Νέα ανακάλυψη φυσικού αερίου: Τέλος στην «Οδύσσεια» του Ενεργειακού;

Επανέρχεται για πολλοστή φορά στην επιφάνεια της επικαιρότητας το φυσικό αέριο της Κύπρου, ένα ζήτημα που θυμίζει την «Οδύσσεια» του Ομήρου, ενώ με την ταχύτητα που κινούνται οι εργασίες, μάλλον θα φτάσει και τα χρόνια που διαρκεί το έπος της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας.

Από το 2014, στο 2018 και από κει στο 2022 και σήμερα στο 2025, τα χρονολογικά γεγονότα, από τότε που ξεκίνησαν οι έρευνες, σημαδεύτηκαν από ημερομηνίες που παίρνουν παράταση, ανακοινώσεις για τις ποσότητες των κοιτασμάτων και βέβαια τις τουρκικές απειλές, που δίνουν και ένα κάποιο άλλοθι στη δική μας απραξία.

Μπορεί ο ιταλικός Τύπος να εκθειάζει το κοίτασμα «Κρόνος-1», ως «ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου», ωστόσο είναι αμφίβολο ότι η εκμετάλλευσή του μπορεί να αρχίσει σε ένα χρόνο. Υπολείπεται ακόμη μεγάλος όγκος εργασίας, όπως επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις, κατασκευές υποδομών, τεχνικές και οικονομικές αναλύσεις και μελέτες, εργασίες που στην καλύτερη θα διαρκέσουν από 3 έως 4 χρόνια.

Πάνω σε αυτές τις καθυστερήσεις, δεν υπολογίζονται βεβαίως τα πολιτικά προσκόμματα και ο παράγοντας Τουρκία. Το «Κρόνος-1» βρίσκεται εντός του τεμαχίου 6 της κυπριακής ΑΟΖ, για το οποίο η Άγκυρα εγείρει ανυπόστατες διεκδικήσεις, ισχυριζόμενη ότι τμήμα του βρίσκεται εντός της δικής της ΑΟΖ.

Παρ’ όλα αυτά, η δήλωση της Υπουργού Ενέργειας, Νατάσας Πηλείδου, ότι δεν εγείρεται πλέον ζήτημα μη βιώσιμων επενδύσεων και ότι η νέα ανακάλυψη είναι από μόνη της αξιοποιήσιμη και σε συνάρτηση με τις τρέχουσες διεθνείς ανάγκες για νέες αγορές φυσικού αερίου, θέτουν τη Λευκωσία προ των ευθυνών της.

Μάλιστα, το Υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε την ύπαρξη ταμιευτήρα φυσικού αερίου, ο οποίος υπολογίζεται στα 2,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, έχοντας τα χαρακτηριστικά καλής μέχρι και εξαιρετικής ποιότητας καθαρού φυσικού αερίου 260 μέτρων.

Μπορεί να υπάρχουν υπολογίσιμες καθυστερήσεις και τα κυπριακά κοιτάσματα να μην αποτελούν μια άμεση λύση, εντούτοις η ΕΕ κάνει μακροχρόνιους ενεργειακούς σχεδιασμούς, στους οποίους θα ήταν έγκλημα να μην υπολογίζεται η Κύπρος.

Παρ’ όλο που δεν μπορούν να παραγνωριστούν τα αρκετά εμπόδια (τεχνικά, οικονομικά, πολιτικά), τα οποία εδώ και 11 χρόνια άφησαν ανεκμετάλλευτο το τεμάχιο της Αφροδίτης, η νέα ανακάλυψη έρχεται σε μια περίοδο που η ηγεσία της ΕΕ αναζητά απεγνωσμένα νέες ποσότητες αερίου για κάλυψη των αναγκών τα επόμενα χρόνια, δεδομένης της απόφασης για σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Σε συνδυασμό μάλιστα με τις ποσότητες φυσικού αερίου του Ισραήλ και της Αιγύπτου, η Ανατολική Μεσόγειος αποκτά μεγάλη σημασία για την ΕΕ, νοουμένου ότι η Κύπρος θα ξεπεράσει αισίως τα προβλήματα που βάζουν μπλόκο στις υπογραφές, με αγοραστές φυσικού αερίου.

Ο τουρκικός βραχνάς και το Κυπριακό

Οι ξένες εταιρείες και οι επενδυτές αποθαρρύνονται όταν βλέπουν πολιτικές προκλήσεις και πιέσεις για τις ενέργειες και τις εργασίες τους στην Κυπριακή ΑΟΖ. Πόσω μάλλον, όταν παρενοχλούνται από τουρκικά πλοία, στην παντελή απουσία του κυρίως συμβαλλόμενου μέρους, δηλαδή της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η Λευκωσία αγνοεί διαχρονικά την ανάγκη και υποχρέωσή της να προστατεύει ή έστω να δηλώνει φυσικό «παρών» στις θάλασσές της, δημιουργώντας ένα κενό το οποίο εκμεταλλεύτηκε η Τουρκία. Η ανεμπόδιστη είσοδος και η παραβίαση της Κυπριακής ΑΟΖ, από τα τουρκικά σεισμογραφικά και ερευνητικά σκάφη, υποβαθμίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας δεν μπορεί να προστατεύσει τις θάλασσές της.

