Το προπατορικό «αμάρτημα» στην Κυπριακή ΑΟΖ

Η παράταση που δόθηκε από την Κυβέρνηση στην Chevron για επίλυση της διαφοράς γύρω από το σχέδιο ανάπτυξης του κοιτάσματος «Αφροδίτη» καταδεικνύει ότι το κοίτασμα που ανακαλύφθηκε το 2011 απέχει ακόμη πολλά χρόνια από την αξιοποίησή του. Για την «Οδύσσεια» της «Αφροδίτης» και την ανικανότητα - αδυναμία της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει σε εμπορική εκμετάλλευση όλα αυτά τα χρόνια ακούστηκαν, κατά καιρούς, πολλά. Η διαφορά με το Ισραήλ για το Γισάι, ο κορωνοϊός, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, η ασυνεννοησία των εταιρειών, οι εκλογές κ.λπ. Στον πυρήνα του όμως το πρόβλημα είναι πολύ πιο ευδιάκριτο και πρακτικό και το ανέδειξε με επιτυχία η Energean στο 11ο Ενεργειακό Συμπόσιο, που έγινε αυτήν την εβδομάδα στη Λευκωσία.

Το «λάθος» της ΚΔ

Ουσιαστικά η Energean παρουσίασε ένα παράλληλο χρονοδιάγραμμα με τις ανακαλύψεις στην Κυπριακή ΑΟΖ και την εμπλοκή της εταιρείας στην ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου. Η στρατηγική της ΚΔ ήταν η μονοπωλιακή παραχώρηση τεμαχίων σε «super major» εταιρείες όπως η ENI, η ΤΟΤΑL, η Chevron και Exxon Μobil. Πέρα από την τεχνογνωσία που κατείχαν, η κίνηση αυτή εξυπηρετούσε προφανώς και έναν πολιτικό στόχο, που ήταν η θωράκιση της ΑΟΖ από τις χώρες των εταιρειών όπως η Ιταλία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ, κυρίως υπό το βάρος των τουρκικών απειλών. Την ίδια ώρα, ωστόσο, δεν λήφθηκε υπόψη ότι τα κοιτάσματα που ανακάλυψαν οι εταιρείες αυτές ήταν σχετικά μικρά για να τύχουν προτεραιότητας εκμετάλλευσης για τις μεγάλες αυτές εταιρείες. Απόδειξη είναι ότι παραμένουν στον βυθό ως ανεκμετάλλευτα assets, που μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα . Την ίδια ώρα η Εnergean έλαβε αρνητική απάντηση από την ΚΔ για εμπλοκή το 2014, με το μήνυμα «Νοιαζόμαστε μόνο για μεγάλες εταιρείες». Η Energean απέκτησε τα κοιτάσματα Karish και Tanin το 2017, και το 2023 κατάφερε να τα φέρει στην παραγωγή, επιδεικνύοντας αφοσίωση καθώς τα έθεσε σε προτεραιότητα. Υπενθυμίζεται ότι η Energean παρουσίασε το 2022 πλάνο για μεταφορά των ισραηλινών κοιτασμάτων που κατέχει στην Κύπρο μέσω αγωγού και υπέβαλε επίσημη πρόταση το 2023. Ωστόσο το εγχείρημα αυτό δείχνει πλέον να δυσκολεύει, καθώς δεν βρέθηκαν αρκετές ποσότητες στις γεωτρήσεις που έγιναν στο Ισραήλ για να διευκολύνουν την επένδυση ενός αγωγού. Η πρόταση για αγωγό εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι, αλλά χρειάζεται να εξευρεθούν επενδυτές. Όλα αυτά επισκιάζονται πλέον και από την αβεβαιότητα του πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ισραήλ.

Ενθαρρυντικό μήνυμα Chevron για Ισραήλ

Ενθαρρυντικό πάντως είναι πως η Chevron Corp. θα συνεχίσει να επιδιώκει σχέδια επέκτασης για την ανάπτυξη φυσικού αερίου στο Ισραήλ, παρά τη σύγκρουση που ξέσπασε εκεί. «Η εταιρεία δεν άλλαξε γνώμη για την επέκταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικότερα στο γιγάντιο κοίτασμα Λεβιάθαν, το οποίο βοήθησε το Ισραήλ να αποκτήσει ενεργειακή ανεξαρτησία και να μετατραπεί σε εξαγωγέα του ζωτικού καυσίμου», δήλωσε ο Colin Parfitt, αντιπρόεδρος της Chevron σε συνέντευξή του στο Λονδίνο. Ενώ η παραγωγή στο Λεβιάθαν συνεχίστηκε, το ξέσπασμα της σύγκρουσης οδήγησε στο κλείσιμο της Ταμάρ, ενός άλλου μεγάλου πεδίου που διαχειρίζεται η Chevron. Καθώς τα γεγονότα είναι πρόσφατα, δεν έχει υπάρξει καμία αλλαγή στα μελλοντικά σχέδια για την πλούσια σε φυσικό αέριο περιοχή, δήλωσε ο Parfitt στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής για την Ενεργειακή Μετάβαση των FT την Τετάρτη.

