Κυπριακό

Η διχοτόμηση των Ινδιών και της Κύπρου

Ο Cyril John Radcliffe έφθασε στις Ινδίες στις 8 Ιουλίου 1947 και του έδωσαν πέντε εβδομάδες να αποφασίσει το σύνορο! Συναντήθηκε με τον συμμαθητή του στο Κολέγιο, λόρδο Mountbatten, ο οποίος είχε διορισθεί ως Viceroy (αντιβασιλέας) των Ινδιών και άλλους ηγέτες της χώρας και εντός ημερών όρισε το σύνορο της διχοτομικής γραμμής μεταξύ Ινδιών και νεοσύστατου Πακιστάν. Εν μέσω έντονων διαξιφισμών, εχθροπραξιών και αντιδράσεων...

Φέτος ολοκληρώνονται 75 χρόνια από τη διχοτόμηση των Ινδιών. Πολλοί ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και ιστορικοί, από πολλές χώρες, ασχολούνται αυτές τις μέρες με τα αιματηρά και όχι μόνο γεγονότα των ημερών εκείνων, ώρες πριν από την «ανεξαρτησία» των Ινδιών. Διχοτομώντας τη χώρα και μοιράζοντάς την σε δύο χώρες, δημιουργώντας στο άλλο ήμισυ το Πακιστάν.

Το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο επίσης ανήρτησε αναλύσεις και αναφέρεται σε έγγραφα για τα ιστορικά εκείνα γεγονότα.

Ας δούμε και από δικής μας σκοπιάς τη βρετανική εκείνη πολιτική των δεκαετιών του 1940 και 1950, όταν η Βρετανία υποστήριξε και τη διχοτόμηση της Κύπρου, μετά τη διχοτόμηση των Ινδιών.

Στις 31 Μαΐου 1956 ο διαβόητος Βρετανός υψηλόβαθμος αξιωματούχος στο Φόρεϊν Όφις Sir Ivone Kirkpatrick δήλωσε σε εσωτερικό σημείωμα ότι εκείνος πρώτος αναφέρθηκε σε λύση διχοτόμησης για την Κύπρο (βλέπε άρθρο της γράφουσας στη «Σημερινή» στα 60χρονα της δήλωσης εκείνης, 31.5.2016, «Σερ Ίβον Κιρκπάτρικ, ο εμπνευστής της διχοτόμησης»).

«Υπεράκτια νήσος» για τους Τούρκους η Κύπρος - «Διχοτόμηση, η λύση του 20ού αιώνα» για τους Βρετανούς

Στις 25 Ιουνίου 1956 ο Ιταλός Υπ. Εξωτερικών Signor Martino είχε συνάντηση στο Λονδίνο με τον Βρετανό Υπ. Εξωτερικών, Selwyn Lloyd, τον Sir Ivone Kirkpatrick και άλλους του Φόρεϊν Όφις. Ο Ιταλός Υπουργός εξέφρασε τις ανησυχίες του για το Κυπριακό, το οποίο θεωρούσε ως ένα πρόβλημα του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο. Ο Βρετανός Υπουργός είπε ότι συζητούσαν το θέμα της αυτοδιάθεσης με τους Τούρκους, αλλά ήταν δύσκολο θέμα, καθώς οι Τούρκοι θεωρούσαν την Κύπρο ως μια «υπεράκτια νήσο» (offshore island) και οι αντιδράσεις τους ήταν αρνητικές. Το είχαν αποδείξει τον περασμένο Σεπτέμβριο (εννοούσε το πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης). Ο Ιταλός Υπουργός ρώτησε αν το είχαν συζητήσει και με τους Έλληνες και η απάντηση ήταν όχι, γιατί ήταν αναγκαίο πρώτα να συμβουλευθούν τους Τούρκους. Ο Ιταλός Υπουργός είπε πως οι Έλληνες θα δέχονταν μια λύση μέσω του ΝΑΤΟ, που θα έδινε αυτοδιάθεση σε 3-5 χρόνια, βάσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και σε ελληνική νήσο, όπως π.χ. τη Μήλο. Ουσιαστικά προέβαλε τις ελληνικές προτάσεις λύσης μέσω ΝΑΤΟ, για Ένωση, με ανταλλάγματα προς το Ηνωμένο Βασίλειο που είχε προτείνει ο Ευάγγελος Αβέρωφ… Οι Βρετανοί ευχαρίστησαν τον Ιταλό υπουργό για το ενδιαφέρον του, αλλά απέκλεισαν ανάμειξη του ΝΑΤΟ, επικαλούμενοι κίνδυνο ανάφλεξης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κ.λπ. Ο Ιταλός πρέσβης, που συνόδευε τον υπουργό του, είπε ότι ο Τούρκος πρέσβης στο Λονδίνο τού ανέφερε πως είχε εισηγηθεί στην κυβέρνησή του τη διχοτόμηση, υπολογίζοντας ότι θα κόστιζε κάπου 50 εκ. δολάρια για τη μετατόπιση του πληθυσμού. Η τουρκική κυβέρνηση τού είπε ότι η διχοτόμηση ήταν μια ιδέα, αλλά να την απορρίψει... Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η διχοτόμηση ήταν η «λύση του 20ού αιώνα», μια λύση για διεθνή προβλήματα. «Υπήρχαν πολλές αντιδράσεις γι’ αυτήν, αλλά ίσως να ήταν η έσχατη λύση...».

