγούμενων περιόδων, διευκρινίζει ότι η αύξηση στον αριθμό των πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος Δασών κατά τη φετινή χρονιά, αφορά στο σύνολο των πυρκαγιών, δηλαδή στις δασικές πυρκαγιές και στις πυρκαγιές που έκαψαν γεωργική γη και δεν αφορά μόνο στις δασικές πυρκαγιές. Διαχωρίζοντας τις δύο κατηγορίες πυρκαγιών, ο αριθμός των πυρκαγιών που έκαψαν μόνο γεωργική γη στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος Δασών παρουσιάζει αύξηση κατά 44%, ενώ αντίθετα, ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών παρουσιάζει μείωση κατά 28% σε σχέση με τον μέσο όρο της δεκαετίας 2012-2021. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αριθμός πυρκαγιών που ξεσπούν σε γεωργικές εκτάσεις καταστέλλονται εν τη γενέσει τους και δεν επεκτείνονται σε δασικές εκτάσεις, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής της στρατηγικής για ταχύτερη επέμβαση και έγκαιρη κινητοποίηση μεγαλύτερου αριθμού δυνάμεων για κατάσβεσή τους προτού πάρουν διαστάσεις. Το Τμήμα Δασών και η Πυροσβεστική Υπηρεσία πραγματοποιούν νυχθημερόν περιπολίες στην ύπαιθρο και σε δασικές περιοχές με σκοπό να εντοπιστούν άμεσα πυρκαγιές.

Συγκεκριμένα, ο κος Αλεξάνδρου διευκρίνισε ότι υπάρχουν 15 πυροφυλάκια παγκυπρίως σε στρατηγικές βουνοκορφές, που παρατηρούν για να εντοπίσουν καπνό ή φωτιά και άμεσα να ενημερώσουν τα κέντρα του Τμήματος Δασών. Όπως εξήγησε, τα πυροφυλάκια δεν καλύπτουν όλες τις περιοχές που θα έπρεπε και γι’ αυτό το Τμήμα Δασών συμπληρώνει το σύστημα με 30 θέσεις «παρατήρησης».

Συμπλήρωσε ότι είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο θα ενισχυθεί περαιτέρω με την εισαγωγή και χρήση της τεχνολογίας. «Θα επιλεχθούν μονάδες που θα πετούν drones. Θα υπάρχουν σε έξι περιοχές παγκυπρίως και θα καλύπτουν ευρύτερες αγροτικές περιοχές», ανέφερε ο κος Αλεξάνδρου.

Η περαιτέρω ενίσχυση του Τμήματος Δασών θα υλοποιηθεί με τη χρήση σταθερών καμερών, ενώ το σχέδιο αναμένεται να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2023.

Στόχοι του σχεδίου είναι:

– Η επιτήρηση για έγκαιρο εντοπισμό πυρκαγιών.

– Ο εντοπισμός δραστών που θέτουν εκ προθέσεως πυρκαγιές.

– Η μεταφορά εικόνας από το σημείο της πυρκαγιάς σε λιγότερο από δύο λεπτά.

Η έκκληση των δυνάμεων πυρασφάλειας προς τους πολίτες είναι η έγκαιρη και άμεση ενημέρωση σε περίπτωση πυρκαγιάς, ώστε να μην επεκταθεί. Το Τμήμα Δασών καλεί το κοινό, αν αντιληφθεί καπνό ή φωτιά, να τηλεφωνεί στο 1407 (Τμήμα Δασών) ή στο 112 (Πυροσβεστική Υπηρεσία).