Προ των πυλών η επαναφορά του Παγκράτιου Μερακλή

Ανοικτή πληγή για την Εκκλησία της Κύπρου είναι η υπόθεση του Παγκράτιου Μερακλή. Φέτος συμπληρώνονται 27 χρόνια από το εκκλησιαστικό ζήτημα που διαδραματίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90.

Το 1998, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να θέσει σε απ’ αόριστον αργία τον Αρχιμανδρίτη Παγκράτιο, με την αιτιολογία ότι ήταν φορέας του AIDS. Κατά καιρούς είχε εγερθεί το θέμα της αποκατάστασής του, αλλά το έδαφος κρίθηκε πιο πρόσφορο μετά την εκλογή του νυν Αρχιεπισκόπου Γεωργίου.

Η στάση του Αρχιεπισκόπου Γεώργιου παραμένει σταθερή, με τον ίδιο να είναι θετικός στο να συζητηθεί το ζήτημα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, αν και εφόσον τεθεί από τον Μητροπολίτη Μόρφου

Ήδη ο Παγκράτιος συναντήθηκε με τον Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο, στον οποίο παρέδωσε επιστολή, όπου ζητεί άρση της πολύχρονης αργίας του και την οποία ο Μητροπολίτης θα παρουσιάσει ενώπιον της Ιεράς Συνόδου.

Η Ιερά Σύνοδος θα κληθεί να επανεξετάσει την τότε απόφασή της, δηλαδή να αποφανθεί αν θα συνεχισθεί η αργία ή θα τερματισθεί. Προς το παρόν δεν υπάρχει προγραμματισμένη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου για να συζητηθεί το θέμα του Παγκράτιου Μερακλή. Ωστόσο, το θέμα ενδέχεται να συζητηθεί στην Τακτική Σύνοδο, όπου θα συζητήσουν για άλλα εκκλησιαστικά ζητήματα και η οποία είναι προγραμματισμένη για το επόμενο διάστημα.

Το ζήτημα της επαναφοράς του στις τάξεις της Ιεροσύνης θα πρέπει πρώτιστα να φέρει ενώπιον της Ιεράς Συνόδου ο Μητροπολίτης Μόρφου. Απ’εκεί και πέρα η απόφαση εναπόκειται στην Ιερά Σύνοδο και στο τι θα αποφασίσει η πλειοψηφία, αν δηλαδή θα ψηφιστεί η παύση της αργίας του Παγκράτιου Μερακλή.

Η στάση του Αρχιεπισκόπου Γεώργιου παραμένει σταθερή, με τον ίδιο να είναι θετικός στο να συζητηθεί το ζήτημα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, αν και εφόσον τεθεί από τον Μητροπολίτη Μόρφου.

Το χρονικό της αργίας του Αρχιμανδρίτη

Τα γεγονότα που οδήγησαν στην επ’ αόριστον αργία του Παγκράτιου Μερακλή ξεκίνησαν από 1996, όταν έφυγε από τη ζωή ο Μητροπολίτης Μόρφου Χρύσανθος στις 21 Ιανουαρίου. Μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Μόρφου ξεκίνησε ένα εργώδες παρασκήνιο για την ανάδειξη του νέου Μητροπολίτη.

Τα ονόματα που είχαν δημοσιευθεί τότε στον ημερήσιο Τύπο αναφορικά με το ότι θα διεκδικούσαν τον θρόνο, ήταν ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Παπαχρυσοστόμου, ο Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Κυκκώτης, ο Αρχιμανδρίτης Παγκράτιος Μερακλής και ο Φώτιος Κωνσταντινίδης.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του 1996, ο τότε Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Παπαχρυσοστόμου ήταν το άτομο που προωθούσε η Αρχιεπισκοπή για τη θέση του Μητροπολίτη και αυτό φάνηκε και από την τοποθέτησή του ως Τοποτηρητή της Μητρόπολης αμέσως μετά τον θάνατο του Μητροπολίτη Σαρηγιάννη.

Οι πιστοί, με μια φωνή θεωρούν φυσικό διάδοχο για τη Μητρόπολη Μόρφου τον Πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης, Αρχιμανδρίτη Παγκράτιο Μερακλή. Αμέσως ο τότε Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ο Α’ απορρίπτει για δικούς του λόγους τη συγκεκριμένη υποψηφιότητα, με αποτέλεσμα να υπάρξει έντονη αντίδραση από τους υποστηρικτές του.

Τα γεγονότα Φεβρουαρίου και οι ισχυρισμοί Αρχιεπισκόπου για ομοφυλοφιλία

Οι υποστηρικτές του Παγκράτιου Μερακλή πραγματοποίησαν δεκάδες εκδηλώσεις για να στηρίξουν την υποψηφιότητά του, ιδίως μετά και από τη στάση του Αρχιεπισκόπου έναντι του Παγκράτιου.

Στις εκδηλώσεις συμμετείχαν κυρίως αντιπρόσωποι, κοινοτάρχες και απλοί πολίτες των κοινοτήτων των χωριών της Μητροπολιτικής Περιφέρειας Μόρφου.

Αντιπροσωπευτικοί παράγοντες της περιοχής Μόρφου κινήθηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις και προς τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Α΄, στον οποίον εξέφρασαν την επιθυμία των πιστών της Μητρόπολης Μόρφου να υποδείξουν ως υποψήφιους Μητροπολίτες τον Παγκράτιο και τον Αθανάσιο. Η αντίδραση του τότε Αρχιεπισκόπου ήταν να τους αποθαρρύνει.

