Η επέκταση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας διά αέρος, ξηράς και θαλάσσης

Αύξηση κατά 48% γνώρισε η εξαγωγική δραστηριότητα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, το πρώτο εξάμηνο του 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσαν οι τουρκικές Αρχές.

Ενδεικτικό της μεγάλης επέκτασης των τουρκικών εξαγωγών σε αμυντικό εξοπλισμό είναι το στοιχείο του δεκαπλασιασμού των πωλήσεων. Συγκεκριμένα, το 2002, οι τουρκικές πωλήσεις όπλων ισοδυναμούσαν με περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια και οι ετήσιες εξαγωγές ήταν περίπου 248 εκατομμύρια δολάρια. Το 2021, οι πωλήσεις τουρκικών αμυντικών εξοπλισμών έφτασαν τα 10,1 δισεκατομμύρια δολάρια και οι εξαγωγές ανήλθαν σε 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια, ξεπερνώντας τα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε εισαγωγές. Τα στοιχεία αυτά δημοσιοποίησε η τουρκική Ένωση Κατασκευαστών Αμυντικής Βιομηχανίας.

Μάλιστα, οι τουρκικές εταιρείες κέρδισαν νέες παραγγελίες και συμβόλαια αξίας 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων την ίδια χρονιά, ενώ η όλη βιομηχανία απασχολεί περίπου 75.000 άτομα. Πέραν αυτού, 1,6 δισεκατομμύριο δολάρια δαπανήθηκαν για έρευνα και ανάπτυξη του τομέα της αμυντικής βιομηχανίας.

Οι αριθμοί, αν και ανησυχητικοί για την Ελλάδα και για την Κύπρο, μιλούν από μόνοι τους. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει κάνει μεγάλα βήματα με εγχώριες λύσεις, οι οποίες αργότερα άνοιξαν τον δρόμο για επικερδείς εξαγωγικές συμβάσεις.

Το παζάρι των «UAV’s»

Η άνοδος των τουρκικών εξαγωγών, η οποία ήρθε μετά από δύο χρόνια πτώσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας το 2020 και το 2021, θα πρέπει ν’ αποδοθεί κυρίως στον τομέα της αεροδιαστημικής και ειδικότερα στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Η Ουκρανία, για παράδειγμα, έχει γίνει τακτικός αγοραστής των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2, που παράγονται από την τουρκική εταιρεία Baykar. Οι παραδόσεις των UAV ξεκίνησαν πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, αλλά συνεχίστηκαν και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τον Μάιο, το Κίεβο έλαβε 12 TB2 και σχετικά λειτουργικά συστήματα και στη συνέχεια παρήγγειλε άλλα 24.

Συνολικά, η Τουρκία έχει εξάγει μέχρι στιγμής 96 Bayraktar TB2 παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, του πρώτου Ευρωπαίου πελάτη. Μάλιστα, στους πιθανούς αγοραστές συγκαταλέγονται το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Σαουδική Αραβία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Σερβία, η Σλοβακία, η Ουρουγουάη και η Αλβανία.

Το 2019, η κατασκευάστρια Baykar συνεργάστηκε με τον ουκρανικό κρατικό οργανισμό εξαγωγών όπλων Ukrspecexport για τη δημιουργία κοινοπραξίας στην τεχνολογία των UAV’s στη χώρα. Μέσω αυτής της σχέσης, η Baykar ήλπιζε να προμηθεύεται από την Ουκρανία κινητήρες στροβιλοκινητήρα από την οικογένεια MS-500V-S που παράγουν 950-1.050 ίππους, καθώς και κινητήρες από τη σειρά AI-450C, που παρέχουν 450-630 ίππους για το νέο τουρκικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Akinci.

Το 2021, η Baykar εξασφάλισε γη στην Ουκρανία για να κατασκευάσει ένα κέντρο δοκιμών, εκπαίδευσης και συντήρησης, καθώς και ένα εργοστάσιο κατασκευής Bayraktar TB2. Ωστόσο η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει βάλει φρένο στην τουρκοουκρανική κοινοπραξία.

Παρ’ όλο που επίσημα, ούτε το Κίεβο, ούτε η Baykar έχουν αποκαλύψει την περιοχή των εγκαταστάσεων, αρκετές πηγές υποστηρίζουν ότι αυτές βρίσκονταν στο Χάρκοβο και το Ντόνετσκ και έχουν γίνει ήδη στόχοι ρωσικών επιθέσεων. Ο πόλεμος πιθανόν να αναβάλει επ’ αόριστον αυτούς τους σχεδιασμούς.

Η άλλη πηγή αγοράς των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών που αναδύεται είναι η Κεντρική Ασία. Το 2021, το Κιργιστάν υπέγραψε συμφωνία για την αγορά των οπλισμένων UAV’s «Anka», και έγινε η πρώτη χώρα της Κεντρικής Ασίας που αγόρασε τα συγκεκριμένα συστήματα, αν και δεν είναι σαφείς οι αριθμοί που παραγγέλθηκαν. Τον περασμένο Μάιο, οι δύο χώρες συμφώνησαν στη συμπαραγωγή των τουρκικών UAV’s που παρήγγειλε η χώρα της Κεντρικής Ασίας το 2021.

Επίσης, τον Μάιο προέκυψαν αναφορές ότι το Τατζικιστάν, ένα άλλο έθνος της Κεντρικής Ασίας, παρήγγειλε το Bayraktar ΤΒ2, με το γειτονικό Κιργιστάν να εκφράζει τον προβληματισμό του, εν μέσω της εξοπλιστικής κούρσας μεταξύ των δύο χωρών.

