DEBATE: Άνοιξε ο «ασκός του Αιόλου» για το χαλλούμι

Οι ποσοστώσεις στην παραγωγή χαλλουμιού ΠΟΠ, άναψαν και πάλι φωτιές μεταξύ αιγοπροβατοτρόφων, αγελαδοτρόφων και τυροκόμων οι οποίοι ζητούν αλλαγές στη συμφωνία που υπέγραψαν όλα τα μέρη με μάρτυρες το ΚΕΒΕ και το Υπουργείο Γεωργίας.

Οι αιγοπροβατοτρόφοι, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της συντονιστικής επιτροπής αιγοπροβατοτρόφων, απαιτούν ν’ αυξηθεί η συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στο 50% στην παραγωγή και καταγγέλλουν τους τυροκόμους ότι δεν σέβονται την υπογραφή τους και λειτουργούν με δικά τους δεδομένα για ιδίον όφελος.

Από την πλευρά τους οι αγελαδοτρόφοι, υποστηρίζουν ότι είναι αδύνατον σήμερα να αυξηθεί στο 50% το αιγοπρόβειο γάλα και εισηγούνται παράταση της μεταβατικής περιόδου μέχρι το 2029, ώστε να φανεί εάν είναι εφικτό να παραχθούν οι συγκεκριμένες ποσότητες αιγοπρόβειου. Η Ένωση Αγελαδοτρόφων, τονίζει την ανάγκη να συμπεριληφθούν στις τροποποιήσεις αλλαγές που εκκρεμούν όπως το «burger» χαλλούμι, όπως επίσης να προστεθούν με σήμανση ΠΟΠ το «lactose free» και χαμηλά λιπαρά καθώς και οι διαφορετικές γεύσεις στην γκάμα των προϊόντων.

Με τη σειρά τους οι τυροκόμοι από την πλευρά τους καταγγέλλουν τη μονομερή απόφαση και χωρίς διαβούλευση του Υπουργείου Γεωργίας να αλλάξει την ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος από το 10% στο 19%.

Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές, που σύμφωνα με τα στοιχεία του συνδέσμου τυροκόμων καταγράφεται μείωση, η κάθε πλευρά την ερμηνεύει διαφορετικά. Παρά ταύτα, όλοι οι εμπλεκόμενοι συμφωνούν πως όλες οι προσπάθειες το επόμενο διάστημα είναι για την ανάδειξη και την ανάπτυξη της αγορά του χαλλουμιού.

Ερωτήσεις:

1. Ποια είναι η θέση σας αναφορικά με τη συμφωνία για την παραγωγή χαλλουμιού ΠΟΠ; Θεωρείτε ότι πρέπει να υπάρξουν αλλαγές; Και αν ναι τι ζητάτε;
2. Η φετινή χρονιά που διανύουμε, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Τυροκόμων, είναι πολύ δύσκολη για το χαλλούμι, καθώς οι εξαγωγές το πρώτο εξάμηνο του έτους έχουν μειωθεί σχεδόν 10%, συγκριτικά με πέρσι. Τι πιστεύετε ότι ευθύνεται και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας για ν’ αυξηθούν οι εξαγωγές;

Απαντήσεις:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΚΑΪΛΑΣ: «Παράταση μεταβατικής περιόδου μέχρι το 2029»

