Κοινωνικό βέτο στην υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια

Η κοινωνική αποδοχή ηχεί ως ευρεία -και τουλάχιστον- γενική έννοια, δεν παύει όμως ν’ αποτελεί και τον βαθμό ετοιμότητας της κοινωνίας στην εκάστοτε δεδομένη στιγμή να απορροφήσει ή να υποδεχτεί μιαν αλλαγή. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, δηλαδή την υιοθεσία παιδιού από ομόφυλα ζευγάρια και για τους σκοπούς του ρεπορτάζ χρησιμοποιήσαμε την πρόσφατη δημοσκόπηση του ΣΙΓΜΑ. Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε με δείγμα 500 ατόμων απ’ όλες τις επαρχίες (μισοί άντρες, μισές γυναίκες), περιλαμβάνοντας όλο το φάσμα του ενήλικου πληθυσμού. Από τα στοιχεία που προέκυψαν, αποδεικνύεται πως η κυπριακή κοινωνία δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, δείχνοντας την αντίθεσή της στην πρόταση νόμου που ετοίμασε ο τέως Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων, Χ. Θεοπέμπτου, και συνυπέγραψε η Αλεξάνδρα Ατταλίδου. 

7 στους 10 λένε «όχι»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις συμπολιτών μας σε συγκεκριμένες ερωτήσεις, όπως, για παράδειγμα, σε αυτήν που αφορά τον βαθμό αποδοχής καταστάσεων. Καλούμενοι ν’ απαντήσουν κατά πόσον αποδέχονται την υιοθεσία παιδιών τα οποία μεγαλώνουν με ένα ζευγάρι του ίδιου φύλου, περισσότεροι από τους μισούς (51%) το θεωρούν ως ‘‘καθόλου αποδεκτό’’, ενώ ένα 16% το θεωρεί ‘‘όχι και τόσο αποδεκτό’’. Την ίδια ώρα, μόλις 17% (δηλαδή 1 στους 6) το θεωρούν απόλυτα αποδεκτό. Σε αμέσως επόμενη κάρτα και με το ερώτημα να είναι «κατά πόσον τάσσεστε υπέρ ή κατά της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια», το 65% των ερωτηθέντων απάντησαν ‘

‘Κατά’’, ενώ μόλις το 31% ‘‘Υπέρ’’. Από τις δύο προαναφερθείσες λοιπόν κάρτες γίνεται αντιληπτό ότι 7 στους 10 περίπου Κυπρίους δεν αποδέχονται την υιοθεσία τέκνου από ομόφυλα ζευγάρια, ενώ σε ό,τι αφορά τους λόγους, οι δύο ‘‘δημοφιλέστεροι’’ αφορούν την καλλιέργεια λανθασμένων προτύπων (64%) καθώς και την ανετοιμότητα της κοινωνίας να αποδεχτεί το φαινόμενο (31%). Καταληκτικά το βέτο της κοινωνικής αποδοχής εμφανίζεται στην κάρτα με την ερώτηση «Σε περίπτωση που όντως η συγκεκριμένη πρόταση περάσει από τη Βουλή, θεωρείτε ότι η κυπριακή κοινωνία είναι έτοιμη να την αποδεχτεί;», όπου 86% απάντησαν «Όχι». 

Τι θέλουν να περάσουν με την πρόταση νόμου

Η πρόταση νόμου ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στο άκουσμά της. Συγκεκριμένα, η πρόταση συντάχθηκε από τον -μέχρι πρότινος Πρόεδρο του Κιν. Οικολόγων και βουλευτή- Χαράλαμπο Θεοπέμπτου και συνυπογράφηκε από τη βουλευτή Αλεξάνδρα Ατταλίδου. Μέσω της προτεινόμενης τροποποίησης, τα ζευγάρια που έχουν επισημοποιήσει τη σχέση τους μέσω συμφώνου συμβίωσης, θα μπορούν να υιοθετήσουν πλέον παιδί. Μιλώντας στη «Σημερινή», ο κ. Θεοπέμπτου εξήγησε πως, πέραν του θρησκευτικού και πολιτικού γάμου, υπάρχει η επιλογή του σύμφωνου συμβίωσης. Εντός του συμφώνου συμβίωσης υπάρχει μια παράγραφος, στην οποία αναφέρεται ρητά πως τα άτομα που το υπογράφουν απαγορεύεται διά νόμου να υιοθετήσουν παιδί. 