Αυτό το κενό, μάλιστα, έδωσε και το έναυσμα σε διάφορους κατευναστικούς πολιτικούς παράγοντες, που καλλιεργούσαν σειρά ψευδαισθήσεων εναντίον του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη συνέχιση του οποίου θέτουν όμηρο της επανέναρξης των συνομιλιών και της λύσης του Κυπριακού.

Η άποψη, ότι η μη λύση του Κυπριακού δεν επιτρέπει την εκμετάλλευση των φυσικών κοιτασμάτων, εξαιτίας των τουρκικών ενεργειών και ότι θα πρέπει να ανασταλούν οι εργασίες εκμετάλλευσης έως ότου επιτευχθεί η λύση, αποτελεί επίσης αναστολή στην ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Στο ίδιο μήκος κινείται και μια άλλη σχολή σκέψης, η οποία υποστηρίζει ότι, έως ότου δεν γίνονται και δεν επαναρχίζουν οι διαπραγματεύσεις, η Τουρκία θα κλιμακώνει την επιθετικότητά της, άρα δεν πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να «προκαλεί» με ενέργειες στο ενεργειακό πρόγραμμα.

Εφόσον η Άγκυρα προβεί σε αυτές τις ενέργειες, αυτό οφείλεται στην έλλειψη ανασχετικής πολιτικής στο συγκεκριμένο θέμα μέσω της επιβολής κυρώσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αποθράσυνση της Άγκυρας.

Οι αμερικανικές ασάφειες

Οι ανακοινώσεις των Αμερικανών, για τα ελληνοτουρκικά θέματα και το Κυπριακό, σχεδόν πάντοτε εξοργίζουν και τα δύο ακροατήρια.

Το ότι οι ΗΠΑ εμφανίζονται θετικές στην ανάπτυξη πόρων μετά τις ανακοινώσεις της κοινοπραξίας ENI-TOTAL για ευρήματα φυσικού αερίου στο τεμάχιο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ, είναι κάτι που εξοργίζει την Άγκυρα, αφού ουσιαστικά την αφήνει έξω από το παιχνίδι.

Οι Αμερικανοί ωστόσο αφήνουν ένα ανοικτό παραθυράκι στην Τουρκία μέσω των κατεχομένων, με τη φράση «οι πόροι στην Κυπριακή ΑΟΖ πρέπει να μοιράζονται δίκαια μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας», κάτι που εξοργίζει το ελληνικό ακροατήριο.

Στην ουσία, όμως, οι Αμερικανοί δεν λένε κάτι διαφορετικό από αυτά που υποστηρίζει διαχρονικά η Λευκωσία και η Αθήνα, οι οποίες προκρίνουν τη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, με δύο συνιστώσες οντότητες, οι οποίες, εν τέλει, θα διαμοιραστούν τα οφέλη από τον φυσικό πλούτο.

Η ουσία ωστόσο της ανακοίνωσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, για τη Λευκωσία, θα πρέπει να είναι ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Εάν αξιοποιηθεί σωστά αυτή η δήλωση, τότε το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου θα έχει μέλλον.

Πέραν αυτού, η δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκλαμβάνεται ως ένα ακόμη «μπλόκο» στις τουρκικές μεθοδεύσεις για δύο κράτη, τα οποία θα διαμοιραστούν τα οφέλη του φυσικού αερίου 50%-50%.

Φως στο τούνελ του EAST MED

Σαν όαση προβάλλει η δεδηλωμένη πρόθεση του φορέα διαχείρισης του αγωγού EastMed, για κατασκευή του έργου.

Η κατασκευαστική κοινοπραξία IGI Posidon, που αποτελείται ισομερώς από την ελληνική ΔΕΦΑ και την ιταλική Edison, έχει στα σκαριά αίτηση που αφορά χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό ταμείο Connecting Europe Facilites, για την κατασκευή του πρώτου μέρους του έργου, δηλαδή, το κομμάτι από το Ισραήλ στην Κύπρο.

Παρά το ότι κάποιοι προσπάθησαν και προσπαθούν να θάψουν τον EAST MED, με πρόσχημα ένα αμερικανικό non paper, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο σχεδιασμός για την κατασκευή του αγωγού είναι σε εξέλιξη. Μάλιστα ο Fabrizio Mattana, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Edison, υποστήριξε ότι ο αγωγός θα μπορούσε να κατασκευαστεί και να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2027.

Αν επιβεβαιωθεί ύπαρξη κοιτάσματος και στο πεδίο "Καλυψώ", στον στόχο Δίας-1, όπου γίνεται τώρα γεώτρηση, ή σε άλλους στόχους των οικοπέδων 7 και 10, τότε συνδυαστικά τα κοιτάσματα αυτά μαζί με τον "Γλαύκο", είναι αρκετά για να καλύψουν ένα μεγάλο μέρος του αγωγού, ακόμη και αν το πεδίο "Αφροδίτη" τελικά καταλήξει στην Αίγυπτο.