ΥΠΕΣ στην "Σημερινή": Ωρίμασαν οι συνθήκες για τον μηχανισμό επαναπατρισμού Σύρων

Φως στο τούνελ διαφαίνεται στο ζήτημα επαναπατρισμού των Σύρων. Ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Σ», ανέφερε πως έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και είναι εφικτή η θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού, που, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, θα επιτρέψει τον επαναπατρισμό Σύρων.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Ιωάννου αναφέρθηκε και στο καυτό ζήτημα με τα κυκλώματα που διακινούν ανθρώπινες ζωές, αλλά και στο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου της ΕΕ, τονίζοντας ότι το αίτημα της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν, οι μετεγκαταστάσεις να είναι υποχρεωτικές και όχι εθελοντικές.

Ακόμη, μίλησε για τις εκκρεμότητες που υπάρχουν μέχρι την υλοποίηση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και για τις προκλήσεις του Υπουργείου για το 2024.

«Καταγγείλαμε δικηγόρους για παραπλάνηση και εκμετάλλευση μεταναστών»

Από την ανάληψη των καθηκόντων σας δώσατε βάρος στη επίλυση του μεταναστευτικού προβλήματος και στην εξάρθρωση των διακινητών. Κυκλώματα όμως δρουν και εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την εμπλοκή λειτουργών διαφόρων Υπηρεσιών. Υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός για τον εντοπισμό των κυκλωμάτων;

Η διαχείριση του μεταναστευτικού είναι ψηλά στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη και αναγνωρίζουμε ότι η αποτελεσματική αντιμετώπισή του επεκτείνεται σε πολλαπλά επίπεδα και πρέπει να είναι σφαιρική. Πέρα από τη μείωση των αφίξεων, την ενίσχυση των επιστροφών και τη βελτίωση των υποδομών, βασικός πυλώνας του μεταναστευτικού είναι και η καταπολέμηση των κυκλωμάτων διακίνησης.

Ο επιχειρησιακός βραχίονας για τους ελέγχους, τον εντοπισμό και τις συλλήψεις διακινητών αφορά αποκλειστικά την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας. Ωστόσο, στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας του Υπουργείου με την Αστυνομία, έχουν πραγματοποιηθεί συσκέψεις σε ανώτατο επίπεδο και είμαστε σε συνεχή επικοινωνία, με στόχο το Υπουργείο Εσωτερικών, στον βαθμό που το αφορά, να διευκολύνει το έργο της Αστυνομίας.

Παράλληλα, ως Υπουργείο αντιμετωπίζουμε την καταπολέμηση των οργανωμένων κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών με σοβαρότητα και ιδιαίτερη ευαισθησία. Οποιαδήποτε καταγγελία φτάνει ενώπιόν μας διερευνάται με προσοχή και, εφόσον απαιτείται, μεταβιβάζεται στις αρμόδιες Αρχές για περαιτέρω ενέργειες. Εξ ου και προχωρήσαμε τους προηγούμενους μήνες σε καταγγελίες προς το Πειθαρχικό Συμβούλιο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου εναντίον συγκεκριμένων δικηγόρων, οι οποίοι φέρονται να εμπλέκονται σε δραστηριότητες παραπλάνησης και εκμετάλλευσης μεταναστών.

«Είναι εφικτή η θεσμοθέτηση μηχανισμού για τον επαναπατρισμό Σύρων»

Έχετε αναλάβει μια πρωτοβουλία, ώστε να αλλάξει το καθεστώς με τους Σύρους. Μέχρι πού βρίσκεται αυτή η προσπάθεια, υπάρχει πρόσφορο έδαφος για υλοποίησή της;

Τους τελευταίους μήνες, τα διάφορα μέτρα που εφαρμόσαμε για την καλύτερη διαχείριση του μεταναστευτικού άρχισαν να αποδίδουν καρπούς. Καταγράφεται, μεταξύ άλλων, δραματική μείωση στις αφίξεις υπηκόων από αφρικανικές χώρες μέσω της Πράσινης Γραμμής. Την ίδια ώρα, πολλαπλασιάστηκαν οι αφίξεις διά θαλάσσης, που αφορούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία Σύρους, οι οποίοι, βάσει διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων, δεν μπορούν να απελαθούν ή να επαναπατριστούν. Παρά την αύξηση των αφίξεων διά θαλάσσης, για πρώτη φορά στην ιστορία του μεταναστευτικού στην Κύπρο καταγράφουμε θετική εικόνα στο ισοζύγιο αποχωρήσεων-αφίξεων, με το ποσοστό να φτάνει το 105%.

