Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας και Νέοι

Το Παρατηρητήριο (Observatory) του Γραφείου της Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPΟ) εργάζεται για την παροχή τεκμηριωμένων δεδομένων σχετικά με τον αντίκτυπο των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) στην οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς και για τον ρόλο και την αντίληψη των ΔΔΙ από το κοινό.

Το Παρατηρητήριο διεξάγει πρόγραμμα κοινωνικοοικονομικών μελετών για την επίτευξη των στόχων αυτών.

Τι είναι όμως πραγματικά τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ);

Τα Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας είναι τα δικαιώματα που δίνονται στα άτομα πάνω στα δημιουργήματα του μυαλού τους.

Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα όσο και τη βιομηχανική ιδιοκτησία όπως εφευρέσεις, υποδείγματα χρησιμότητας, δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, σήματα, βιομηχανικά σχέδια και προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προέλευσης. Στη διανοητική ιδιοκτησία υπάγονται τα δικαιώματα που προκύπτουν από τη δημιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο αποτελεί άυλο περιουσιακό στοιχείο.

Τα ΔΔΙ δίνουν στον δημιουργό αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης της δημιουργίας του/της για ορισμένο χρονικό διάστημα. Τα ΔΔΙ επιτρέπουν στους ευρωπαίους εφευρέτες, δημιουργούς και επιχειρήσεις να αποτρέπουν τη μη εξουσιοδοτημένη εκμετάλλευση των δημιουργιών τους και να λαμβάνουν αποζημίωση για την επένδυσή τους. Τα ΔΔΙ παρέχουν επίσης εγγυήσεις στους χρήστες ή τους καταναλωτές (π.χ. γεωγραφικές ενδείξεις) για τον προσδιορισμό της προέλευσης των σχετικών αγαθών.

Στο επίκεντρο της ερευνητικής εργασίας, που πραγματοποιήθηκε από το EUIPO, μέσω του Παρατηρητηρίου, βρίσκονται τρεις θεματικές και οι ανάλογες μελέτες. Αυτές οι μελέτες διερευνούν τρεις κρίσιμες πτυχές της διανοητικής ιδιοκτησίας: α) τη συμβολή της στην οικονομία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, β) πώς η ΔΙ γίνεται αντιληπτή από τους πολίτες· και γ) τις οικονομικές επιπτώσεις της παράβασής της.

Επιπλέον, η συμβολή της ΔΙ, η αντίληψη της ΔΙ και ο ποσοτικός προσδιορισμός της παραβίασης της ΔΙ είναι τρεις σημαντικές και αλληλένδετες πτυχές στη μελέτη της διανοητικής ιδιοκτησίας στον σύγχρονο κόσμο. Πόση αξία προσθέτει; Πώς βλέπουν το θέμα οι πολίτες και ποιες επιλογές κάνουν όταν ασχολούνται με τη ΔΙ; Τι οικονομική ζημιά προκαλεί η παραβίασή τους, τόσο στην ΕΕ όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο;

Τα ΔΔΙ υποστηρίζουν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και η ΕΕ προστατεύει αυτά τα άυλα περιουσιακά στοιχεία με στόχο την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Η επιβολή αυτών των δικαιωμάτων εντός ΕΕ επηρεάζει την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας τής ΕΕ. Όταν οι ευρωπαϊκές ιδέες, τα εμπορικά σήματα και τα προϊόντα παραποιούνται, επηρεάζονται οι θέσεις εργασίας στην ΕΕ. Τα πλαστά προϊόντα μπορούν επίσης να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία των καταναλωτών.

Πώς συνδέονται οι νέοι Ευρωπαίοι πολίτες με τα Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας;

Οι νέοι Ευρωπαίοι πολίτες ασχολούνται καθημερινά με τη διανοητική ιδιοκτησία. Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο, έρχονται συνεχώς σε επαφή με τη διανοητική ιδιοκτησία και μέσα από τις επιλογές και τις συνήθειές τους την μεταφέρουν στον φυσικό κόσμο.

Σε αρκετές χώρες της ΕΕ η διαδικτυακή πειρατεία και η χρήση παραποιημένων προϊόντων αποτελούν σημαντικό πρόβλημα. Για να μπορέσουν οι νέοι χρήστες να ενσωματώσουν διαφορετικές στάσεις και συμπεριφορές, θα ήταν σημαντικό να κατανοήσουμε τι τους οδήγησε να αποκτήσουν διαδικτυακό περιεχόμενο ή φυσικά αγαθά με παράνομο τρόπο, αδιαφορώντας ή αγνοώντας τα σχετικά δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας.

Το EUIPO έχει εκδώσει μέχρι στιγμής δύο Πίνακες Αποτελεσμάτων, 2016 και 2019 με θέμα «Διανοητική Ιδιοκτησία και Νεολαία», οι οποίοι επικεντρώνονται στη συμπεριφορά των νέων ηλικίας 15-24 ετών σε ολόκληρη την ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Πίνακα Αποτελεσμάτων του 2019:

• Το 51% των νέων ηλικίας 15 έως 24 ετών στην Ευρώπη λένε ότι δεν έχουν χρησιμοποιήσει, παίξει, κατεβάσει ή μεταδώσει περιεχόμενο από παράνομες πηγές τους τελευταίους 12 μήνες.
• Το 21% των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών έχουν δηλώσει ότι χρησιμοποιούν σκόπιμα παράνομες πηγές ψηφιακού περιεχομένου.
• Το 22% ισχυρίζονται ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για συνδρομητικές υπηρεσίες για ψηφιακό περιεχόμενο, εάν η χρέωση είναι προσιτή.
• Το 13% δηλώνουν ότι αγόρασαν σκόπιμα προϊόντα απομιμήσεις τους τελευταίους 12 μήνες.

Στον πίνακα που δημοσιεύουμε παρουσιάζεται μια σύγκριση μεταξύ 2019 και 2016 σχετικά με τα ποσοστά των νέων που είχαν εσκεμμένα πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο από παράνομες πηγές ανά χώρα. Ο πίνακας αφορά τις πρώτες δέκα χώρες με το υψηλότερο ποσοστό, ανάμεσα στις οποίες είναι και η Κύπρος.

Για να δείτε τους Πίνακες Αποτελεσμάτων «Διανοητική Ιδιοκτησία και Νεολαία» 2016 και 2019 του EUIPO: https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/web/observatory/ip-youth-scoreboard#2019.