Ο κ. Ερντογάν και το μέλλον της χώρας του

Ο κ. Ερντογάν πήρε την εξουσία το 2002. Από τότε άλλαξε και αλλάζει το πρόσωπο της Τουρκίας. Δεν λέω προς το καλύτερο ή το χειρότερο. Το ότι αλλάζει είναι νομίζω γεγονός.

Ο κ. Ερντογάν έδειξεν από την αρχή ότι ήθελε να ενδυναμώσει την Τουρκία. Είχε ένα είδος μεγαλομανίας, που στο τέλος τον οδήγησε, ούτε λίγο ούτε πολύ, να θέλει στη πράξη να «αναστήσει» την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μέγαρα ως τα πολυτιμότερα παλάτια, η Τουρκία να συμπεριφέρεται ως Μεγάλη Δύναμη στην περιοχή, στην κρίση της Μέσης Ανατολής, στη Λιβύη, στο Κυπριακό, στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και τελευταία στον πόλεμο στην Ουκρανία και στη διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.

Η στάση αυτή του κ. Ερντογάν δεν του κέρδισε βέβαια μόνο φίλους. Η στάση του έναντι των Δυτικών αφεντικών του δεν ευχαριστεί τους τελευταίους. Ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να δείξει στους δυνατούς ότι πλέον έχει τη δική του πολιτική και αυτονομία σε ορισμένα ζητήματα. Κι αυτό δεν αρέσει σ’ εκείνους.

Ο κ. Ερντογάν συμπεριφέρεται το ίδιο κάποτε στο κ. Πούτιν, όπως και στους Δυτικούς. Ή τουλάχιστον αυτό θέλει.

Με τους Δυτικούς δεν είναι ευχαριστημένος γιατί, κατ' εκείνον, δεν τον υποστηρίζουν όσον θα ήθελε με τους Κούρδους και με τους Έλληνες στο Αιγαίο (βλ. Nicolas Bourcier, “Erdogan, l’allié recalcitrant des Occidentaux dans l’OTAN”, Le Monde, 29 Νομβρίου 2023, σελ. 2).

Επίσης έχει την απαίτηση να συμπεριφέρεται απέναντι σ’ όλες τις Δυνάμεις το ίδιο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη ότι ανήκει σε ένα γκρουπ Δυνάμεων. Στους Δυτικούς π.χ. δεν αρέσει να βλέπουν τον κ. Ερντογάν στις τόσες «φιλικές» του σχέσεις με τον κ. Πούτιν.

Οι Δυτικοί, με άλλα λόγια, δεν βρίσκονται στις παλιές καλές σχέσεις με τον Τούρκο ηγέτη, όπως βρίσκονταν με τους προκατόχους του. Το ΝΑΤΟ τον θεωρεί έναν «ιδιότροπο» σύμμαχο (οπ. παρ.). Στο θέμα της Σουηδίας οι Τούρκοι δεν φαίνεται να έχουν αποσύρει το βέτο τους για την είσοδο της χώρας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Όσον αφορά τα μαχητικά αεροπλάνα F-16, οι ΗΠΑ έχουν σκοπό να παραδώσουν 40 τέτοια αεροπλάνα στην Τουρκία, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα γίνει αποδεκτό από το Κογκρέσο. Αυτός ο όρος είναι απαράδεκτος στην Τουρκία.

Όσον αφορά την εισδοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αυτό το θέμα φαίνεται ότι έχει ατονήσει. Με όλες τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας, με το κακό της καθεστώς στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους κανόνες δικαίου, στο ότι η χώρα πόρρω απέχει από δικαίου τύπου δημοκρατία, είναι σχεδόν αδύνατο στο εγγύς μέλλον για την ΕΕ να μελετήσει ένα τέτοιο κεφάλαιο.

Η κατάσταση της Τουρκίας είναι δύσκολη και τα αποτελέσματα θα φανούν αναπάντεχα.

*Βarrister-at-law (Lincoln’s Inn, London), Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών & Διεθνών Σχέσεων (Η.Ε.Ι., Γενεύης, Ελβετίας). Πρώην Μέλος της Γενικής Γραμματείας του ΟΗΕ στο Τμήμα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρώην Ερευνητής στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου και Πρώην Επιμελητής του Πάντειου Πανεπιστημίου. Πρόεδρος του Συνδέσμου Ηνωμένων Εθνών Κύπρου και Επίτιμος Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των Συνδέσμων Ηνωμένων Εθνών (WFUNA).