Καλές αποδόσεις, προσοχή στο μέλλον

Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, που έχουν ανακοινωθεί, καταδεικνύουν ότι η κυπριακή οικονομία παραμένει σε σταθερούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του έτους, δηλαδή πριν από την έναρξη των συγκρούσεων σε Ισραήλ και Γάζα και πριν από τις τελευταίες δημοσιεύσεις, σε σχέση με τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών.

Ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στους τομείς: Ξενοδοχεία και Εστιατόρια, Μεταφορές και Αποθήκευση, Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή μηχανοκινήτων οχημάτων, Ενημέρωση και Επικοινωνίες, Κατασκευές, Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία και Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών.

Την ίδια στιγμή καταγράφεται σημαντικό πλεόνασμα στους λογαριασμούς της Κυβέρνησης, απόρροια των αυξημένων εσόδων από τους φόρους. Φυσικά θα πρέπει να αναμένουμε πώς θα κινηθεί το πλεόνασμα μέχρι τέλους τους έτους λαμβάνοντας υπόψη το νέο πακέτο μέτρων της Κυβέρνησης, τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό που εγκρίθηκε την περασμένη εβδομάδα και το πώς θα επηρεαστεί η οικονομία από την κατάσταση στην περιοχή και τα τελευταία γεγονότα.

Στα θετικά καταγράφεται επίσης η έγκριση του αναθεωρημένου σχεδίου δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με το Ταμείο Ανασυγκρότησης, το οποίο παρέχει κεφάλαια πέραν του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στην Κύπρο για μεταρρυθμίσεις, κυρίως προς τον τομέα της ψηφιοποίησης και της πράσινης μετάβασης. Όλοι ελπίζουμε ότι θα υπάρξουν εκείνες οι συναινέσεις, ώστε να υπάρξει γρήγορη υλοποίηση των προαπαιτουμένων, εφόσον θα είναι για το ευρύτερο καλό της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας.

Κίνδυνοι και ερωτηματικά

Επιπρόσθετα, όμως, θα πρέπει να αξιολογηθούν με προσοχή οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που δημιουργούνται. Η κατάσταση στο Ισραήλ και τη Γάζα δεν αναμένεται να εξομαλυνθεί σύντομα, οπότε θα πρέπει να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις στον τουρισμό τουλάχιστον για την επόμενη τουριστική περίοδο.

Ο τουρισμός συνεχίζει να συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας και κατάφερε, σε σημαντικό βαθμό, να αναπληρώσει τις χαμένες αφίξεις από τη Ρωσία. Φυσικά θα πρέπει να αξιολογηθεί και η κερδοφορία ανά επισκέπτη, διότι ενδεχομένως να έχει μειωθεί το ποσό που ξοδεύεται κατά την εδώ παραμονή τους. Σημειώνεται επίσης από επαγγελματίες του κλάδου, ότι οι επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν τα αυξημένη κόστη λόγω πληθωρισμού και ενέργειας και το υψηλό πλέον κόστος εξυπηρέτησης των χρεών.

Παράλληλα, έχουμε τον τομέα των ακινήτων, ο οποίος συνεχίζει να παρουσιάζει αύξηση κυρίως λόγω της μετεγκατάστασης εταιρειών στην Κύπρο και ατόμων που θέλουν να εγκατασταθούν στη χώρα μας (υπάρχει κάποια κινητικότητα από χώρες όπως η Γερμανία, η Πολωνία, οι Κάτω Χώρες, ενώ σταδιακά ενισχύεται και το ενδιαφέρον από την Αγγλία). Οι συναλλαγές με Ρώσους έχουν μειωθεί σημαντικά για πολλούς λόγους και θα μειωθούν ακόμη περισσότερο. Άμεσος αντίκτυπος των τελευταίων δημοσιευμάτων στον διεθνή Τύπο είναι ο σκεπτικισμός των επενδυτών, που είναι καθόλα νόμιμοι να επενδύσουν με τον φόβο μήπως «με τα ξερά καούν και τα χλωρά».