1. Θετική εξέλιξη για την χώρα μας η κατοχύρωση του χαλλουμιού ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Το γεγονός αυτό έθεσε την παραγωγή σε νέα βάση δεδομένων. Επιβάλλονται να γίνουν ακόμα μερικές αλλαγές όπως η αύξηση του μεταβατικού σταδίου μέχρι το 2029 όπως έχει εισηγηθεί η κυβέρνηση για να μπορέσει να φανεί η πραγματική ποσότητα του αιγοπρόβειου γάλακτος που μπορεί να παραχθεί. Επιπρόσθετα να συμπεριληφθούν στις τροποποιήσεις κάποιες αλλαγές που έμειναν για να ολοκληρωθεί το (burger) χαλλούμι όπως επίσης να προστεθούν με σήμανση ΠΟΠ το lactose free και χαμηλά λιπαρά (light) όπως και διαφορετικές γεύσεις (τσίλι, βασιλικό κ.α.) στην γκάμα των προϊόντων. Οι προτεινόμενες αλλαγές σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες που έχουν γίνει θεωρούνται σημαντικές για την παραγωγή και εμπορία του χαλλουμιού αφού ανοίγει ο δρόμος για εξαγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων. Να σημειωθεί ότι οι διάφοροι τύποι χαλλουμιών που παράγονται από τις αλλαγές που έχουν ήδη γίνει και από τις προτεινόμενες είναι πέραν του 50% της συνολικής ποσότητας που εξάγουμε στο εξωτερικό.
2. Η μείωση στην πώληση του χαλλουμιού οφείλετε κυρίως στην οικονομική κρίση που επικρατεί σε ολόκληρο των κόσμο και τους πολέμους. Το χαλλούμι είναι από τα πιο ακριβά τυριά σχάρας μετά τις τελευταίες αυξήσεις και σε συνδυασμό με τις εκκρεμείς διαδικασίες που υπάρχουν και περιορίζετε η παραγωγή κάποιων τύπων χαλλουμιού, οδήγησαν στην αύξηση πωλήσεων παρόμοιων τυριών σχάρας και στην συρρίκνωση του. Να σημειωθεί ότι γίνετε μια τεράστια προσπάθεια από τα τυροκομεία και σε κάποιες περιπτώσεις σε συνεργασία με το Υπουργείο για προβολή και προώθηση του χαλουμιού σε όλες τις χώρες του κόσμου. Η όλη αυτή προσπάθεια βρίσκει αρκετές δυσκολίες από ανταγωνιστές που παράγουν παράνομα χαλλούμι. Να προστεθεί ότι το κράτος επιβάλετε να στηρίζει όλους τους κλάδους που ασχολούνται με την παραγωγή και εξαγωγή χαλλουμιού. Το χαλλούμι είναι το δεύτερο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου και πρέπει οπωσδήποτε να διαφυλαχτεί και να βοηθηθεί με κάθε τρόπο. Να αυξηθεί η παραγωγή του για να προσφέρει ακόμα περισσότερο στην οικονομία του τόπου. Μόνο με συλλογική προσπάθεια χωρίς κανένα προσωπικό και επαγγελματικό συμφέρων από παραγωγούς, γαλακτοβιομηχανίες και το κράτος μπορούμε να διαφυλάξουμε το παραδοσιακό μας προϊόν. Ελπίζουμε ότι όλοι μαζί ενωμένοι, θα τα καταφέρουμε για το χαλλούμι και τον τόπο μας.

ΜΑΡΙΟΣ ΡΙΑΛΑΣ: «Οι τυροκόμοι δεν σεβάστηκαν την υπογραφή τους»

