Ο πληθωρισμός των τροφίμων

Ο πληθωρισμός των τροφίμων συνεχίζει να παραμένει σε υψηλά επίπεδα σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Την ίδια στιγμή ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η εκτόξευση της τιμής του ελαιολάδου αλλά και άλλων προϊόντων.

Το ζήτημα φαίνεται από την πλευρά του κόστους παραγωγής και προσφοράς παρά από την πλευρά της ζήτησης των προϊόντων. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την καταστροφή των υποδομών στην Ουκρανία για εξαγωγή τροφίμων (η Ουκρανία είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγούς σιτηρών), η τάση για απο-παγκοσμιοποίηση και προστατευτισμό στο διεθνές εμπόριο και η κλιματική αλλαγή (οικολογικές καταστροφές όπως πυρκαγιές και θεομηνίες, σε χώρες για παράδειγμα της Αφρικής) δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην προσφορά των προϊόντων.

Την ίδια στιγμή το υψηλό κόστος ενέργειας ωθεί το κόστος παραγωγής σε υψηλά επίπεδα και τις τιμές προς τα πάνω. Η ανάπτυξη μιας οικονομίας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αυτάρκης κυρίως σε προϊόντα καθημερινής ανάγκης θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα. Είναι ακόμη άξιον απορίας γιατί ακόμη υπάρχουν τόσα προβλήματα στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ώρα που γεωργία και κτηνοτροφία, από ισχυροί αιμοδότες του ΑΕΠ τα παλαιότερα χρόνια, κατέληξαν «φτωχοί συγγενείς» της οικονομίας.

Δυστυχώς, η Κύπρος πληρώνει πολιτικές του παρελθόντος με αδρανοποίηση του πρωτογενούς τομέα στον βωμό της ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών. Με την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πέρα από την ελεύθερη διακίνηση ποδοσφαιριστών, υπήρξε αύξηση στην εισαγωγή τροφίμων και αγαθών από άλλες χώρες, ενδεχομένως σε χαμηλότερες τιμές λόγω των οικονομιών κλίμακας που υπήρξαν και υπάρχουν σε χώρες με μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και παραγωγή.

Αυτό αντί να μας δώσει το κίνητρο να εξετάσουμε τι κάνουν οι άλλες χώρες και τι τεχνικές χρησιμοποιούν για συγκράτηση του κόστους, συμβιβαστήκαμε με τις εισαγωγές από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργώντας σε πολλά προϊόντα σχέση σχεδόν εξάρτησης.

Φυσικά κανένας δεν λέει ότι η χώρα έπρεπε να μείνει αγκυλωμένη στο παρελθόν, όμως για κάποιους μεγαλύτερους, η συζήτηση για αυξήσεις ή ακόμη και έλλειψη στο ψωμί λόγω Ουκρανικού ακούγεται παράξενη. Ναι, ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όμως θεωρητικά θα μπορούσαμε να παράγουμε περισσότερα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για εσωτερική κατανάλωση.

Γεωργία και κτηνοτροφία

Η Κύπρος από αρχαιοτάτων χρόνων είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς. Η προσφορά στο ΑΕΠ της χώρας των συγκεκριμένων τομέων άγγιζε, σε όχι και τόσο μακρινές εποχές, το 20%, ενώ προσέφερε εργασία στο ένα τρίτο του οικονομικού πληθυσμού. Φυσικά, πλέον, είναι δύσκολο να βρεις εργάτες από την Κύπρο για εργοδότηση ή νέους επιχειρηματίες που θα ασχοληθούν αποκλειστικά με τον πρωτογενή τομέα.

Πέραν, όμως, της ικανοποίησης της εγχώριας ζήτησης υπάρχουν προϊόντα τα οποία έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα, όπως το κυπριακό κρασί. Η ανακαίνιση οινοποιείων και η δημιουργία άλλων, η θεσμοθέτηση πιο τεχνολογικά αναπτυγμένων διαδικασιών και η ενίσχυση της εμπειρογνωμοσύνης και εξειδίκευσης δίνουν ώθηση στον τομέα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές εισάγεται πρώτη ύλη από το εξωτερικό λόγω έλλειψης. Αν κάποιος αναλύσει τις ποσότητες κρασιών που εισάγουμε ως χώρα, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ενίσχυσης του τομέα, φυσικά αυτό προϋποθέτει και την αλλαγή νοοτροπίας.

Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλλούμι, αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους. Αυτό που χρειάζεται είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.

Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να ληφθούν ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να ενισχυθούν, όπως ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύμπηξη δεν θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπηξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων.

Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση περισσότερων κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία. Παρόμοιες συμπήξεις μονάδων μπορούν να γίνουν για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας, που σκοπό έχουν τη δημιουργία συνεργειών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

Επιπλέον θα πρέπει να προωθηθούν πρωτοβουλίες που αφορούν την ανάπτυξη συστημάτων άρδευσης και δημιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών μονάδων, σφαγείων και βιοτεχνιών επεξεργασίας προϊόντων, την εφαρμογή τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων, τη στενότερη συνεργασία και σύμπραξη σε θέματα τεχνολογίας και έρευνας με άλλες χώρες και την αναβίωση της υπαίθρου, προσέλκυση νέων γεωργών/ανθρώπινου δυναμικού.

Κονδύλια από το Σχέδιο Ανάκαμψης έχουν κατανεμηθεί για την αναβάθμιση του πρωτογενούς και του μεταποιητικού τομέα, μέσα από καινοτόμες και τεχνολογικά αναβαθμισμένες πρακτικές (π.χ. δημιουργία εφαρμογών για καλύτερη προώθηση των προϊόντων και δημιουργία μητρώων γεωργών και άλλων ειδικοτήτων του πρωτογενούς τομέα, όπως των μελισσοκόμων, κάτι που αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για ενίσχυσή τους).

Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι δράσεις και οι ενέργειες που θα γίνουν όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εκταμίευσης των κεφαλαίων, αλλά και σε μεταγενέστερο στάδιο, ώστε να υπάρχει συνεχής αξιολόγηση και λήψη διορθωτικών μέτρων εκεί και όπου χρειάζεται.

Το παράδειγμα της Ελλάδας

Στην Ελλάδα ιδρύθηκε το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο χρηματοδοτείται κυρίως από ευρωπαϊκά κονδύλια, μέσα από το οποίο μπορούν να δανείζονται οι αγρότες για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων. Επιπλέον ενισχύθηκε η αγροτική εκπαίδευση και κατάρτιση και δημιουργήθηκαν ειδικά μαθήματα για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν στον πρωτογενή τομέα. Επίσης δημιουργήθηκε νέα φορολογική κλίμακα για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες και υιοθετήθηκε ισχυρό θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία γεωργικών συνεταιρισμών.

*Αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο στον πατέρα μου, άλλωστε μου ζήτησε πολλές φορές να γράψω κάτι για τον πρωτογενή τομέα, εφόσον θεωρεί αναγκαιότητα να αναπτυχθεί ο τομέας και να είναι η χώρα μας πιο αυτάρκης. Από τους Στύλλους Αμμοχώστου μαθημένος με το κοπάδι του παππού, συνταξιούχος πλέον να ασχολείται με τη γεωργία ερασιτεχνικά. Τελευταίο του «καμάρι» η παραγωγή ροδιών.