Ευρωπαϊκή οικονομία σε επιβράδυνση

Από τα στοιχεία που ανακοινώνονται είναι ξεκάθαρο ότι η ευρωπαϊκή οικονομία, με κάποιες εξαιρέσεις, βρίσκεται σε επιβράδυνση. Αυτό διαφαίνεται από τα στοιχεία που αφορούν τόσο την παραγωγή όσο και την κατανάλωση. Οι εκτιμήσεις είναι ότι στο σύνολό της η ευρωπαϊκή οικονομία θα αποφύγει την ύφεση (αναμένεται να καταγράψει πολύ χαμηλό θετικό ποσοστό ανάπτυξης), αλλά είναι ξεκάθαρο ότι έχασε τη δυναμική της.

Τα ποσοστά πληθωρισμού για τον Νοέμβριο καταδεικνύουν ότι βρισκόμαστε πιο κοντά στον στόχο του 2%, ενώ οι τιμές του πετρελαίου και γενικότερα της ενέργειας στις διεθνείς αγορές μειώνονται. Οι μειώσεις αυτές δεν προέρχονται από την αύξηση στην παραγωγή, αλλά από τις ανησυχίες που διαμορφώνονται για μειωμένη ζήτηση τροφοδοτούμενη από τη σημαντική επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας.

Η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες και η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης των επενδύσεων έχουν οδηγήσει αρκετές σε αναστολή ή ακόμα και σε ακύρωση. Η μεγάλη ρευστότητα που υπήρχε στις αγορές τα προηγούμενα χρόνια αφαιρέθηκε από το σύστημα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αν κάποιος λάβει υπόψη την επιθετικότητα με την οποία οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε αύξηση των επιτοκίων σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Η μεγάλη χαμένη

Η Ευρώπη φαίνεται επίσης να είναι η μεγάλη χαμένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία λόγω της εξάρτησης που υπήρχε με το ρωσικό αέριο και της εγγύτητας στον χώρο των εχθροπραξιών. Ένα άλλο στοιχείο είναι η μείωση της αξίας και της ζήτησης στην αγορά ακινήτων στη Γηραιά Ήπειρο. Σημειώνεται, επίσης, ότι οι αγορές ομολόγων προεξοφλούν συνέχιση της επιβράδυνσης των οικονομιών.

Αναλυτές τονίζουν ότι ακόμη δεν έχουμε δει τον συνολικό αντίκτυπο από την αφαίρεση της ρευστότητας από τις αγορές και από την επιβολή των κυρώσεων. Ενδεχομένως ενίσχυση των υφεσιογόνων πιέσεων το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους να δώσει το έναυσμα για τις συζητήσεις σε σχέση με τη σταδιακή μείωση των επιτοκίων. Οι κεντρικές τράπεζες θα κληθούν να ισορροπήσουν μεταξύ του στόχου διατήρησης του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα και της αποφυγής της ύφεσης στις οικονομίες.

Από την άλλη οι προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας, παρά το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος φαίνονται καλύτερες, διότι η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα σε σχέση με την Ευρώπη και η οικονομία της έχει επηρεαστεί σε λιγότερο βαθμό από τις πολεμικές συγκρούσεις σε διάφορα μέρη του κόσμου. Υπενθυμίζεται ότι η οικονομία των ΗΠΑ ανέκαμψε έξι μήνες νωρίτερα από την πανδημία, ενώ τα πρώτα δύο τρίμηνα του 2022 είχε εμφανίσει σημαντικά σημάδια επιβράδυνσης (ενδεχομένως σε αυτό το σημείο να βρίσκεται τώρα η ευρωπαϊκή οικονομία).