1. Η συμφωνία του Ιουλίου 2022 ήταν ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση έτσι ώστε σταδιακά να φτάσουμε στην πληρη εναρμονηση με τον ευρωπαικο κανονισμο ΠΟΠ ο οποίος προνοεί ότι το χαλλούμι πρέπει να παράγεται από 50+% αιγοπρόβειο γάλα και 50% τοπικές ζωοτροφές. Οι αιγοπροβατοτρόφοι, ακόμα και σήμερα παραμένουν πλήρως αφοσιωμένοι στην συμφωνία η οποία δεν τηρήθηκε από τους τυροκόμους και του αγελαδοτρόφους. Οι τυροκόμοι δεν σεβάστηκαν την υπογραφή τους διότι η συμφωνία προνοούσε ότι θα καταρτιζόταν μια φόρμουλα υπολογισμού κόστους του αιγοπρόβειου γάλακτος μέχρι τον Μάρτιο 2023 και θα είχε εφαρμογή από 1η Αυγούστου 2023. Οι τυροκόμοι αφού απέφυγαν σκοπίμως τις συζητήσεις για την ολοκλήρωση της φόρμουλας, τελικά 30 Αυγούστου, ένα μήνα δηλαδή μετά την προγραμματισμένη έναρξη της, απέρριψαν την από κοινού πρόταση των αιγοπροβατοτρόφων και του κρατικού Ινστιτούτου Γεωργικών ερευνών και παρουσίασαν μια άλλη μελέτη με μη ρεαλιστικά στοιχεία, π.χ. 3 εργάτες και ο ιδιοκτήτης να πληρώνονται σύνολο €22.000 όλοι μαζί τον χρόνο, δηλαδή από €5.500 το άτομο τον χρόνο. Με προκλητικότητα μας είπαν ότι μπορούν να πληρώνουν μόνο €1.51 το μέγιστο το πρόβειο γάλα που είναι κάτω από το κόστος παραγωγής. Οι αγελαδοτρόφοι αφού έλαβαν τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την συμφωνία, π.χ. αύξηση τιμής στο αγελαδινό γάλα, 90% συμμετοχή αγελαδινού γάλακτος για 10 μήνες, δεν απέσυραν τις αγωγές κατά του ΠΟΠ όπως υπέγραψαν. Εμείς ζητάμε πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας η οποία προνοεί απόσυρση των αγωγών ενάντιων της Κυπριακής Δημοκρατίας και του χαλλουμιού και τον σεβασμό της φόρμουλας από τους τυροκόμους. Επίσης ζητάμε όπως προστατευθεί το ΠΟΠ διότι με τις συνεχείς αυξομειώσεις του ποσοστού δίνουμε νομικά όπλα στην φαρέτρα αυτών που θέλουν να ακυρώσουν την κατοχύρωση του προϊόντος σαν ΠΟΠ διότι δεν εφαρμόζουμε την ευρωπαϊκή οδηγία. Η ευρωπαϊκή επιτροπή όταν έγκρινε το ΠΟΠ το 2021 ήταν ξεκάθαρη ότι το ΠΟΠ πρέπει να εφαρμοστεί με +50% αιγοπρόβειο γάλα.
2. Κατ αρχήν δεν μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι μειωθήκαν οι εξαγωγές διότι φέτος είναι η πρώτη χρονιά η οποία εξάγουμε ΠΟΠ προϊόν, χωρίς γαλακτόσκονη, και άρα δεν μπορεί να γίνει σύγκριση καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται το χαλλούμι μπέργκερ, τσιλι κτλ, τα οποία προηγουμένως ονομάζονταν χαλλούμι και τώρα με το ΠΟΠ δεν μπορούν να βαφτίζονται χαλλούμι. Επίσης η αξία των εξαγωγών έχει αυξηθεί κατά 12% ή κατά 18 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό που ωφελεί μια εθνική οικονομία είναι η αξία και όχι η ποσότητα. Αν με ένα υποδεέστερο προϊόν το οποίο έχει μόνο 10% αιγοπρόβειο γάλα καταφέραμε να αυξήσουμε την αξία εξαγωγών κατά 18 εκατομμύρια ευρώ είναι πλέον βέβαιο ότι με την αύξηση ποιότητας του προϊόντος με την σωστή αναλογία αιγοπρόβειου γάλακτος θα αυξηθεί και άλλο η αξία εξαγωγών, όπως συμβαίνει με όλα τα ΠΟΠ προϊόντα π.χ. ελληνική φέτα. Άρα δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι υπήρχε μείωση στις εξαγωγές.

Μάριος Κωνσταντίνου: Το Υπουργείο Γεωργίας αθέτησε τη συμφωνία

1. Η συμφωνία πρέπει να εφαρμοστεί και να είναι σεβαστή από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Υπάρχουν αρκετές εκκρεμότητες που απορρέουν από την συμφωνία. Δυστυχώς το ΥΓΑΑΠ αδικαιολόγητα αθέτησε την συμφωνία με την αλλαγή της ποσόστωσης από το 10% στο 19%.

