Συνεντεύξεις

ΥΠΕΣ: «Αν μου δοθεί η ευκαιρία, θα συνεχίσω από εκεί που φτάσαμε σήμερα»

Ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής, προβαίνει σε έναν απολογισμό της τριετούς θητείας του, καταγράφει τι πέτυχε αλλά και πού υστέρησε, μιλά για το φλέγον ζήτημα του μεταναστευτικού, ενώ ξεκαθαρίζει πού θα τον βρει η επόμενη ημέρα των προεδρικών εκλογών

Σε απολογισμό της τριετούς θητείας του στο Υπουργείο Εσωτερικών προχώρησε ο Νίκος Νουρής, μιλώντας στη «Σημερινή». Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη, μίλησε για τις προκλήσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί από το 2019 μέχρι και σήμερα.

Ο Νίκος Νουρής θεωρεί ως μεγαλύτερο επίτευγμά του ως Υπουργός Εσωτερικών τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και την ολιστική προσέγγιση στον πολεοδομικό και οικοδομικό σχεδιασμό.

Ακόμη, μίλησε για το φλέγον ζήτημα του μεταναστευτικού, απαντώντας στις επικρίσεις που δέχεται κατά καιρούς καταγράφοντας πολιτικές και δράσεις που υλοποίησε το Υπουργείο του.

Επιπλέον, τοποθετείται για τα επόμενά του σχέδια τονίζοντας ότι, αν του δοθεί η ευκαιρία, θα συνεχίσει από εκεί που βρίσκεται σήμερα. Υπογραμμίζει δε ότι συνεχίζει να είναι ενεργό μέλος της ηγεσίας του Δημοκρατικού Συναγερμού, τον οποίο -όπως τονίζει- θα υπηρετεί από όποια έπαλξη κι αν ταχθεί.

Αν κάνατε έναν απολογισμό της θητείας σας, ποια θεωρείτε ότι είναι τα μεγαλύτερα επιτεύγματά σας;

Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει στον απολογισμό του πολλές σημαντικές παρεμβάσεις, νέες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις. Όλες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη και πρόοδο των τοπικών κοινωνιών αλλά και στην ευημερία και βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Μέσα από αυτές ιεραρχώ τρεις θεματικές ως τις πλέον σημαντικές.

Η πρώτη αφορά τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Βάλαμε τα θεμέλια και προετοιμάσαμε το έδαφος, ώστε το 2024 να δούμε τις τοπικές Αρχές να αλλάζουν μορφή, να αποκτούν νέες δυνατότητες και νέα δυναμική, προσφέροντας στους πολίτες αναβαθμισμένες υπηρεσίες στο χαμηλότερο δυνατό κόστος που ήταν ευθύς εξ αρχής και ένας από τους μεγάλους στόχους.

Η δεύτερη θεματική είναι απόλυτα συνυφασμένη με τον ρυθμό ανάπτυξης στη χώρα μας, που σήμερα είναι από τους υψηλότερους στην ΕΕ. Αυτό το επίτευγμα δεν έγινε βεβαίως πράξη ως δια μαγείας. Είναι, μεταξύ άλλων, αποτέλεσμα μιας ολιστικής προσέγγισης και στον πολεοδομικό και οικοδομικό σχεδιασμό, που ενδυναμώθηκε με την μεταρρύθμιση που επιφέραμε στην πολεοδομική και οικοδομική αδειοδότηση. Η ταχύρρυθμη πλέον αδειοδότηση, ή άρση της ταλαιπωρίας των πολιτών αλλά και των επενδυτών σε συνδυασμό με τα στοχευμένα Σχέδια που λειτουργήσαμε αλλά και τα γενναιόδωρα πολεοδομικά κίνητρα που προσφέρθηκαν, συνέβαλαν τα μέγιστα στη ραγδαία ανάπτυξη της οικοδομικής βιομηχανίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η τρίτη θεματική αφορά στην τεράστια προσπάθεια διαχείρισης των προκλήσεων του μεταναστευτικού. Μπορεί το πρόβλημα να μην επιλύθηκε ακόμη, αλλά είμαι βέβαιος ότι θέσαμε στέρεες βάσεις για την αποτελεσματική διαχείρισή του.