Λόγω των πιέσεων από τις αυξημένες αφίξεις Σύρων και λαμβάνοντας υπόψη τις αξιολογήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασύλου, θεωρήσαμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να ανακινήσουμε τη συζήτηση για επανεξέταση της στάσης της ΕΕ απέναντι στο καθεστώς της Συρίας, με στόχο τον καθορισμό συγκεκριμένων περιοχών στη χώρα ως ασφαλών.

Σε αυτό το πλαίσιο, σε πρόσφατη παρέμβασή μου στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, παρουσίασα στους ομολόγους μου τη συγκεκριμένη εισήγηση, η οποία έτυχε θετικής ανταπόκρισης από αρκετά κράτη μέλη. Αντίστοιχα, θετική ήταν η προσέγγιση και από πλευράς της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), του καθ’ ύλην αρμόδιου διεθνούς Οργανισμού, όπως εκφράστηκε σε πρόσφατη συνάντηση που είχα στη Γενεύη με τη Βοηθό Ύπατη Αρμοστή. Θεωρώ ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και είναι εφικτή η θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού, που, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, θα επιτρέψει τον επαναπατρισμό Σύρων και θα καταστήσει το ζήτημα περισσότερο διαχειρίσιμο.

«Το αίτημά μας ήταν οι υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις» 

Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε η πολιτική συμφωνία για το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου στην ΕΕ. Στην Κύπρο υπάρχει η εντύπωση ότι το Σύμφωνο δεν βοηθά τις χώρες πρώτης γραμμής, καθώς τα υπόλοιπα κράτη μπορούν απλώς να πληρώνουν ένα ποσό και να απαλλάσσονται από τη μετεγκατάσταση μεταναστών. Ως Υπουργός Εσωτερικών τι θεωρείτε ότι κερδίζει η Κυπριακή Δημοκρατία από την εν λόγω συμφωνία;

Το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που επικυρώθηκε και από το Ευρωκοινοβούλιο είναι αναμφίβολα ένα πολύ θετικό βήμα στην προσπάθεια για συλλογική διαχείριση του μεταναστευτικού. Τοποθετεί το ζήτημα στην ορθή του διάσταση, αναγνωρίζει την εργαλειοποίηση και δίνει εργαλεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Εκτιμούμε ότι είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Για τα κράτη της πρώτης γραμμής, που δέχονται εντονότερες πιέσεις λόγω του δυσανάλογου αριθμού αφίξεων μεταναστών, κάποια σημεία στο Σύμφωνο θα επιθυμούσαμε να ήταν διαφορετικά. Για παράδειγμα, η Κύπρος δέχεται τους περισσότερους κατ’ αναλογίαν πληθυσμού παράτυπους μετανάστες, που αποτελούν περίπου το 5,3% του πληθυσμού. Γι’ αυτό, το δικό μας αίτημα ήταν οι μετεγκαταστάσεις να είναι υποχρεωτικές και όχι εθελοντικές. Αυτό δεν κατέστη εφικτό και στο Σύμφωνο εναλλακτικά προτείνεται η παραχώρηση χρηματικού ποσού, και μόνο σε περιπτώσεις κρίσης γίνεται υποχρεωτική η μετεγκατάσταση. Για εμάς, το ιδανικό θα ήταν οι υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις, εφαρμόζοντας την αρχή της αλληλεγγύης που διέπει την Ένωση, με στόχο να αποφορτίζονται τα συστήματα υποδοχής και φιλοξενίας και να γίνεται πιο δίκαιη κατανομή μεταναστών σε όλα τα κράτη.

