Ενεργειακές επιπτώσεις του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς

Η προοπτική ενός παρατεταμένου πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της ισλαμιστικής Χαμάς προμηνύει ένα δυσοίωνο περιβάλλον για την ασφαλή ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, που επηρεάζει άμεσα και την Κύπρο. Το Ισραήλ έχει ήδη κλείσει προληπτικά την παραγωγή στο κοίτασμα φυσικού αερίου Ταμάρ μετά τις άγριες συγκρούσεις που ξέσπασαν το Σαββατοκύριακο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Το κοίτασμα Ταμάρ, που εκμεταλλεύεται η Chevron, προμηθεύει με αέριο τόσο το Ισραήλ όσο και την Αίγυπτο.

Προς το παρόν, σύμφωνα με τον γερμανικό οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας SCOPE (11/10/23), από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς οι πιο άμεσοι πιστωτικοί κίνδυνοι για τα κράτη που αξιολογούνται είναι η Αίγυπτος (B-/Αρνητική), η οποία βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση και μοιράζεται σύνορα με τη Γάζα που ελέγχεται από τη Χαμάς, και η Κύπρος (BBB/Σταθερή), η οποία εξαρτάται από το Ισραήλ για τις προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Τουρκία από την άλλη (αξιολόγηση ξένου νομίσματος: B-/Αρνητική) μπορεί, σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, να δει την περιφερειακή της επιρροή να αυξάνεται καθώς επιδιώκει να προωθήσει τη σταθερότητα, με παρόμοιο ρόλο στο πλαίσιο που το έπραξε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Πάντως ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι σχεδίαζε να επισκεφθεί το Ισραήλ τον Νοέμβριο για να αναβιώσει ένα έργο μεταφοράς ισραηλινού φυσικού αερίου στην Τουρκία και στην Ευρώπη. Ήλπιζε να συναντηθεί με τον Ισραηλινό ομόλογό του, Ίσραελ Κατς, και εκπροσώπους εταιρειών φυσικού αερίου. Αυτή η επίσκεψη βρίσκεται πλέον στον αέρα, δεδομένης της κλιμάκωσης στο έδαφος και της αντίθεσης της Τουρκίας στον πόλεμο. Η αλλαγή της ρητορικής του Ερντογάν αποκαλύπτει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην εξισορρόπηση των προσπαθειών για την αναζωπύρωση των δεσμών με το εβραϊκό κράτος και την παγκόσμια εικόνα του ως υπερασπιστή της παλαιστινιακής υπόθεσης.

Η Χεζμπολάχ και οι γεωτρήσεις TOTAL

Την ίδια ώρα υπάρχει ανησυχία για κλιμάκωση του πολέμου από τυχόν εμπλοκή της Χεσμπολάχ από τον Λίβανο. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι ισραηλινές υποδομές φυσικού αερίου θα μπορούσαν να τεθούν στο στόχαστρο, κάτι για το οποίο η οργάνωση απείλησε ξανά στο παρελθόν. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε επίσης να τερματιστούν και οι γεωτρήσεις ανοικτά του Λιβάνου. Ο Λίβανος ελπίζει ότι θα γίνει παραγωγός φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια, αφού η συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με το Ισραήλ πέρυσι άνοιξε την πόρτα για περαιτέρω εξερεύνηση. Ωστόσο, μια μακροχρόνια σύγκρουση θα μπορούσε να καθυστερήσει τις τελικές επενδυτικές αποφάσεις, να προκαλέσει απώλεια ενδιαφέροντος διεθνών επενδυτών για την περιοχή και ίσως να ωθήσει ορισμένες εταιρείες να αποχωρήσουν.

Η Total Energies υπέβαλε πρόσφατα προσφορές για τα οικόπεδα 8 και 10 στον δεύτερο γύρο αδειοδότησης του Λιβάνου. Αυτά είναι δίπλα στο τεμάχιο 9, όπου η Total ξεκίνησε πρόσφατα τη γεώτρηση. Πληροφορίες που διαρρέουν από τον Λίβανο ισχυρίζονται ότι η γεώτρηση δεν παρουσίασε εμπορικές ποσότητες φυσικού αερίου στο κοίτασμα Qana – στο Οικόπεδο 9, και έχει γίνει σχεδόν βέβαιο ότι η γεώτρηση θα τερματιστεί εντός δύο εβδομάδων. «Η Total θα αρχίσει να αποσυναρμολογεί τον εξοπλισμό της για να κατευθυνθεί στην Κύπρο, όπου θα πραγματοποιήσει γεωτρήσεις εκεί βάσει προηγούμενης συμφωνίας», σημειώνει η ίδια πηγή.