Sir_Cyril_Radcliffe.jpg
O συνταγματολόγος λόρδος Cyril John Radcliffe γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου του 1899 και απεβίωσε 1 Απριλίου 1977

Συνταγματολόγος λόρδος Cyril John Radcliffe

Στη συνέχεια η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε από τον Συνταγματολόγο λόρδο Cyril John Radcliffe να ετοιμάσει συνταγματικές προτάσεις για το Κυπριακό. Τις οποίες, αφού διαβουλεύθηκαν με τους Τούρκους και τον Δρα Νιχάτ Ερίμ, παρουσίασε ο Υπουργός Αποικιών στις 19 Δεκεμβρίου 1956 από τη Βουλή των Κοινοτήτων όταν και υποσχέθηκε δημόσια στους Τούρκους (όπως είχε προ-συνεννοηθεί με τον Τούρκο Πρωθυπουργό στην Κωνσταντινούπολη 3 μέρες ενωρίτερα) ότι η διχοτόμηση δεν θα αποκλειόταν σε τελική λύση του Κυπριακού με την αυτοδιάθεση να δίδεται εξίσου και στο 18% των Τούρκων της Κύπρου, όπως και στο 82% των Ελλήνων!

Ο λόρδος Cyril John Radcliffe, όμως, ήταν ο συνταγματολόγος της αποικιοκρατίας που είχε ετοιμάσει και τον διχοτομικό χάρτη, τον οποίο κατέθεσε στις 9 Αυγούστου 1947, μοιράζοντας την Ινδία και δημιουργώντας το νέο κράτος του Πακιστάν. Τα νέα σύνορα δημοσιεύθηκαν στις 14 Αυγούστου 1947, την ημέρα που ανακοινώθηκε η ανεξαρτησία του Πακιστάν (για τους μουσουλμάνους) και μία ημέρα πριν από την ανεξαρτησία των Ινδιών (για τους Hindus and Sikhs).

Όταν ο Radcliffe είδε το αποτέλεσμα του διαχωρισμού, δηλαδή, 14/15 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 7 εκ. σε κάθε πλευρά να γίνονται πρόσφυγες, πέραν του εκατομμυρίου να σκοτώνονται σε βιαιότητες και όλη την τραγωδία που προκάλεσε σε αμφότερες τις πλευρές των συνόρων που διαμόρφωσε, αρνήθηκε να εισπράξει τον μισθό των 40.000 ρουβλιών (τότε 3.000 λίρες). Το 1948 τιμήθηκε με τον Μεγαλόσταυρο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. O Βρετανός ποιητής, που αργότερα πήρε αμερικανική υπηκοότητα, W. H. Auden, στο ποίημά του «Διχοτόμηση» το 1966, αναφέρθηκε στον ρόλο του Radcliffe στη διχοτόμηση των Ινδιών και του Πακιστάν (βλέπε βιβλίο γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία», Λεμεσός 2019).