«Οι δείκτες και οι αριθμοί επιβεβαιώνουν την ορθότητα των χειρισμών μας»

Η Κύπρος δέχθηκε το 2022 τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου από ποτέ. Ενστερνίζεστε την άποψη ότι σήμερα το μεταναστευτικό είναι το δεύτερο εθνικό μας πρόβλημα;

Το μεταναστευτικό ήταν και συνεχίζει να είναι μια τεράστια πρόκληση. Όχι μόνο για την Κύπρο αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη, για να μην πω για το σύνολο της υφηλίου. Και είναι για μας αδιαμφισβήτητα μείζον εθνικό ζήτημα λόγω των ιδιαιτεροτήτων που η πατρίδα μας αντιμετωπίζει ως απότοκο της τουρκικής κατοχής. Η ύπαρξη της Πράσινης Γραμμής, η οποία μπορεί να μην αποτελεί το εξωτερικό μας σύνορο, είναι όμως η κερκόπορτα εισόδου του 94% των παράτυπων μεταναστών στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, καθιστά τη διαχείριση του μεταναστευτικού εξαιρετικά δύσκολη. Οι νέες αιτήσεις ασύλου που υποβλήθηκαν φέτος μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου έφτασαν τις 21.000, σε αντίθεση με 11.939 αιτήσεις την περσινή χρονιά. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι για φέτος η Κύπρος κατέγραψε μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον μεγαλύτερο αριθμό επιστροφών.

Πώς απαντάτε στη θέση ότι η πολιτική που ακολούθησε το Υπουργείο Εσωτερικών και κατ’ επέκτασιν η Κυβέρνηση Αναστασιάδη στο ζήτημα του μεταναστευτικού, κρίνεται ως ανεπαρκής;

Ποτέ άλλοτε και καμιά προηγούμενη Κυβέρνηση δεν επέδειξε ανάλογη ολιστική δραστηριότητα στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Όπως ποτέ άλλοτε καμιά άλλη Κυβέρνηση δεν κλήθηκε να διαχειριστεί ροές αυτού του μεγέθους. Τα έργα και οι επιδόσεις μας είναι καταγεγραμμένα. Στο μεταναστευτικό αντιμετωπίσαμε με αποφασιστικότητα χρονίζοντα προβλήματα, που βάλτωναν επί σειρά ετών.

Παρά τις δυσκολίες και τις αντιδράσεις όσων υιοθετούν πολιτικές ανοικτής πόρτας,πετύχαμε να αλλάξουμε πολιτικές που διαχρονικά επέτρεπαν τις αυξήσεις των μεταναστευτικών ροών. Απλοποιήσαμε το δαιδαλώδες και άκαμπτο σύστημα ασύλου και μετανάστευσης με τα μέχρι πρότινος ανύπαρκτα αντανακλαστικά, που επέτρεπε τις καταχρήσεις.

Κτυπήσαμε στη ρίζα του το πρόβλημα με τις αφίξεις εικονικών φοιτητών, ενώ αντιμετωπίσαμε δραστικά το φαινόμενο των εικονικών γάμων, μηδενίζοντας τα περιστατικά. Την ίδια ώρα ακυρώσαμε πέραν των 1.500 αδειών παραμονής, προϊόν εικονικών γάμων που τελέστηκαν προηγουμένως. Δημιουργήσαμε Γραφείο Επιστροφών, πετύχαμε συμφωνίες με τρίτες χώρες και αυξήσαμε κατακόρυφα τις επιστροφές παράτυπων μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους καταγράφοντας αύξηση 313% σε σχέση με την περσινή χρονιά και κατά 600% σε σχέση με το 2020, φέρνοντας την Κύπρο στην πρώτη θέση μεταξύ όλων των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με 7.400 επιστροφές μόνο εντός του 2022.

Στη βάση συγκροτημένης πολιτικής από το 2021 επικεντρώσαμε τις προσπάθειές μας στην εξέταση με ταχύρρυθμες διαδικασίες των πρόδηλα αβάσιμων αιτήσεων, πετυχαίνοντας να τετραπλασιάσουμε την επίδοση των αποφάσεων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Αυξήσαμε, χωρίς προηγούμενο, τους λειτουργούς της Υπηρεσίας Ασύλου για την εξέταση αιτήσεων, με αποτέλεσμα η πρωτοβάθμια εξέταση να ολοκληρώνεται και να εκδίδονται αποφάσεις εντός 10 ημερών. Την ίδια ώρα αυξήσαμε τους Δικαστές του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας από 2 σε 10, πετυχαίνοντας επιτάχυνση και των δευτεροβάθμιων διαδικασιών.

Υπερδιπλασιάσαμε τη χωρητικότητα του «Πουρνάρα», κτίσαμε το Κέντρο Υποδοχής «Λίμνες» για να βοηθηθούμε στη διαχείριση των δυσανάλογων για τη χώρα μας αριθμών, ενώ ήδη με δαπάνη σχεδόν 70 εκατομμυρίων ευρώ προχωρούμε στην ανέγερση προαναχωρησιακού κέντρου, το οποίο θα αποτελέσει το σημαντικότερο εργαλείο για την ταχύτερη επιστροφή εκείνων των μεταναστών των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται τελεσίδικα.

