Πώς φτάνουμε στα Τέμπη;
Η άδικη απώλεια τόσων ανθρώπινων ζωών στα Τέμπη έχει προκαλέσει εθνική αναστάτωση, θυμό και εν τέλει βαθιά αίσθηση αβεβαιότητας για τη δημόσια ασφάλεια. Η ικανότητα του κράτους να λαμβάνει όλα τα μέτρα πρόνοιας που απαιτούνται, προκειμένου οι πολίτες να μη βρεθούν σε θανάσιμο κίνδυνο, αμφισβητείται.
Όλο αυτό το περιβάλλον ανησυχίας και ανασφάλειας δεν θα κοπάσει εύκολα. Οι αντιδράσεις θα συνεχιστούν. Τα μέσα ενημέρωσης θα κλιμακώσουν την ένταση και την αγωνία. Θα υπάρξει πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση στην Ελλάδα. Σε κάποια στιγμή θα αποδοθούν ευθύνες. Θα γίνουν δίκες. Θα υπάρξουν καταδίκες και ποινές. Κι έτσι θα ολοκληρωθεί ένας ακόμα κύκλος ενός ακόμη δημόσιου δράματος. Μέχρι το επόμενο;
Αυτό το επαναλαμβανόμενο μοτίβο εθνικής τραγωδίας έχει αίτια. Αίτια που όλοι μας γνωρίζουμε ή έστω υποψιαζόμαστε. Η πολιτική ευθύνη που έχει εξεταστεί στη στήλη αυτή την προηγούμενη Κυριακή είναι η πιο σοβαρή πτυχή, όμως δεν είναι η μόνη. Η πολιτική ευθύνη, δηλαδή η αμέλεια, η αστοχία, η αποτυχία του κράτους, της κυβέρνησης και των δημόσιων θεσμών να κάνουν τη δουλειά τους προκαλεί άμεση ευθύνη στους κατέχοντες εκτελεστική εξουσία. Όμως, οι κατέχοντες εκτελεστική εξουσία δεν λειτουργούν σε ένα πολιτικό κενό, απομονωμένοι και αποκομμένοι από το κοινωνικό σύνολο. Η εκτελεστική εξουσία μπορεί να κάνει λάθη, να υπάρξουν αστοχίες ή και ατυχίες. Η συστηματική λειτουργία της εκτελεστικής εξουσίας υπό καθεστώς κοινωνικής και πολιτικής αναλγησίας, όμως, δεν επαφίεται αποκλειστικά στους πολιτικούς, στο πολιτικό προσωπικό μιας χώρας. Είναι ο αντικατοπτρισμός της κοινωνίας που γεννά, εκτρέφει και ανέχεται την πολιτική αναλγησία.
Κανένας λογικός άνθρωπος δεν επιθυμεί δημόσιες τραγωδίες που επιφέρουν τη μαζική απώλεια ανθρώπινων ζωών. Παρόλα αυτά, όταν μια κοινωνία δρα συλλογικά με στόχο την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος, όταν οι πολίτες επιζητούν προσωπικές εξυπηρετήσεις και χάρες προκειμένου να ευνοηθούν σε βάρος άλλων, τότε αναδεικνύεται ένα τέτοιο πολιτικό σύστημα. Μια ασθενής δημοκρατική πολιτεία, στην οποία ανθεί η ευνοιοκρατία αντί η δικαιοσύνη. Επιβάλλεται η διαφθορά και η διαπλοκή αντί η διαφάνεια και η λογοδοσία. Όταν οι πολίτες επιζητούν την επικράτηση του δικού τους στενού συμφέροντος με το απλοϊκό σκεπτικό «γιατί όχι εγώ, γιατί να μην είμαι εγώ», τότε η πολιτική νοσηρότητα μεταβάλλεται σε ένα εγγενές διαρθρωτικό στοιχείο μιας πολιτείας. Όταν η πολιτική διεργασία ιδιωτικοποιείται, τότε το πολιτικό σύστημα αναπαράγει άστοχους χειρισμούς, αβλεψίες και παραλείψεις, τα οποία έχουν κόστος, έως και την τραγική απώλεια ανθρωπίνων ζωών.
Το ερώτημα που καλοπροαίρετα υποβάλλουν κάποιοι είναι το εξής: Μα, αυτό είναι ένα σύστημα που βρήκαμε, δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, δεν μπορεί να βελτιωθούν εύκολα τα πράγματα, τι μπορούμε να κάνουμε; Ο προβληματισμός αυτός είναι ορθός. Γεννιόμαστε σε ένα πολιτικό σύστημα που δημιούργησαν προηγούμενες γενιές. Κατά την Margaret Archer, είναι ένα πολιτικό σύστημα εκείνων που έχουν πεθάνει χρόνια τώρα. Και, όμως, το σύστημα αυτό δεν μπορεί να έχει ζωή χωρίς τη δική μας συνεισφορά.
Ως πολίτες πρέπει να καταλάβουμε ότι οι επιλογές, οι πράξεις και η ανοχή μας έχουν επίδραση. Οδηγούν στη διαρκή αναπαραγωγή της πολιτικής νοσηρότητας. Βεβαίως, η ισχυρότερη επίδραση προκαλείται από εκείνους που έχουν τα μέσα, την οικονομική και πολιτική ισχύ να συντηρούν ένα πολιτικό σύστημα που βολεύει τα συμφέροντά τους. Υπέρβαση δεν μπορεί να γίνει. Επαναστατικές αλλαγές δεν επιτυγχάνονται.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η μόνη διέξοδος είναι η ανάδειξη και στήριξη ηγετικών προτύπων, ανθρώπων που έχουν στο μυαλό και την έγνοια τους το δημόσιο συμφέρον. Εκτός και αν στο βάθος της σκέψης των πολλών, ένα νοσηρό πολιτικό σύστημα είναι προτιμότερο, διότι, σε μια συγκυρία, θα μπορέσουν να ωφεληθούν και εκείνοι. Φοβάμαι ότι η σκέψη αυτή επικρατεί στο μυαλό και τη συμπεριφορά αρκετών.