Μεταρρύθμιση Τοπικής Αυτοδιοίκησης: «Είναι πολυσύνθετο εγχείρημα - Θα υπάρξουν δυσκολίες το πρώτο διάστημα»

Πέραν του μεταναστευτικού, ένα άλλο μεγάλο εγχείρημα είναι η υλοποίηση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τι εκκρεμότητες υπάρχουν ώστε να είμαστε έτοιμοι για την εφαρμογή της μετά τις επερχόμενες εκλογές;  

Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα τεράστιο εγχείρημα, με πολλές παραμέτρους, που απαιτείται να ολοκληρωθούν πριν από την 1η Ιουλίου 2024. Σε γενικές γραμμές, έχουν ήδη προχωρήσει αρκετά ζητήματα τόσο κεντρικά όσο και τοπικά, ενώ το επόμενο εξάμηνο θα εντατικοποιηθεί η ολοκλήρωση των ανοικτών ζητημάτων.

Η μεγάλη πρόκληση στην εφαρμογή της μεταρρύθμισης είναι η μεταφορά της αδειοδότησης της ανάπτυξης στους νέους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ), οι οποίοι θα πρέπει να έχουν επαρκή στελέχωση με καταρτισμένο προσωπικό, το οποίο θα μπορεί να ανταποκριθεί στον στόχο για μείωση των καθυστερήσεων. Γι’ αυτό και προχωρούμε εντός Ιανουαρίου στην πρόσληψη 105 ατόμων, που θα ενισχύσουν το προσωπικό στις υφιστάμενες αδειοδοτούσες Αρχές και θα εκπαιδευτούν για να ολοκληρώσουν την εξέταση των εκκρεμουσών αιτήσεων.

Παράλληλα, βρισκόμαστε στη διαδικασία καταρτισμού εγχειριδίων με κοινές πρακτικές στην εξέταση των αιτήσεων, ενώ σημαντική είναι και η υιοθέτηση του νέου κοινού συστήματος αδειοδότησης «ΕΥΑΓΟΡΑΣ» για την αποτελεσματικότερη και γρηγορότερη εξυπηρέτηση των δημοτών. Μεταξύ άλλων, έχει δρομολογηθεί η επίλυση προβλημάτων σε κάποιες Επαρχίες σε σχέση με τα συστήματα υδατοπρομήθειας και αποχέτευσης.

Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα πολυσύνθετο εγχείρημα. Όπως σε κάθε ριζική αλλαγή, αναμένουμε ότι θα υπάρξουν δυσκολίες το πρώτο διάστημα μέχρι να ορθοποδήσουν οι ΕΟΑ και να υπάρξει προσαρμογή των Τοπικών Αρχών και των πολιτών στο νέο περιβάλλον. Στόχος μας είναι να προετοιμαστούμε κατά το δυνατό καλύτερα, να έχουμε γρήγορα αντανακλαστικά και να επιλύουμε τα προβλήματα που θα αναφύονται.

Οι προκλήσεις για το 2024

Ποιες είναι οι προτεραιότητες του Υπουργείου για το 2024;

Το 2024 είναι ένα έτος με μεγάλες και ουσιαστικές αλλαγές. Κύριες προτεραιότητες του Υπουργείου Εσωτερικών για το 2024 είναι, μεταξύ άλλων:

• η σύσταση του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και η μεταφορά των θεμάτων ασύλου και μετανάστευσης σε αυτό,
• η επιτυχής υλοποίηση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με μεγαλύτερο στοίχημα τη μεταφορά της αρμοδιότητας για αδειοδότηση της ανάπτυξης στους ΕΟΑ,
• η εφαρμογή της ενιαίας στεγαστικής πολιτικής, με στόχευση στην αύξηση των επιλογών προσιτής στέγης και την κάλυψη των αναγκών στέγασης, κυρίως των κοινωνικο-οικονομικά ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού,
• η απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης της ανάπτυξης, μέσα από την εφαρμογή μιας σειράς 22 μέτρων, και
• ο εξορθολογισμός των διαδικασιών διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών και η εισαγωγή κριτηρίων που προωθούν τη διαφάνεια και την αξιοκρατία, υπέρ των δικαιούχων προσφύγων.