Ηλεκτρική ενέργεια: Δεν αποκλείεται άνοδος των τιμών με το άνοιγμα της αγοράς

Σε γρίφο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο. Και αυτό γιατί όποιο ορόσημο και αν είχε τεθεί μέχρι σήμερα δεν κατέστη εφικτό να επιτευχθεί, με αποτέλεσμα να οδεύουμε από αναβολή σε αναβολή. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται ότι αυτό καθαυτό το πρόβλημα δεν είναι η καθυστέρηση αλλά το γεγονός ότι το μοντέλο που ακολουθούμε και με το οποίο επιδιώκεται το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού φαίνεται να αντιμετωπίζει προβλήματα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν είναι τυχαία, άλλωστε, η συζήτηση που γίνεται τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο για τα υπερκέρδη των παραγωγών ΑΠΕ. Συναφώς, αρμόδιοι με τους οποίους συνομίλησε η «Σημερινή» σημειώνουν ότι είναι υπαρκτό πλέον το σενάριο, με το άνοιγμα της αγοράς, οι τιμές του ηλεκτρισμού να κινηθούν τελικά προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω, όπως όλοι ελπίζουν, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια.

Το θέμα του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρισμού συζητήθηκε προ ημερών στην αρμόδια Επιτροπή Ενέργειας της Βουλής, με τους βουλευτές να διαπιστώνουν γι’ ακόμα μια φορά ότι υπάρχει σοβαρή καθυστέρηση, και να υψώνουν τους τόνους προς τους αρμοδίους, φέρνοντάς τους προ των ευθυνών τους. Ενδεικτικά, ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Κυριάκος Χατζηγιάννης, σε έντονο ύφος επέρριψε ευθύνες στο Υπουργείο Εμπορίου, για την καθυστέρηση στη διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά, αλλά ακόμα και για το ενδεχόμενο ενός "black out", λόγω του ότι οι κανονισμοί για τις προσλήψεις προσωπικού δεν έχουν κατατεθεί προς ψήφιση, αν και έχει μεσολαβήσει ένας χρόνος από την έγκριση της σχετικής νομοθεσίας από τη Βουλή. Χαρακτηριστικές ήταν και οι δηλώσεις του βουλευτή του ΑΚΕΛ, Κώστα Κώστα, ο οποίος υπογράμμισε ότι η Κυβέρνηση διαβεβαίωνε την Επιτροπή ότι η είσοδος στην ανταγωνιστική αγορά για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να καλύψουμε τους στόχους αναφορικά με τη διείσδυση των ΑΠΕ, για την υλοποίηση απόφασης της ΕΕ, θα γινόταν αρχικά τον Ιούλιο του 2014, μετατέθηκε για τον Ιούλιο 2016, στη συνέχεια για τον Ιούλιο του 2019, μετά για τον Δεκέμβριο του 2020 και τελικά για τον Οκτώβριο του 2022. Ωστόσο, όπως προκύπτει, ούτε αυτό το ορόσημο αναμένεται να επιτευχθεί.

Ευρωπαϊκό μοντέλο

Από πλευράς τώρα του αρμόδιου Υπουργείου Ενέργειας, η Υπουργός Νατάσα Πηλείδου δήλωνε ότι στόχος είναι να επιτευχθεί το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού εντός φθινοπώρου και, εν πάση περιπτώσει, πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.

Την ίδια ώρα πάντως και ερωτηθείσα σε σχέση με το μοντέλο που επιλέξαμε ν’ ακολουθήσουμε για το άνοιγμα της αγοράς, η κ. Πηλείδου σημείωνε ότι, στην παρούσα φάση, η ΕΕ επανεξετάζει το μοντέλο-στόχος για την αγορά ηλεκτρισμού και η σχετική συζήτηση στις Βρυξέλλες έχει ξεκινήσει ακριβώς υπό το φως των πολύ υψηλών τιμών φυσικού αερίου. Μάλιστα, σε σχετική ανακοίνωση, το Υπουργείο Ενέργειας ενημέρωνε ότι έχει συσταθεί ομάδα εργασίας μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και της ΡΑΕΚ για εξέταση του θέματος των πιθανών υπερκερδών παραγωγών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) λόγω της απροσδόκητης αύξησης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ομάδα αυτή έχει προβεί στην εξέταση και αξιολόγηση όλων των υφιστάμενων Σχεδίων ΑΠΕ που εφαρμόζονται σήμερα στην Κύπρο και της τιμολόγησής τους. Η ομάδα εργασίας έχει αποστείλει τις διαπιστώσεις της, αλλά και αναλυτικά στοιχεία, στο Υπουργείο Οικονομικών και εξετάζει παράλληλα το ενδεχόμενο επιβολής σχετικής φορολογίας ή τέλους.