Ένα σημαντικό στοιχείο που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, πέραν της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, είναι το περιβάλλον αβεβαιότητας και μεταβλητότητας που επικρατεί. Αυτό οδηγεί σε επαναξιολόγηση των στρατηγικών σχεδίων κρατών αλλά και επιχειρήσεων. Επιπλέον προβλήματα που αφορούν την εφοδιαστική αλυσίδα και πολιτικές προστατευτισμού, δημιουργούν πιέσεις στις οικονομίες και στις επιχειρηματικές οντότητες, εφόσον οι παραγωγικές μονάδες δεν αξιοποιούνται στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης υιοθετήθηκε με σκοπό την ενίσχυση των οικονομιών της Ευρώπης στην προσπάθειά τους για την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού και της πράσινης μετάβασης. Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν αρκετές εκταμιεύσεις σε αρκετά κράτη μέσω της προώθησης συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων, αυτό δεν στάθηκε ικανό να ανακόψει την πορεία επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ενδεχομένως οι συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις να δημιουργούν ενισχυμένα αντανακλαστικά ανάπτυξης όταν το γενικότερο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον το επιτρέψει, κάτι που θα διαφανεί σε μεταγενέστερο στάδιο.

Επιπλέον αναδεικνύονται σταδιακά οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης και η αδυναμία προώθησης της οικονομικής ολοκλήρωσης και της λήψης συλλογικών οικονομικών αποφάσεων. Κλασικό παράδειγμα είναι η αδυναμία που παρουσιάζεται στο να υπάρξει τελική συμφωνία σε σχέση με το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας, με την Ιταλία να προτάσσει ακόμη και το ενδεχόμενο του βέτο. Υπενθυμίζεται ότι η Ιταλία αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα με τα πολύ υψηλά ποσοστά δημόσιου χρέους.

Πέραν της Ιταλίας και η γερμανική οικονομία φαίνεται ότι το 2023 θα καταγράψει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η αύξηση του κόστους ενέργειας, η μείωση των εξαγωγών και η περιορισμένη κατανάλωση οδήγησαν, σύμφωνα με τους αναλυτές, στην επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας. Υπενθυμίζεται ότι η Γερμανία είναι από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους των πλείστων ευρωπαϊκών χωρών και το εμπορικό της πλεόνασμα και η μεταποιητική της δραστηριότητα συρρικνώνονται σημαντικά τη φετινή χρονιά.

Επιπλέον η Γερμανία, εφησυχασμένη στα προηγούμενα καλά οικονομικά χρόνια, απόρροια των καλών αποδόσεων της βαριάς της βιομηχανίας και των εξαγωγών, δεν προχώρησε στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ώστε να καταστεί η χώρα πιο ανταγωνιστική, με αποδοτικές παραγωγικές μονάδες. Οι οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία και η απότομη διακοπή τους μετά την επέμβαση στην Ουκρανία, κυρίως όσον αφορά την παροχή φθηνού φυσικού αερίου αλλά και τις εξαγωγές, επηρέασαν αρνητικά την οικονομία της.

Οπότε είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένονται οι τοποθετήσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην επόμενη συνεδρία τους λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο έχει παρουσιάσει σημαντική μείωση και οι οικονομίες της Ευρωζώνης παρουσιάζουν μεικτά σήματα, εφόσον πέραν της Γερμανίας, που οριακά θα παρουσιάσει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, υπάρχουν και αυτές που παρουσιάζουν θετική ανάπτυξη.

Δύο αναγνώσεις για την κυπριακή οικονομία

Μέσα σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον καλείται να λειτουργήσει η κυπριακή οικονομία. Μπορεί μεν στατιστικά να παρουσιάζει μιαν από τις καλύτερες επιδόσεις στην Ευρώπη όσον αφορά τον ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να ξεχνούμε όμως (όπως το ζήσαμε και στην προηγούμενη μεγάλη κρίση που υπήρξε πρόβλεψη ότι η Κύπρος θα περάσει αλώβητη από τη διεθνή και ευρωπαϊκή κρίση) ότι υπάρχει καθυστέρηση στη διάχυση της ύφεσης ή της επιβράδυνσης. Οπότε υπάρχουν δύο αναγνώσεις για τα συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία.

Είναι γι' αυτόν τον λόγο σημαντικό να υπάρχει αξιολόγηση της πορείας της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, κυρίως όταν αναφερόμαστε σε εξωγενείς οικονομίες όπως η κυπριακή, ώστε να υπάρχουν και ανάλογες αποφάσεις στην περίπτωση διάχυσης των υφεσιακών πιέσεων.