Ο Cyril John Radcliffe έφθασε στις Ινδίες στις 8 Ιουλίου 1947 και του έδωσαν πέντε εβδομάδες να αποφασίσει το σύνορο! Συναντήθηκε με τον συμμαθητή του στο Κολέγιο, λόρδο Mountbatten, ο οποίος είχε διορισθεί ως Viceroy (αντιβασιλέας) των Ινδιών και άλλους ηγέτες της χώρας και εντός ημερών όρισε το σύνορο της διχοτομικής γραμμής μεταξύ Ινδιών και νεοσύστατου Πακιστάν. Εν μέσω έντονων διαξιφισμών, εχθροπραξιών και αντιδράσεων...

Αξιοσημείωτο το έργο του θεατρικού συγγραφέα Howard Brenton «Drawing the Line», το οποίο επιβεβαιώνει τις ευθύνες του Cyril John Radcliffe. Ο συγγραφέας Howard Brenton ενδιαφέρθηκε για την ιστορία της διχοτομικής γραμμής του Radcliffe καθώς βρισκόταν για διακοπές στις Ινδίες και άκουσε διάφορες ιστορίες από οικογένειες που προσφυγοποιήθηκαν, λόγω της νέας γραμμής. Έγραψε γι’ αυτόν (Radcliffe) ως έναν άνθρωπο που πάλεψε με τη συνείδησή του: «Υπήρχαν ενδείξεις ότι ο Radcliffe είχε περάσει την πιο μαύρη νύχτα της ψυχής του στο σπίτι (όπου έμενε). Αρνήθηκε να δεχθεί την αμοιβή του, μάζεψε τα χαρτιά, σχέδια και χάρτες, τα πήρε στην Αγγλία και τα έκαψε. Και αρνήθηκε να πει λέξη ακόμα και στην οικογένειά του για το τι συνέβη. Το συγγραφικό μου μυαλό έπαθε υπερένταση όταν ανακάλυψα αυτές τις λεπτομέρειες».

Ίσως εκείνη η εμπειρία του, η οποία προκάλεσε το μεγάλο αιματοκύλισμα, τον εκτοπισμό εκατομμυρίων, να τον έκανε πιο σοφό όταν κλήθηκε 9 χρόνια αργότερα να ετοιμάσει Συνταγματικές Προτάσεις για την Κύπρο και θεώρησε ότι δεν υπήρχε η υποδομή για διχοτόμηση στην Κύπρο. Αλλά τελικά δέχθηκε να συμβιβαστεί με τις οδηγίες που είχε από τη βρετανική κυβέρνηση και εν μέρει με τις απαιτήσεις του Δρος Νιχάτ Ερίμ...

dihotom fanarg 20220821.jpg
Ένα από τα αμερικανικά έγγραφα που απέρριψε τα διχοτομικά σχέδια του Λονδίνου 30.4.1957

Τελικά, την Κύπρο, τότε, έσωσαν από τη διχοτόμηση οι αμερικανικές αντιδράσεις και η απόρριψη των βρετανο-τουρκικών σχεδίων διχοτόμησης. Τα οποία έστειλε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ το Φόρεϊν Όφις με επικεφαλής τον μοχθηρό ανθέλληνα Sir Ivone Kirkpatrick, ευελπιστώντας στην αποδοχή τους. Αντιθέτως απορρίφθηκαν ρητώς από το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τονίζοντας (σημείο 11 του επισυναπτόμενου εγγράφου):

«11. Θα ήταν σοβαρό λάθος να υποστηριχτεί μια λύση, την οποία η πλειοψηφία του λαού - οι Κύπριοι - θα απορρίψουν» (βλέπε βιβλία γράφουσας).

Όμως, η ανθελληνική πολιτική του Φόρεϊν Όφις δεν έλεγε να σταματήσει… Την «εκτέλεσή» της ανέλαβε το 1974 η Εργατική Σοσιαλιστική Κυβέρνηση των Harold Wilson/James Callaghan σε συνεργασία με τη Σοσιαλιστική τουρκική κυβέρνηση του σφαγέα Bulent Ecevit…