«Εμείς ουσιαστικά αφαιρέσαμε αυτήν την παράγραφο από το σύμφωνο. Μάλιστα υπάρχουν και πολλά ετερόφυλα ζευγάρια που επιλέγουν το σύμφωνο συμβίωσης. Εάν κάποιοι θέλουν να εμποδίσουν τα ομόφυλα ζευγάρια να υιοθετήσουν, να πάνε ν’ αλλάξουν τον νόμο περί υιοθεσίας», ήταν η τοποθέτησή του. Μάλιστα αναφέρθηκε σε έρευνα, η οποία διεξήχθη και αφορά το τι συμβαίνει στην Ε.Ε. και, σύμφωνα με τον ίδιο, η υιοθεσία ομόφυλων ζευγαριών απαγορεύεται ρητά μόλις σε 4 χώρες. Την ίδια ώρα, όμως, κληθείς να σχολιάσει εάν και κατά πόσον θεωρεί πως η ευρύτερη κοινωνία στην Κύπρο είναι έτοιμη να το δεχτεί, υπογράμμισε: «Όχι, φυσικά και δεν είναι έτοιμη να το δεχτεί. Είναι περισσότερο θρησκόληπτη απ’ όσο νόμιζα», ενώ η πεποίθησή του είναι πως η πρόταση νόμου δεν θα τεθεί καν υπό συζήτηση.

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις της Αλεξάνδρας Ατταλίδου, που συνυπέγραψε την εν λόγω πρόταση νόμου. «Η πρόταση νόμου που αφορά την υιοθεσία παιδιού από ομόφυλα ζευγάρια προκαλεί αντιδράσεις από τους γνωστούς κύκλους, που πάντα αντιδρούν. Αν το κράτος επιθυμεί να εξαιρέσει τα ομόφυλα ζευγάρια από την υιοθεσία, θα πρέπει να το κάνει στον νόμο για την υιοθεσία και όχι στον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης, καθώς το συγκεκριμένο μπορεί να το κάνει ο οποιοσδήποτε», ανέφερε, ενώ καταληκτικά πρόσθεσε πως «πρέπει να μπουν στο επίκεντρο οι διαδικασίες της υιοθεσίας για να διαφυλάσσουν ότι τα άτομα που υιοθετούν τα παιδιά θα είναι προς όφελος των παιδιών, θα τα αγαπούν, θα είναι προστατευμένα και θα έχουν μια σωστή οικογένεια. Έχουμε άπειρα παραδείγματα κακοποιήσεων από βιολογικούς γονείς ή ετερόφυλα ζευγάρια, εις βάρος εκατοντάδων παιδιών κάθε χρόνο. Αυτό που έχει σημασία ως Πολιτεία είναι να περιφρουρήσουμε την ασφάλεια, την ευημερία και την ψυχολογική στήριξη των παιδιών και όχι να αποφασίζουμε εμείς λόγω της κοινής γνώμης ποιος είναι καλός και ποιος είναι κακός».

Ο κίνδυνος από τυχόν τροποποίηση του νόμου

Υπάρχει, όμως, διάκριση; Και πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία μας να δεχτεί κάτι τέτοιο; Από νομικής αρχικά άποψης ο έγκριτος νομικός Λάρης Βραχίμης έδωσε τα δικά του φώτα επί του θέματος όντας ξεκάθαρος. «Δεν υπάρχει αρχικά ανθρώπινο δικαίωμα στην υιοθεσία. Περάσαμε τον νόμο περί πολιτικής συμβίωσης κατοχυρώνοντας ουσιαστικά το δικαίωμα στα ομόφυλα ζευγάρια να νομιμοποιήσουν τη σχέση τους. Κάτι που μπορούν να πράξουν αντίστοιχα και ετερόφυλα ζευγάρια.