Παρά τις δυσκολίες προχωρούμε στην επέκταση εφαρμογής των μέτρων για αποτελεσματικότερη επιτήρηση της Πράσινης Γραμμής που συνίστανται σε επέκταση των φυσικών εμποδίων, πρόσληψη ειδικών αστυνομικών, αλλά και τοποθέτηση ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να συμβάλουν αποφασιστικά στη διαχείριση του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε με τις καθημερινές καθοδηγούμενες διελεύσεις παράτυπων μεταναστών οι οποίοι φτάνουν από την Τουρκία μέσω των κατεχομένων.

Αλλά και σε πολιτικό επίπεδο, το Υπουργείο Εσωτερικών πέραν του ότι πέτυχε να συνάψει αριθμό συμφωνιών με αριθμό χωρών για επιστροφές, διεκδίκησε και έβαλε στην ευρωπαϊκή ατζέντα την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης από την κατοχική Τουρκία σε βάρος της Κύπρου.

Καταληκτικά και παρά το γεγονός ότι το πρόβλημα υφίσταται, εντούτοις οι δείκτες και οι αριθμοί επιβεβαιώνουν την ορθότητα των χειρισμών μας.

Ως εκ τούτου, όχι μόνο δεν θεωρώ ανεπαρκή την πολιτική που ακολουθήσαμε, αλλά αισθάνομαι ικανοποίηση γιατί παραδίδουμε ένα σύστημα με αποτελεσματικότερες διαδικασίες, με νέες υποδομές, πρόσθετο ανθρώπινο δυναμικό και αριθμό ασφαλιστικών δικλίδων που δίνει δυνατότητες για αντιμετώπιση αυτού του τεράστιου προβλήματος που η χώρα μας αντιμετωπίζει.

Καταγγείλατε αρκετές φορές στην ΕΕ την εργαλειοποίηση των μεταναστών και τις μεθοδεύσεις της Τουρκίας, χωρίς οποιαδήποτε ουσιαστική αντίδραση από τα κράτη-μέλη. Αυτό αναδεικνύει διπλωματική αδυναμία της δικής μας πλευράς ή θα λέγατε πως σε κάποιο βαθμό η ΕΕ αδιαφορεί για το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας;

Όντως σε διπλωματικό επίπεδο ήταν και είναι συνεχής η προσπάθειά μας να αναδειχθεί η Τουρκία ως η γενεσιουργός αιτία προώθησης στην Κύπρο χιλιάδων παράτυπων μεταναστών. Αυτή η προσπάθεια θεωρώ ότι τελεσφόρησε, αφού οδήγησε την τσεχική προεδρία στη σύνταξη κανονισμού για την εργαλειοποίηση, ο οποίος συζητείται πλέον σε επίπεδο Κορεπέρ. Ενδεχόμενη ψήφισή του από το Ευρωκοινοβούλιο θα δώσει τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων σε εκείνες τις τρίτες χώρες που εργαλειοποιούν το μεταναστευτικό σε βάρος κρατών-μελών, με προφανείς τις συνέπειες για την Τουρκία και όφελος για την Κύπρο. Πρόσθετα η ανάδειξη του προβλήματος στην Κύπρο οδήγησε στην υπογραφή μνημονίων στήριξης τόσο με την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και τον Frontex για βοήθεια στο θέμα των επιστροφών. Σημαντική ακόμα θεωρείται και η ενεργοποίηση αριθμού χωρών με εθελούσιες πρωτοβουλίες για μετεγκατάσταση αριθμού αιτούντων διεθνή προστασία από την Κύπρο όπως τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βουλγαρία και σε μικρότερο βαθμό τη Ρουμανία, την Πορτογαλία, τη Νορβηγία, το Λουξεμβούργο και τη Φινλανδία.

Επομένως, στο θέμα της εργαλειοποίησης η επιμονή μας απέδωσε και τα ευρωπαϊκά κράτη ενεργοποιούνται επιδεικνύοντας διάθεση στήριξης της Κύπρου αφού είμαστε το κράτος μέλος πρώτης γραμμής που αναλογικά σηκώνει το μεγαλύτερο μεταναστευτικό βάρος.