Εκκρεμότητες ΥΓΑΑΠ:

• Χαλλούμι σε σχήμα burger
• Χαλλούμι χωρίς λακτόζη (lactose-free)
• Αλλαγή στην προδιαγραφή για να επιτρέπετε η άλμηση και σε νερό
• Αλλαγή στην προδιαγραφή για να επιτρέπετε το ψήσιμο και σε νερό
• Επέκταση της μεταβατικής περιόδου για ακόμη 5 χρόνια (απαιτείται έγκριση του κανονισμού από ΕΕ)

Εκκρεμότητες ΥΓΕΕΒ:

• Προώθηση του Χαλλουμιού και άλλων τυριών από αγελαδινό γάλα
• Απόσυρση των διοικητικών και δικαστικών διαδικασιών που προηγήθηκαν της συμφωνίας

Γενικές Εκκρεμότητες:

• Δημιουργία φόρμουλας για υπολογισμό κόστους γάλακτος από κοινά αποδεκτό εμπειρογνώμονα
• Συμφωνία για ποσόστωση αιγοπρόβειου γάλακτος από Ιούλιο 2024 και μετά
• Απόσυρση προσφυγών από τα μέρη που δεν έχουν αποσύρει μέχρι στιγμής
• Συμβατότητα με το δίκαιο του ανταγωνισμού και πιθανές ενέργειες σύμφωνα με οδηγίες/ εγκρίσεις της ΕΠΑ

2.Η μείωση των εξαγωγών για το εφτάμηνο του 2023 ήταν πτωτικές για τους πιο κάτω λόγους:

• Η αύξηση τιμής σε συνάρτηση με την πίεση που δέχεται η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών μας διεθνώς (υγειονομική κρίση, πόλεμος, πληθωρισμός)
• Ο έντονος ανταγωνισμός από τυριά σχάρας που παράγονται σε διάφορες χώρες στην ΕΕ αλλά και στα κατεχόμενα
• Η απώλεια κωδικών, όπως το Χαλλούμι με χαμηλά λιπαρά, το Χαλλούμι με βασιλικό και τσίλι,  μετά την εφαρμογή του ΠΟΠ

Δεν πρέπει να μας ανησυχεί αυτή η πτώση την οποία χαρακτηρίζω σαν φυσιολογική. Για να αυξηθούν οι εξαγωγές θα πρέπει να επικρατήσει η λογική στην τελική συμφωνία για την ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος στην παραγωγή του μεικτού Χαλλουμιού. Θα πρέπει δηλαδή να καθορίσουμε τον στόχο μας για το ύψος των εξαγωγών και ακολούθως να συναποφασίσουμε στο πως θα πετύχουμε αυτό τον στόχο. Δυστυχώς οι τελευταίες ενέργειες του ΥΓΑΑΠ σε ότι αφορά την ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος οδηγούν τον κλάδο προς την πτώση των εξαγωγών.

Παγκύπρια συγκέντρωση αγελαδοτρόφων

Η αλλαγή του Διατάγματος από τον Υπουργό Εμπορίου και Ενέργειας που αφορά τον καθορισμό ποσοστών στην παραγωγή χαλλουμιού με το οποίο αυξάνει τη συμμετοχή του αιγινού και πρόβειου γάλακτος από 10% σε 19% θα επιφέρει καταστροφικές συνέπειες στην αγελαδοτροφία, υποστηρίζει η Συντονιστική Επιτροπή Αγελαδοτρόφων σε ανακοίνωσή της.

Όπως αναφέρεται, για συζήτηση του θέματος, η Συντονιστική Επιτροπή κάλεσε όλους τους αγελαδοτρόφους σε παγκύπρια συγκέντρωση την Παρασκευή και ώρα 11:00 π.μ. στο Κτήμα Κουσιουμή, που βρίσκεται στο δρόμο βιομηχανικής περιοχής Ιδαλίου -Τσερίου, παρά τις χαλεπιανές.

Στη συγκέντρωση θα συζητηθεί και η εισήγηση της Συντονιστικής Επιτροπής για διοργάνωση δυναμικής εκδήλωσης διαμαρτυρίας την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου, 2023 έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο με βυτιοφόρα γάλακτος, γεωργικά μηχανήματα και βοοειδή καθώς και πιθανές νομικές ενέργειες που θα ληφθούν τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέση της Συντονιστικής Επιτροπής είναι ότι η αλλαγή του Διατάγματος από τον Υπουργό Εμπορίου είναι «αυθαίρετη και ατεκμηρίωτη».