Η εκλογή του Προέδρου ως διαδικασία νομιμοποίησης και απαίτησης λογοδοσίας

Η ημέρα των εκλογών είναι η κορυφαία στιγμή του δημοκρατικού πολιτεύματος στην πολιτεία μας. Είναι η στιγμή κατά την οποία η εξουσία περνά στα χέρια των πολιτών. Με την ψήφο τους σήμερα, οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, λειτουργώντας ως εκλογικό σώμα, αποφασίζουν για τον επόμενο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αποφασίζουν ποιος είναι ικανός και άξιος να αναλάβει την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

O Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ο ανώτερος πολιτειακός θεσμός. Ασκεί την εκτελεστική εξουσία του κράτους και έχει ένα ευρύ φάσμα εξουσιών και αρμοδιοτήτων, όπως καθορίζονται στα άρθρα 46-60 του Συντάγματος. Στο πλαίσιο των ίδιων άρθρων περιγράφονται και οι εξουσίες και αρμοδιότητες του Υπουργικού Συμβουλίου και των Υπουργών, καθώς και η διαδικασία της πραγματικής άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας. Το σύνολο των εκτελεστικών εξουσιών και αρμοδιοτήτων του Προέδρου, του Υπουργικού Συμβουλίου και των Υπουργών αφορούν κυρίως στην παραγωγή και εφαρμογή δημόσιας πολιτικής, στη διαχείριση των εξωτερικών υποθέσεων, τη διασφάλιση της άμυνας και της ασφάλειας του κράτους, τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας, την εποπτεία της δημόσιας διοίκησης, την επεξεργασία και κατάθεση στη Βουλή νομοσχεδίων, την έκδοση διαταγμάτων, την ετοιμασία του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς και τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών.

Κάποιοι πολίτες θεωρούν ότι η συμμετοχή στις εκλογές δεν αλλάζει τα πράγματα, καθώς οι πολιτικοί είναι εκείνοι που αποφασίζουν, ανεξάρτητα από την πραγματική βούληση των πολιτών. Αυτή είναι μια απλοϊκή σκέψη, καθώς οι πολίτες, εμείς όλοι, αποφασίζουμε αρχικά ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι συμμετέχοντες στην εκλογική διαδικασία πολίτες έχουμε την εξουσία να κρίνουμε απόλυτα τους υποψηφίους και να ψηφίσουμε κατά πλειοψηφία εκείνον που θ’ αναλάβει όλες αυτές τις εξουσίες. Ο νικητής των εκλογών αναλαμβάνει τα καθήκοντα, τις εξουσίες και αρμοδιότητες του Προέδρου και, μέσω των επιλογών του, οι Υπουργοί – λειτουργώντας ως Σώμα στο Υπουργικό Συμβούλιο – αναλαμβάνουν εκτελεστικές εξουσίες. Ταυτόχρονα, ο Πρόεδρος, οι Υπουργοί και το Υπουργικό Συμβούλιο ως Σώμα, αναλαμβάνουν, ηθικά και πολιτικά, ευθύνη λογοδοσίας.

Ο λαός, οι πολίτες δηλαδή, λειτουργώντας σήμερα (και την επόμενη Κυριακή) ως εκλογικό σώμα, έχουν το απόλυτο πολιτικό δικαίωμα (το οποίο είναι ταυτόχρονα και πολιτική εξουσία) να επιλέξουν τελεσίδικα, στο πρόσωπο του επόμενου Προέδρου και του Υπουργικού Συμβουλίου που θα διοριστεί, τον φορέα της εκτελεστικής εξουσίας στην Κύπρο, δυνάμει των προνοιών του συντάγματος. Αυτή είναι η δύναμη και η δυναμική της νομιμοποίησης της πολιτική εξουσίας.

Η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές και η άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν είναι απόλυτα αναγκαία, όχι μόνο για να δοθεί η εντολή εξουσίας, αλλά και για να δημιουργηθεί η βάση απαίτησης λογοδοσίας για τα έργα και ημέρες της νέας κυβερνήσεως. Η επιλογή του επόμενου Προέδρου δεν εξαντλεί τη λαϊκή εξουσία. Δημιουργεί μια διαρκή σχέση του Προέδρου – ως υπηρέτη του λαού – και των πολιτών – ως πηγή της πολιτικής εξουσίας στην πολιτεία, νομιμοποίησης της εκτελεστικής εξουσίας και ως εν δυνάμει σώματος διαρκούς ελέγχου.

Η δυνατότητα του διαρκούς ελέγχου είναι έμφυτη σε μια δημοκρατική πολιτεία, αλλά όχι αυτονόητη. Η πραγματική άσκηση ελέγχου του Προέδρου και της εξουσίας που ασκεί απαιτεί τη διαρκή συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική διεργασία. Αυτή είναι μια διαρκής απαίτηση στη Δημοκρατία, με αφετηρία τη συμμετοχή στις εκλογές.

Άλλωστε, οι δαπάνες και τα έξοδα της κάθε κυβέρνησης, του Προέδρου και του Υπουργικού Συμβουλίου, πηγάζουν από συνεισφορές των πολιτών, είτε συμμετέχουν είτε όχι στις εκλογές. Αυτό από μόνο του είναι ένας σημαντικός λόγος οι πολίτες να επιδιώκουν να συμμετάσχουν στις εκλογές και να απαιτούν έλεγχο και λογοδοσία.