Τρία σημεία

Ζητήσαμε από το γραφείο του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου να μας κατατοπίσει σε σχέση με το πού βρισκόμαστε σήμερα ως προς το άνοιγμα της αγοράς και τι απομένει ακόμη να γίνει. Μιλώντας στη «Σημερινή», ο αναπληρωτής εκπρόσωπος Τύπου του Διαχειριστή, Ρογήρος Ταπάκης, ανέφερε ότι αυτό που έπεται είναι η έναρξη της δεύτερης δοκιμαστικής περιόδου όσον αφορά τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού. Όπως είχε αναφέρει και σε σχετική ανακοίνωσή της η ΡΑΕΚ, στην πρώτη Δοκιμαστική Περίοδο παρατηρήθηκε ελλιπής, ασύμβατη και μη συστηματική δραστηριοποίηση των όσων παραγωγών ηλεκτρισμού και προμηθευτών ηλεκτρισμού συμμετείχαν. Ουσιαστικά οι εμπλεκόμενοι κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε μια δοκιμαστική περίοδο, κατά την οποία θα λειτουργούσαν σε καθεστώς ανταγωνιστικής αγοράς, ωστόσο, όπως επισήμανε η ΡΑΕΚ, τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά. Γι’ αυτό θα υπάρξει και μια δεύτερη δοκιμαστική περίοδος, η οποία έχει οριστεί για τις 19 Οκτωβρίου. Ο προγραμματισμός κάνει λόγο για διάρκεια δύο μηνών αυτής της περιόδου, ωστόσο η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι θα κρατήσει μέχρι να επιλυθούν όλα τα προβλήματα που ενδεχομένως να υπάρξουν σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς.

Αυτό είναι το πρώτο σημείο. Το δεύτερο σημείο έχει να κάνει με το λογισμικό, δηλαδή την πλατφόρμα στην οποία θα λειτουργούν όλοι οι συμβεβλημένοι με την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού. Σε αυτό το λογισμικό θα πρέπει να γίνουν όλοι οι σχετικοί έλεγχοι, ώστε να εξακριβωθεί ότι όλα λειτουργούν ομαλά και δεν θα προκύψει οποιοδήποτε πρόβλημα όταν θα ανοίξει η αγορά.

Και το τρίτο σημείο έχει να κάνει με το προσωπικό του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς. Όπως μας εξηγήθηκε, το προσωπικό του Διαχειριστή έχει μεταφερθεί από την ΑΗΚ. Επομένως θα πρέπει να καταρτιστούν νέα σχέδια υπηρεσίας, ώστε να μεταφερθούν και τυπικά οι εργαζόμενοι κάτω από την ομπρέλα του Διαχειριστή, ενώ παράλληλα θα πρέπει να γίνουν και νέες προσλήψεις, ώστε να στελεχωθεί επαρκώς ο Οργανισμός. Όλα αυτά τα διαδικαστικά κρίνονται απαραίτητο να γίνουν, ώστε να μπορέσει ο Διαχειριστής να διαδραματίσει σωστά τον ρόλο του με το άνοιγμα της αγοράς.

Όσον αφορά το νέο περιβάλλον που θα προκύψει και την πορεία που αναμένεται να ακολουθήσουν οι τιμές του ηλεκτρισμού, ο κ. Ταπάκης σημείωσε ότι θα προκύψει ένα διαφορετικό περιβάλλον με το άνοιγμα της αγοράς. Αν πάρουμε το παράδειγμα της υπόλοιπης Ευρώπης, είπε, φαίνεται ότι εκεί αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό θέμα με τα υπερκέρδη των παραγωγών ΑΠΕ και προσπαθούν να βρουν τρόπους να το λύσουν. Αυτό οδηγεί τις τιμές του προϊόντος προς τα πάνω και δεν αποκλείεται να το βρούμε και εμείς μπροστά μας. Δηλαδή, δεν αποκλείεται στα αρχικά τουλάχιστον στάδια οι τιμές να πάνε προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω, όπως αναμένουν όλοι.

Το μεγάλο project της Cyfield

Πάντως, μέσα σε όλο αυτό το ρευστό περιβάλλον, μια είδηση που προκύπτει είναι άκρως ενθαρρυντική. Η εταιρεία Cyfield προχωρεί με σταθερά βήματα στη δημιουργία του πρώτου ιδιωτικού συμβατικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρισμού, ο οποίος ανεγείρεται στην περιοχή του Βασιλικού. Μιλώντας στη «Σημερινή» ο Director της Cyfield, Γιώργος Χρυσοχός, ανέφερε ότι το συγκεκριμένο έργο ξεκίνησε πριν από δυο χρόνια και αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2023, δηλαδή σε περίπου έναν με ενάμιση χρόνο. Όπως είπε, πρόκειται για έναν τελευταίας τεχνολογίας σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να παράγει 2 εκατομμύρια μεγαβατώρες τον χρόνο, που αντιστοιχεί περίπου στο 1/3 της παγκύπριας παραγωγής. Ουσιαστικά, σημείωσε, με αυτό το έργο, θα μπορεί να πει κάποιος ότι εγκαινιάζεται η ελευθεροποίηση της αγοράς, καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας από ιδιώτες. Ερωτηθείς κατά πόσον θα μπορεί να προσφέρει ενέργεια σε πιο χαμηλές τιμές, ο κ. Χρυσοχός σημείωσε ότι πρόκειται για έναν σταθμό που θα λειτουργεί με μηχανές τελευταίας τεχνολογίας, οι οποίες θα είναι πιο παραγωγικές από τις υφιστάμενες που λειτουργούν σήμερα στην Κύπρο και επομένως θα έχουν χαμηλότερο κόστος, άρα θα μπορούν να διαθέτουν την ενέργεια σε καλύτερες τιμές.

Ερωτηθείς για το καύσιμο που θα χρησιμοποιεί, ο κ. Χρυσοχός σημείωσε ότι ο σταθμός θα λειτουργεί με φυσικό αέριο και για τον λόγο αυτό θα αναμένεται, έστω και αν υπάρξει μια μικρή καθυστέρηση, η έλευση του φυσικού αερίου. Το συνολικό κόστος του project ανέρχεται στα 200 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία τα 120 εκατομμύρια αποτελούν χρηματοδότηση από τις τράπεζες.