Επιπλέον, ο πρεσβευτής της Τουρκίας στο Μπανγκλαντές δήλωσε στις 25 Ιουλίου ότι η κυβέρνηση της Ντάκα και η Baykar συμφώνησαν σε συμβατικούς όρους για την πώληση του Bayraktar TB2 στο ασιατικό έθνος. Ο Τούρκος πρέσβης δεν έδωσε ούτε ποσότητα ούτε το ύψος της χρηματικής αξίας του συμβολαίου.

Διά αέρος, ξηράς και θαλάσσης

Νέα αγορά για τις τουρκικές εξαγωγές, είναι και η αφρικανική ήπειρος. Ενδεικτικά οι τουρκικές εξαγωγές όπλων σε αφρικανικά έθνη αυξήθηκαν από 83 εκατομμύρια δολάρια το 2020 σε 288 εκατομμύρια δολάρια το 2021.

Οι εξαγωγές αφορούν διάφορους τύπους εξοπλισμών, κυρίως τεθωρακισμένα οχήματα σε 14 αφρικανικά έθνη: Μπουρκίνα Φάσο, Αλγερία , Τσαντ, Μαρόκο, Γκάνα, Κένυα, Μάλι, Μαυριτανία, Νίγηρας, Νιγηρία, Σενεγάλη, Σομαλία, Ρουάντα και Ουγκάντα.

Η τουρκική εταιρεία αμυντικού εξοπλισμού, η Nurol Makina, η οποία κατασκευάζει τα τετρακίνητα θωρακισμένα οχήματα Yoruk και Ejder Yalcin, έχει εξαγάγει τα προϊόντα της σε 18 χώρες, από τη Χιλή έως τη Μαλαισία και από τη Σενεγάλη έως το Ουζμπεκιστάν.

Πλέον και τα δύο οχήματα βρίσκονται στο οπλοστάσιο της Ουγγαρίας, στην οποία η Nurol Makina δημιούργησε και εγκαταστάσεις παραγωγής.

Παράλληλα, η τουρκική ναυτιλιακή αγορά ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στην Ουκρανία. Το 2020, οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία βιομηχανικής συνεργασίας, βάσει της οποίας η Τουρκία ξεκίνησε την κατασκευή της πρώτης κορβέτας κατηγορίας Ada για την Ουκρανία, με προγραμματισμένη παράδοση για το 2023. Μια δεύτερη κορβέτα κατηγορίας Ada πρόκειται να κατασκευαστεί από το ναυπηγείο OKEAN της Ουκρανίας.

Η «Αχίλλειος» πτέρνα

Το τρωτό σημείο της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας είναι η διπλωματία, η οποία βάζει φρένο σε αρκετά από τα προγράμματα της Άγκυρας και σταματά τις εξαγωγικές συμφωνίες.

Συγκεκριμένα, το 2018, το Πακιστάν επέλεξε το τουρκικό επιθετικό ελικόπτερο T129 ΑΤΑΚ, για να αντικαταστήσει τον στόλο του από ελικόπτερα AH−1F Cobra, που αποκτήθηκαν τη δεκαετία του 1980. Το Πακιστάν υπέγραψε συμβόλαιο 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων με την τουρκική TAI για 30 ελικόπτερα T129. Ωστόσο, η συμφωνία δεν έχει προχωρήσει, καθώς ο κινητήρας των συγκεκριμένων ελικοπτέρων είναι ένα κοινό προϊόν ΗΠΑ-ΗΒ, που απαιτεί άδειες εξαγωγής για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η παράδοση.

Οι Αμερικανοί νομοθέτες πάγωσαν όλες τις μεγάλες πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ στη Τουρκία για σχεδόν δύο χρόνια, προκειμένου να πιέσουν την Άγκυρα να εγκαταλείψει το ρωσικής κατασκευής αμυντικό σύστημα εδάφους-αέρος S-400, αλλά η τουρκική η κυβέρνηση αρνείται να συμμορφωθεί.

Ελλάδα και Κύπρος να εκκινήσουν τις μηχανές

Τα τουρκικά άλματα στον τομέα της Άμυνας πρέπει να προβληματίσουν αλλά και να ενεργοποιήσουν την Ελλάδα και την Κύπρο. Βέβαια, η Λευκωσία δεν έχει πολλές επιλογές, δεν έχει, για παράδειγμα, τη δυνατότητα παραγωγής μεγάλων προγραμμάτων και δημιουργίας βαριάς βιομηχανίας, ωστόσο μια ομάδα εταιρειών δραστηριοποιείται σε αμυντικά προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο με κοινοπραξίες με άλλους μεγάλους ευρωπαϊκούς κολοσσούς.

Η Λευκωσία θα πρέπει να στηρίξει με όλες τις δυνάμεις της αυτές τις ενέργειες, ώστε αυτός ο τομέας να αναπτυχθεί και να φέρει εγχώρια κυπριακά αποτελέσματα. Η Λευκωσία, ωστόσο, μπορεί να στρέψει το βλέμμα και στην Αθήνα. Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται αρκετές εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού, από την παραγωγή οχημάτων μέχρι την παραγωγή drone, εταιρείες οι οποίες μάλιστα έχουν συνάψει συμφωνίες συνεργασίας με κορυφαίους ευρωπαϊκούς κολοσσούς.

Η επένδυση στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία είναι επιτακτική για την Ελλάδα και την Κύπρο. Πρόσφορο έδαφος υπάρχει, τα μυαλά υπάρχουν, απομένει η πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα για να εκκινήσουν οι μηχανές.