Chevron - Λεβιάθαν - Energean

Από την πλευρά της η αμερικανική Chevron (που δραστηριοποιείται και στην Κυπριακή ΑΟΖ), η οποία εκμεταλλεύεται δύο μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στ’ ανοικτά του Ισραήλ - Λεβιάθαν και Ταμάρ - επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι η ισραηλινή κυβέρνηση τής έδωσε εντολή να σταματήσει την παραγωγή στο Ταμάρ. Η παραγωγή φυσικού αερίου συνεχίζεται προς το παρόν στο Λεβιάθαν, το οποίο διαθέτει 22 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου - διπλάσια από το Ταμάρ. Πηγές του κλάδου που μίλησαν στο Energy Intelligence αναφέρουν ότι με ένα από τα τρία βασικά κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ισραήλ κλειστά, τα άλλα δύο - το κοίτασμα Leviathan και το Karish της Energean - επικεντρώνονται στην κάλυψη των αναγκών ενεργειακής ασφάλειας του ιδίου του Ισραήλ. Όσο περισσότερο συνεπώς διαρκεί η σύγκρουση, τόσο περισσότερες αμφιβολίες θα δημιουργήσει για την ικανότητα του Ισραήλ να εκπληρώσει τις συμβατικές του εξαγωγικές δεσμεύσεις. Το δεύτερο επηρεάζει φυσικά και την Κύπρο, καθώς η Energean εξέφρασε την πρόθεσή της να μεταφέρει μέρος των κοιτασμάτων της στην Κύπρο για υγροποίηση.

Υπενθυμίζεται επίσης ότι μόλις πριν από δύο μήνες το Ισραήλ ενέκρινε αύξηση των εξαγωγών του φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο, η οποία αυξήθηκε από μόλις 0,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως το 2017 σε 6,3 Bcm/έτος το 2022. Σημειώνεται ότι Ισραήλ προμηθεύει επίσης με αέριο την Ιορδανία.

Συμφωνίες του Αβραάμ και NewMed

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η Abu Dhabi National Oil Co. (Adnoc) και η BP έχουν συζητήσει για την αγορά μεριδίου 50% στην ισραηλινή NewMed, η οποία κατέχει μερίδιο 30% στην ανακάλυψη κοιτάσματος Αφροδίτη στην Κύπρο και 45% στο Λεβιάθαν. Aν και πηγές του κλάδου δήλωσαν στο Energy Intelligence ότι οι δύο πλευρές δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε τελική συμφωνία, ένας στέλεχος της BP είπε στους επενδυτές ότι η προσφορά βρίσκεται σε καλό δρόμο. Η προτεινόμενη εξαγορά από την ADNOC και την BP θεωρήθηκε ως ένδειξη της ενίσχυσης των οικονομικών δεσμών μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αφού οι δύο χώρες συμφώνησαν να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους το 2020. Πηγή κοντά στην ADNOC είπε στο Reuters ότι η εταιρεία «παρέμεινε προσηλωμένη στη συμφωνία και συνεχίζει να βλέπει αξία σε αυτήν».

Γεωπολιτικοί παράγοντες θα μπορούσαν επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στην αποτυχία της προτεινόμενης συμφωνίας NewMed. Το 2020 τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ συμφώνησαν να οικοδομήσουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική σχέση στο πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ».

Ωστόσο, τα ΗΑΕ (στα οποία συμπεριλαμβάνεται το Άμπου Ντάμπι), ανησυχούν για την αντίδραση της αραβικής κοινής γνώμης και είναι απίθανο να υπογράψουν τη συμφωνία NewMed, εάν οι μάχες μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ στοιχίσουν χιλιάδες ζωές Παλαιστινίων.

Εν τω μεταξύ, ο τέταρτος γύρος προσφοράς ανοικτής θάλασσας του Ισραήλ θεωρείται ότι προσέλκυσε το ενδιαφέρον των Total, Eni, BP, Adnoc, Energean και της Socar του Αζερμπαϊτζάν. Εάν οι τρέχουσες εχθροπραξίες στη Γάζα και στο νότιο Ισραήλ επιμείνουν και κλιμακωθούν, οι δυνητικοί επενδυτές στον γύρο ισραηλινών υποψηφιοτήτων ενδέχεται να επανεκτιμήσουν τη θέση τους πριν γίνουν οποιεσδήποτε ανακοινώσεις.