«Αρνούμαι να είμαι θεατής ενός προβλήματος που απειλεί τη χώρα»

Νιώσατε πικρία για τις αναφορές περί ρατσισμού που εκφράστηκαν προς το πρόσωπό σας κατά τη διάρκεια της υπουργικής σας θητείας;

Δυστυχώς, κάποιοι, είτε δεν θέλουν είτε δεν κατανοούν είτε απλώς επιλέγουν για ψηφοθηρικούς ή άλλους λόγους να εκμεταλλευτούν το πρόβλημα που η πατρίδα μας αντιμετωπίζει. Έχω την συνείδησή μου ήσυχη. Ως Υπουργός Εσωτερικών οφείλω να υπηρετώ τα καλώς νοούμενα συμφέροντα της πατρίδας μου. Αυτό έπραξα, αυτό πράττω και αυτό θα συνεχίσω να πράττω όσο θα βρίσκομαι σε αυτήν τη θέση. Αρνούμαι να είμαι θεατής ενός προβλήματος, που απειλεί τη δημογραφία, την ασφάλεια, αλλά και την οικονομία της χώρας μας. Αυτό δεν είναι ρατσισμός. Είναι αίσθημα ευθύνης. Βέβαια στην προσπάθειά μου αυτή θα ήμουν ευτυχής εάν είχα μεγαλύτερη στήριξη, ώστε να ξηλωθούν τα πλοκάμια των κυκλωμάτων και όσων κερδοσκοπούν από το μεταναστευτικό σε βάρος αυτών των ταλαιπωρημένων ανθρώπων στους οποίους διάφοροι πωλούν ελπίδα.

Καταληκτικά θεωρώ ότι συνειδητά επέλεξα τη δύσκολη οδό των αποφάσεων, παραγνωρίζοντας το οποιοδήποτε πολιτικό κόστος.

«Υστερήσαμε στα θέματα πολιτικής προστασίας»

Κάνοντας μιαν αυστηρή αυτοκριτική, σε ποια ζητήματα πιστεύετε ότι «υστερήσατε» ως Υπουργείο και, αν είχατε μία δεύτερη ευκαιρία, τι θα κάνατε διαφορετικά;

Αναμφίβολα και υπάρχουν τομείς και θεματικές που δεν έγιναν όσα μπορούσαν να γίνουν. Πρώτα και πάνω απ’ όλα υστερήσαμε σε δράσεις στα θέματα πολιτικής προστασίας. Ένας τομέας στον οποίο θεωρώ ότι χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα. Είτε αυτό ακούει στο θέμα της αναβάθμισης των καταφυγίων της Πολιτικής Άμυνας είτε ακόμα και της συμμετοχικότητας των υπηρεσιών του Υπουργείου στα θέματα των φυσικών καταστροφών. Ένας πρόσθετος οραματισμός μου, τον οποίο δεν προλάβαμε να κάνουμε πράξη, αφορά τον απόδημο Ελληνισμό. Θεωρώ ότι ως κράτος χρωστούμε πολύ περισσότερα από όσα σήμερα προσφέρουμε στους αποδήμους μας και, αν έχω την ευκαιρία, θέλω να υλοποιήσω αυτόν τον οραματισμό μου.

«Αν είναι κάτι που μας έλειψε, όμως, αυτό ήταν ο χρόνος»

Ποια μεγάλα θέματα εκκρεμούν και δεν θα προλάβετε να ολοκληρώσετε πριν από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές;

Στα τρία χρόνια της παρουσίας μου στο πιο πολυθεματικό Υπουργείο της κυβέρνησης ιεραρχήσαμε θέματα, θέσαμε προτεραιότητες και επιλεκτικά τα τροχοδρομήσαμε. Αν είναι κάτι που μας έλειψε, όμως, αυτό ήταν ο χρόνος. Χρειάζεσαι χρόνο για να υλοποιήσεις σοβαρές μεταρρυθμίσεις και να αλλάξεις κατεστημένα. Αν μου δοθεί η ευκαιρία, θα συνεχίσω από εκεί που φτάσαμε σήμερα. Για να ολοκληρώσουμε μαζί με τους συνεργάτες μου την ταχύρρυθμη πολεοδομική αδειοδότηση, τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη δραστική παρέμβαση στο μεταναστευτικό, την περαιτέρω αναβάθμιση των υπηρεσιών της υπαίθρου, τον περαιτέρω εμπλουτισμό της ήδη πλουσιοπάροχης στεγαστικής μας πολιτικής και βεβαίως την πλήρη μηχανογράφηση και διασύνδεση των υπηρεσιών του Υπουργείου με ιδιαίτερη αναφορά στο Κτηματολόγιο και την Πολεοδομία.