Μπορεί η Μέση Ανατολή να βρίσκεται στο χείλος ενός περιφερειακού πολέμου, ωστόσο το Ισραήλ κατάφερε να εξασφαλίσει νέες επενδύσεις από ευρωπαϊκές μεγάλες εταιρείες πετρελαίου, σηματοδοτώντας τη σημασία που αποδίδεται τώρα στο παιχνίδι φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Ήδη το Υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ ανακοίνωσε στο πλαίσιο του νέου γύρου αδειοδότησης τις προσφορές στην ΑΟΖ που κέρδισαν εταιρείες όπως η ΕΝΙ, η ΒP και η Socar. Πηγές αναφέρουν ότι «σε λίγους μήνες» θα υπάρξει ανακοίνωση για μια άλλη σημαντική κοινοπραξία, που θα αποκτήσει τεμάχιο στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Εν τω μεταξύ, μια συμφωνία μεταξύ της Abu Dhabi National Oil Co. (Adnoc) και της BP για αγορά μεριδίου 50% στην ισραηλινή NewMed Energy, αποκτώντας πρόσβαση σε βασικά κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ και την Κύπρο, παραμένει επίσης στο παιχνίδι, επιμένουν εμπλεκόμενες πηγές, παρά τις αυξανόμενες πιέσεις μεταξύ αραβικών κρατών και Ισραήλ.

Επιπτώσεις πολέμων Ουκρανίας, Ισραήλ

Ο πόλεμος της Ουκρανίας βρίσκεται αδιαμφισβήτητα πίσω από την πρόσφατη αύξηση του ενδιαφέροντος από ευρωπαϊκές εταιρείες να εμπλακούν στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς η ΕΕ προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Το πρόβλημα ωστόσο είναι η συνεχιζόμενη σύγκρουση που αποσπά την προσοχή της ισραηλινής κυβέρνησης, καθυστερώντας πιθανώς τη λήψη αποφάσεων. Για χρόνια, η δυσεπίλυτη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης σήμαινε ότι οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες απομακρύνθηκαν από τα οικόπεδα του Ισραήλ, φοβούμενες μήπως προσβάλλουν αραβικά κράτη που παράγουν πετρέλαιο. Όμως, από τις Συμφωνίες του Αβραάμ του 2020, η είσοδος της αμερικανικής Chevron άλλαξε τη νοοτροπία, ενθαρρύνοντας το κυρίαρχο επενδυτικό ταμείο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Mubadala να λάβει μερίδιο στο κοίτασμα φυσικού αερίου Tamar 11 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών το 2021 και την προσφορά της BP και της Adnoc για τη New Med φέτος.

Η ισραηλινή New Med παρέχει πρόσβαση σε μερίδιο 44,34% στο κοίτασμα 22 Tcf Λεβιάθαν και 30% μερίδιο στο κοίτασμα 4,5 Tcf στην «Αφροδίτη». Η κοινή παρουσία της εταιρείας σε Κύπρο-Ισραήλ θα μπορούσε να στοχεύσει σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ευκαιρίες για πώληση φυσικού αερίου στην Ευρώπη και να εργαστεί για τη δημιουργία ενός κόμβου LNG στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η σύγκρουση στο Ισραήλ μπορεί επίσης να ωθήσει σε περισσότερη κινητικότητα στην Κυπριακή ΑΟΖ, όπως γίνεται ήδη με τη γεώτρηση της ΕΝΙ που ξεκίνησε αυτήν την εβδομάδα στο κοίτασμα Cronos 2 στο οικόπεδο 6. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eni, Claudio Descalzi, δήλωσε στους δημοσιογράφους σε ένα βιομηχανικό συνέδριο στο Λονδίνο αυτήν την εβδομάδα ότι «προφανώς τώρα η προτεραιότητα δεν είναι οι έρευνες στο Ισραήλ». Για το Ισραήλ οι τελικές αποφάσεις για τις ποσοστώσεις εξαγωγής φυσικού αερίου για τυχόν μελλοντικές ανακαλύψεις φαίνεται ότι θα έχουν καθυστέρηση έξι μηνών έως ενός έτους από το τέλος της σύγκρουσης.

Τώρα, εν μέσω εκκλήσεων από τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, προς τα αραβικά και μουσουλμανικά έθνη για μποϊκοτάζ πετρελαίου στο Ισραήλ, η κλιμάκωση της έντασης μπορεί να οδηγήσει τις εταιρείες να αρχίσουν να επαναξιολογούν, αν και πηγές του κλάδου επιμένουν ότι κανένας από τους σημερινούς ξένους επενδυτές δεν σχεδιάζει να αποχωρήσει.

Σε αναμονή o «Πορθητής»

Την ίδια ώρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υιοθέτησε μια ισχυρή, αδιάλλακτη στάση υπέρ της Χαμάς στη στρατιωτική σύγκρουση της τελευταίας με το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα. Με αυτόν τον τρόπο, τορπίλισε κάθε ενδεχόμενο στο εγγύς μέλλον για πιθανή κοινή ισραηλινή/τουρκική εξερεύνηση στην Ανατολική Μεσόγειο σχετικά με την εξεύρεση φυσικού αερίου και την κατασκευή αγωγών. Το τουρκικό γεωτρύπανο «Πορθητής» της Τουρκίας προετοιμάζεται επί του παρόντος για γεωτρήσεις στο λιμάνι Filyos στην πόλη Zonguldak στη βορειοδυτική Τουρκία, όπου είναι προσωρινά αγκυροβολημένο για τακτική συντήρηση.