Με την υπάρχουσα διάταξη δεν παραβιάζεται οποιαδήποτε πρόνοια της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως εκ τούτου υπάρχει πλήρης συμμόρφωση». Επεξηγώντας το όλο σκεπτικό, ο κ. Βραχίμης υπογράμμισε πως, όταν δημιουργήθηκε η νομοθεσία για το σύμφωνο συμβίωσης, το σκεπτικό ήταν να ακολουθηθεί το μοντέλο-σύστημα που ισχύει στην Αγγλία, δίνοντας το δικαίωμα και σε ομόφυλα ζευγάρια να παντρεύονται (πολιτική συμβίωση ή civil union) απολαμβάνοντας όλα τα ωφελήματα ενός γάμου (βλ. Άρθρο 4). Από αυτό αφαιρέθηκε μόνο το δικαίωμα για υιοθεσία, αυτό δηλαδή που θέλουν να προστεθεί με την πρόταση νόμου. Το κώλυμα εντοπίζεται στο γεγονός ότι, σε περίπτωση που γίνει πράξη η επαναφορά του δικαιώματος υιοθεσίας στο σύμφωνο συμβίωσης και γίνει οποιαδήποτε αλλαγή στον Περί Υιοθεσίας Νόμο (όπως ζητούν οι Θεοπέμπτου/Ατταλίδου), που θα εξαιρεί τα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι τέτοιο καθίσταται αυτόματα δυσμενής διάκριση. Μια διάκριση που μπορεί να ‘‘ρίξει’’ τη νομοθεσία ακόμη και από εγχώριο δικαστήριο, πριν καν προλάβει να φτάσει στο ΕΔΑΔ. 

Μια πρόταση νόμου… εκατοντάδες παράμετροι

Μπορείς να συμφωνείς, μπορείς και να διαφωνείς. Το θέμα είναι αφενός να μπορείς να αιτιολογήσεις τη θέση σου και αφετέρου ν’ αναλογιστείς τις συνέπειες μιας πρότασης/απόφασης που επηρεάζει το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Και επεξηγώ. Μπορεί να συμφωνώ γιατί έχω φίλους και γνωστούς ομόφυλους που θέλουν να υιοθετήσουν, οπότε σχηματίζω την άποψη ότι θα είναι μια χαρά γονείς. Μπορεί να συμφωνώ ασπαζόμενος μια μόδα εποχής, παρωχημένης φιλελεύθερης έκφρασης (και ας φτάνει στα όρια της καταπίεσης το ότι δεν μπορείς ν’ αρθρώσεις 3 συνεχόμενες λέξεις χωρίς να θίξεις μια νέα ομάδα/τάση/γκρουπ που αναμένει με το politically incorrect στα χείλη). Μπορεί και να διαφωνείς επειδή είσαι στενόμυαλος χριστιανοταλιμπάν. Μπορεί όμως και να διαφωνείς επειδή αντιλαμβάνεσαι ότι το τραχύ κοινωνικό υπόβαθρο και οι δικλίδες δεν είναι σε θέση να προστατέψουν ένα παιδί που υιοθετείται από ομόφυλο ζευγάρι. 

Το ερώτημα λοιπόν στο δικό μου μυαλό θα έπρεπε να είναι κατά πόσον ένα ομόφυλο ζευγάρι στην Κύπρο του 2023 αποτελεί ένα πλαίσιο αρκούντως αποδεκτό από την ευρύτερη κοινωνία, ώστε να εξασφαλίσει στο παιδί αυξημένες ευκαιρίες κοινωνικής ένταξης, στις οποίες αποσκοπεί η υιοθεσία και η αποκοπή του από τη δομή πρόνοιας, μέσα στην οποία είναι ενταγμένο; Η απάντηση δίνεται με σαφήνεια ακόμη και από τους εμπνευστές της πρότασης νόμου.