«Το 2024 ο κυπριακός λαός θα πορευτεί στις εκλογές για την ΤΑ με νέο σχήμα»

Τον Απρίλιο ψηφίστηκε η πολυσυζητημένη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τις αντιδράσεις από μερικές κοινότητες να συνεχίζονται. Είναι εφικτή η εφαρμογή της νομοθεσίας στο πλαίσιο που θέσατε;

Απόλυτα εφικτή. Τον Μαίο του 2024 με βεβαιότητα ο κυπριακός λαός θα πορευτεί στις επόμενες εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση με το νέο σχήμα. Πρέπει να τονίσουμε ότι σε κάθε τέτοιας έκτασης αλλαγή πρέπει να αναμένονται και αντιδράσεις και διαφωνίες. Τα ελάχιστα προβλήματα που καταγράφηκαν τα θεωρώ απόλυτα φυσιολογικά, αλλά και απόλυτα διαχειρίσιμα. Με σεβασμό στις όποιες διαφορετικές προσεγγίσεις εμείς εργαζόμαστε για την υλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου που ψηφίστηκε, ώστε να βοηθήσουμε στη συγκρότηση των νέων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δηλαδή τους νέους δήμους, τα νέα συμπλέγματα δήμων και κοινοτήτων αλλά βεβαίως και τους 5 νέους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης.

Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, ως Υπουργείο έχουμε αναλάβει συντονιστικό ρόλο σε στενή συνεργασία με τις Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων, εκδίδοντας μέσω των θεσμοθετημένων οργάνων κατευθυντήριες οδηγίες. Όλα κινούνται μέσα στα προγραμματισμένα χρονοδιαγράμματα, εκτός της καθυστέρησης που καταγράφεται στην περίπτωση της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου.

Και τι θα γίνει συγκεκριμένα με την Αμμόχωστο;

Στην επαρχία Αμμοχώστου καταγράφεται κατά την εκτίμησή μου μια αδικαιολόγητη δυστοκία να οριστεί μεταβατικός Πρόεδρος για το Προσωρινό Συντονιστικό Συμβούλιο. Από τον περασμένο Ιούνιο το Υπουργείο Εσωτερικών κατέβαλε προσπάθειες εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης μεταξύ των τοπικών παραγόντων, οι οποίες όμως δεν τελεσφόρησαν. Για να ξεπεράσουμε τη δυστοκία που καταγράφηκε, ετοιμάσαμε και καταθέσαμε νομοσχέδιο που εισηγείται κατ’ αναλογίαν με ό,τι συνέβη στις υπόλοιπες επαρχίες την ανάθεση της προεδρίας στον Δήμαρχο του μεγαλύτερου πληθυσμιακά Δήμου, δηλαδή του Δήμου Παραλιμνίου. Δυστυχώς, η Βουλή των Αντιπροσώπων ακόμη δεν τοποθετήθηκε επί του θέματος, κάτι που αναμένω να γίνει αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές. Για να ξεπεράσουμε την καθυστέρηση που παρατηρείται στις διαδικασίες με οδηγίες μου αναλήφθηκαν πρωτοβουλίεςαπό την Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή, ώστε να προχωρήσουν όσες ενέργειες είναι εφικτό να γίνουν και να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.

1.1.23 ΜΟΙ-3.jpg

«Θα υπηρετήσω τον στόχο μου από όποια έπαλξη και αν ταχθώ»

Πού θα βρει τον Νίκο Νουρή η επόμενη μέρα των εκλογών; Θα σας ενδιέφερε να εμπλακείτε πιο ενεργά στον Δημοκρατικό Συναγερμό ή σε μια νέα κυβέρνηση του κόμματος σας;

Αυτήν την στιγμή, πέρα από την ενάσκηση των υπουργικών μου καθηκόντων, στόχος μου είναι η διασφάλιση της συνέχισης της πετυχημένης πορείας της διακυβέρνησης του τόπου. Και αυτό μπορεί να γίνει πράξη μόνο με την εκλογή του πολιτικού που για μια δεκαετία στήριξε την Κυβέρνηση του Προέδρου Αναστασιάδη. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Πέραν τούτου, θέλω να θυμίσω ότι ήμουν, και συνεχίζω να είμαι, ενεργό μέλος της ηγεσίας του κόμματος. Και οφείλουμε όλοι εμείς, που ευεργετηθήκαμε και αναδειχθήκαμε από τον κόσμο του Δημοκρατικού Συναγερμού, να διατηρήσουμε την παράταξη συμπαγή και ενωμένη, ώστε να συνεχίσει να διαδραματίζει τον ρυθμιστικό ρόλο που μέχρι σήμερα έχει. Αυτός είναι ο στόχος μου και αυτόν θα υπηρετήσω, από όποια έπαλξη και αν ταχθώ.