Επιπλέον ερωτηματικό αποτελεί και η ζήτηση ακινήτων από το γειτονικό Ισραήλ, ειδικά μετά τον σημαντικό αριθμό συναλλαγών που καταγράφηκαν τα τελευταία χρόνια. Αυτό όμως που αποτελεί γενική παρατήρηση είναι ότι ο τομέας των ακινήτων χρειάζεται «εξορθολογισμό», δηλαδή λογικές τιμές, δυνατότητα αγοράς ακινήτων από τους ντόπιους ή τουλάχιστον ενοικίασης, ενώ κάποιοι αναφέρουν ότι όντας νησί αν συνεχίσουν οι πωλήσεις στους ξένους με αυτόν τον ρυθμό σύντομα θα έχουμε πρόβλημα. Οπότε είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης του τομέα μέσα σε ένα, όπως ανέφερε κάποιος αναλυτής, «συγυρισμένο στρατηγικό πλαίσιο».

Όσον αφορά τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών βρίσκεται στη διαδικασία αναπροσαρμογής στα νέα δεδομένα, κάτι που άλλωστε επιβάλλουν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι νόμοι της Δημοκρατίας και οι βέλτιστες πρακτικές από ΟΟΣΑ και Moneyval. Η σύσταση ενιαίας εποπτικής Αρχής είναι απαραίτητη ασυζητητί, ίσως υπό την επίβλεψη της Moneyval στα αρχικά στάδια, ενώ ιδιαίτερη σημασία έχει η ψηφιοποίηση των συστημάτων και των μητρώων για πιο αποτελεσματικούς ελέγχους.

Απ’ εκεί και πέρα οι παράγοντες του τομέα θα πρέπει να αξιολογήσουν με ήρεμο τρόπο τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες, ποια χρηματοοικονομικά προϊόντα θέλουμε να προωθήσουμε και σε ποιες αγορές (με την ενοποίηση των συστημάτων είναι εύκολο να παρέχονται διοικητικές υπηρεσίες και για οντότητες που βρίσκονται στο εξωτερικό και ενδεχομένως εντός Ευρώπης). Είναι σημαντικό να υπάρξει μια προσπάθεια ενίσχυσης των κυπριακών επιχειρήσεων, διότι έχουμε την τάση να κοιτάζουμε την περισσότερη ώρα προς τα έξω.

Ένας άλλος παράγοντας, που πρέπει να ληφθεί υπόψη, είναι η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες, η οποία οδήγησε σε αφαίρεση από την αγορά σημαντικού ποσού ρευστότητας. Η κατανάλωση μειώνεται, το κόστος χρηματοδότησης των επενδύσεων αυξάνεται, με αποτέλεσμα αρκετές να αναβληθούν ή ακόμα και να ακυρωθούν. Την ίδια στιγμή οι επιτοκιακές αποδόσεις σε ομόλογα και καταθέσεις αυξάνονται, με αποτέλεσμα αρκετοί να τις θεωρούν πλέον καλύτερες και πιο ασφαλισμένες επενδύσεις.

Αυτά οδηγούν σταδιακά σε μείωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και περιορισμό της ανάπτυξης. Θα πρέπει να τονιστεί, επίσης, ότι η ακρίβεια παραμένει, κάτι που περιορίζει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και την κατανάλωση.

Ενδεχομένως να μην έχουμε δει ακόμη τον συνολικό αντίκτυπο της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής και γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να αξιολογείται σε συνεχή βάση η πορεία της οικονομίας. Φυσικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρξει μια τάση μείωσης της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, παρά τις αποφάσεις του ΟΠΕΚ για μείωση της παραγωγής, κυρίως λόγω του φόβου για επιβράδυνση των οικονομιών διεθνώς και μείωση της ζήτησης.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, είναι σημαντικό ν’ αξιολογείται το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον και να εφαρμόζονται εκείνα τα μέτρα που θα διασφαλίζουν τα συμφέροντα της χώρας. Η οικονομία της χώρας μας, όντως μικρή, παρουσιάζει προσαρμοστικότητα και σημαντικές δυνατότητες. Μέσα από ένα σωστό θεσμικό, νομικό και εποπτικό πλαίσιο θα πρέπει να φτιάξουμε τα του οίκου μας, για να έχουμε τη δυνατότητα προώθησής του ως ενός σημαντικού επιχειρηματικού κόμβου.