Αυξάνεται ο αριθμός των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών

Αυξάνεται ο αριθμός των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών που φθάνουν στην Κύπρο, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας. Με το πέρασμα των χρόνων δεν μεγαλώνει μόνο ο αριθμός των ατόμων, αλλά και των αναγκών για στήριξη και επιβίωση. Οι ηλικίες τους είναι μεταξύ 14 και 18 ετών, ενώ στην πλειοψηφία τους ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 15 με 18 χρονών. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι προέρχονται κυρίως από τη Συρία και αφρικανικές χώρες, όπως Σομαλία, Κόνγκο, Ακτή Ελεφαντοστού και Νέα Γουινέα.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Υπουργείο Εσωτερικών, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που έφθασαν στην Κύπρο το 2019 ήταν 454, το 2020 ήταν 256, το 2021 ήταν 395, το 2022 ήταν 851 και το 2023 μέχρι στιγμής είναι 716 άτομα. Από το καλοκαίρι και έπειτα είναι υποχρεωτικό σε όσους υπάρχει υποψία να υποβάλλονται σε εξετάσεις για διακρίβωση της ηλικίας τους. Συνεπώς, μετά από σειρά συνεντεύξεων και ιατρικών εξετάσεων αποδεικνύεται ότι περίπου 70 ανήλικοι κάθε χρόνο είναι τελικά ενήλικες. Όποιος αρνείται να υποβληθεί στις εξετάσεις, κλείνει ο φάκελός του και θεωρείται πλέον ενήλικας.

Πίνακας: Ασυνόδευτοι ανήλικοι από το 2019 μέχρι σήμερα (Νοέμβριος 2023)

^{Πηγή: Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας}

Όπως αναφέρει στη «Σ» το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, σήμερα περίπου 1.200 ασυνόδευτοι ανήλικοι βρίσκονται υπό την κηδεμονία του Αν. ΔΥΚΕ (Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας) παγκυπρίως. Μέσα σε σχεδόν δύο μήνες ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων αυξήθηκε στα 129 άτομα, καθώς τον Σεπτέμβριο, σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων για τον αριθμό των ασυνόδευτων ανηλίκων, η Υφυπουργός Πρόνοιας Μαριλένα Ευαγγέλου πληροφόρησε ότι τα ασυνόδευτα παιδιά που υπάρχουν στην Κύπρο είναι 1.071 και φιλοξενούνται σε συγκεκριμένες ημιανεξάρτητες δομές, κρατικές στέγες, καθώς επίσης και μικρός αριθμός αυτών φιλοξενούνται σε ανάδοχες οικογένειες. Υπάρχουν οικογένειες Κυπρίων, οι οποίες φροντίζουν από ένα έως δύο ασυνόδευτα παιδιά. Το επίδομα για κάθε παιδί ανέρχεται στα 300 ευρώ.

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ως κηδεμόνας των ασυνόδευτων ανηλίκων, υλοποιούν προγράμματα φιλοξενίας για τη συγκεκριμένη ομάδα παιδιών είτε απευθείας είτε με την επιδότηση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) Κύπρου, μέσω του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας. Συγκεκριμένα, σήμερα λειτουργούν πέντε Στέγες 24ωρης φροντίδας (δύο κρατικές και τρεις ιδιωτικές), 32 δομές ημιανεξάρτητης διαβίωσης και τρεις ξενοδοχειακές μονάδες παγκυπρίως. Συγκεκριμένα, λειτουργεί μια κρατική στέγη στη Λεμεσό και μια στη Λάρνακα, μια ιδιωτική στέγη στη Λάρνακα και δύο ιδιωτικές στέγες στη Λευκωσία, ξενοδοχεία σε Λάρνακα, Πάφο και Αμμόχωστο, και ημιανεξάρτητες δομές σε Λευκωσία, Λεμεσό και Λάρνακα.

Η διαδικασία του Δουβλίνου

Όπως αναφέρει στη «Σ» διαχειριστής δομών με ασυνόδευτους ανηλίκους, υπάρχει αύξηση όσον αφορά τις χώρες καταγωγής από Σομαλία, απ’ όπου προέρχονται οι περισσότεροι, από αφρικανικές χώρες, ενώ λίγοι κατάγονται από το Αφγανιστάν και πολύ λίγοι από τη Συρία. Οι περισσότεροι, όπως μας λέει, είναι συνεργάσιμοι, ενώ υπάρχουν και λίγοι που δημιουργούν προβλήματα. Η πρόκληση, εξηγεί, αυτήν τη στιγμή είναι η ομαλή ένταξη στην κοινωνία, αναμένοντας την αίτηση ασύλου.

Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που περιμένουν να ολοκληρωθεί η διαδικασία του Δουβλίνου για να μεταφερθούν σε άλλα κράτη μέλη σε συγγενείς τους. Η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζεται δύσκολη, διότι πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια οι συγγενείς. Μερικές από τις χώρες όπου επιθυμούν να μεταβούν οι ασυνόδευτοι μέσω αυτής της διαδικασίας είναι η Γερμανία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Αγγλία, η Φινλανδία, δηλαδή χώρες με μεγάλο αριθμό μεταναστών. Ο αριθμός των ασυνόδευτων που τελικά μεταφέρονται σε άλλα κράτη μέλη, σε συγγενείς τους, κάθε χρόνο είναι γύρω στους 100. Έτσι φεύγει μόνο ένα μικρό ποσοστό και οι υπόλοιποι παραμένουν εδώ. Σημειώνεται ότι οι ενήλικες δεν δικαιούνται να συμμετέχουν στη διαδικασία του Δουβλίνου.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις

Στις δομές το 85% των φιλοξενουμένων είναι άντρες και το υπόλοιπο ποσοστό είναι γυναίκες, κυρίως από τη Σομαλία και άλλες αφρικανικές χώρες. Στη διαδικασία εξακρίβωσης της ηλικίας υποβάλλονται κυρίως τα αγόρια, ενώ όσον αφορά τα κορίτσια υπάρχουν λίγες περιπτώσεις που δεν δηλώνουν την πραγματική τους ηλικία. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι η αρμονική κοινωνική ένταξη, η εργασιακή αποκατάσταση, η κατανόηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων, η εκμάθηση της γλώσσας, του πολιτισμού, των εθίμων και η διαχείριση των ζημιών που προκαλούν μια μικρή μερίδα ασυνόδευτων μεταναστών. Στην περίπτωση των ηθελημένων ζημιών εντός και εκτός δομών, σημειώνεται ότι δεν προβλέπεται κάποιου είδους τιμωρία ούτε αποκατάσταση της ζημιάς, γιατί δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν. Το μεγάλο, λοιπόν, ζήτημα που τίθεται είναι ποιος θα καλύψει το κόστος της ζημιάς.

Όσον αφορά το κομμάτι της εκπαίδευσης, υπάρχουν άτομα που έχουν προσαρμοστεί στο σχολείο και σε τεχνικές σχολές. Γίνεται προσπάθεια για επαγγελματική κατάρτιση των παιδιών, ως βοηθών κουζίνας, αποθηκάριων, υδραυλικών, ηλεκτρολόγων ή σε γυψοσανίδες. Ωστόσο, δεν εκπαιδεύονται για γεωργικές εργασίες, καθώς οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρέπει να διαμένουν και να εργάζονται σε αστικά κέντρα, για να βρίσκονται κοντά σε υπηρεσίες εν ώρα ανάγκης. Αναφορικά με το ερώτημα για το πώς έφθασαν στην Κύπρο, αναφέρεται ότι «ο καθένας λέει μια δική του ιστορία».