Όταν διαπίστωσε ο Αρχιεπίσκοπος ότι ο λαός ήθελε τους αρχιμανδρίτες υποψήφιους Μητροπολίτες του, έστειλε στην Ευρύχου απεσταλμένους, οι οποίοι επέδωσαν στον τότε Αρχιμανδρίτη Μερακλή δήλωση, ότι δεν προτίθεται να διεκδικήσει τον μητροπολιτικό θρόνο της Μόρφου. Και δεν έφυγαν από την Ευρύχου μέχρι που ο Μερακλής υπέκυψε και έθεσε την υπογραφή του κάτω από τη δήλωση που μετέφεραν οι απεσταλμένοι της Αρχιεπισκοπής.

Την ίδια ώρα αντιπροσωπευτικοί παράγοντες της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου κινήθηκαν για να πείσουν τον Μερακλή να θέσει υποψηφιότητα.

«Δεν μπορώ να πάω ενάντια στη θέληση του λαού», δήλωσε ο Παγκράτιος Μερακλής στις 4 Φεβρουαρίου 1996, σε μια μεγαλειώδη συγκέντρωση. Χιλιάδες παριστάμενοι τον επευφήμησαν ζωηρά, φωνάζοντας «Να’τος –να’τος ο μητροπολίτης» και «Άξιος- άξιος» . Δεκάδες άτομα έφεραν φωτογραφίες και πλακάτ με συνθήματα υπέρ του Μερακλή, ενώ τον χώρο πλαισίωναν μεγάλα πανό.

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1996, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, είπε ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τη στάση του εναντίον της υποψηφιότητας του Παγκράτιου, τους οποίους όμως δεν αποκάλυψε. Πρόσθεσε ότι οι λόγοι αυτοί που ήλθαν σε γνώση του είναι προσωπικοί και θα τους αναφέρει στον ίδιο προσωπικά. Είπε επίσης ότι δεν είναι σωστό να αναπτύξει τους λόγους αυτούς δημοσίως, για να μη «σκανδαλίσει τον λαό». Επιπλέον, προειδοποίησε ότι ο αρχιμανδρίτης Παγκράτιος μπορεί και να δικαστεί και να ληφθούν και μέτρα εναντίον του.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1996, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α΄ σε συνέντευξή του στο ΣΙΓΜΑ είχε δηλώσει πως, ακόμη και να εκλεγεί Μητροπολίτης ο Παγκράτιος, θα τον καθαιρέσει διά της Ιεράς Συνόδου.

Στην ίδια συνέντευξη ο Μακαριότατος ανέφερε ότι το μοναδικό λάθος που διέπραξε είναι πως δεν καθαίρεσε τον Αρχιμανδρίτη Παγκράτιο μόλις διαπίστωσε ότι οι πληροφορίες που είχε στα χέρια του οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι ο Αρχιμανδρίτης ήταν ανήθικος.

Ο Αρχιεπίσκοπος επικαλέστηκε προσωπικές μαρτυρίες που έφτασαν ενώπιον του ιδίου και ήταν γνωστές στην Ιερά Σύνοδο. Παράλληλα αρνήθηκε τις κατηγορίες που του καταλόγιζαν για οργανωμένη σκευωρία σε βάρος του Παγκράτιου με στόχο τη σπίλωση του ονόματός του.

Την ίδια ημέρα (8/2) ο τότε Αρχιμανδρίτης Παγκράτιος έφυγε από την Κύπρο, για να μεταβεί στην Αθήνα, σε μια προσπάθεια να ηρεμήσει. Σε δηλώσεις του στο Αεροδρόμιο Λάρνακας πριν από την αναχώρησή του είπε, «η φυγή από την Κύπρο δεν θέλω να θεωρηθεί ως αδυναμία ή προπαντός προδοσία του λαού. Φεύγω για την ενότητα της Εκκλησίας».

Στις 15 Φεβρουαρίου ο Αρχιεπίσκοπος ανακοίνωσε ότι ο Παγκράτιος τέθηκε σε αργία από την Ιερά Σύνοδο και, ως εκ τούτου, δεν δύναται να εκλεγεί στο αξίωμα του Μητροπολίτη, με τον ίδιο να καταβάλλει προσπάθεια να πείσει ότι ο καλύτερος για το αξίωμα είναι ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Παπαχρυσοστόμου.

Στις 28 Φεβρουαρίου ο τότε Αρχιμανδρίτης Παγκράτιος Μερακλής, σε μιαν αποκαλυπτική συνέντευξη στο ΣΙΓΜΑ, διέψευσε κατηγορηματικά ότι είχε ποτέ σεξουαλική επαφή με ομοφυλόφιλο. Κατηγόρησε επίσης αιρετικούς και άλλους κύκλους ότι με τα όσα εκτόξευσαν εναντίον του επιχειρούν να πλήξουν την Ορθοδοξία.

Οι εκλογές και τα επεισόδια Μαρτίου

Στις 3 Μαρτίου 1996 διεξήχθησαν τελικά οι εκλογές για ανάδειξη ειδικών αντιπροσώπων στο πλαίσιο της διαδικασίας για εκλογή του Μητροπολίτη Μόρφου.

Από τους 200 ειδικούς αντιπροσώπους που εξελέγησαν, μόνο τρεις ανήκαν στην Επιτροπή Υποστήριξης της υποψηφιότητας του Αρχιμανδρίτη Γεώργιου Παπαχρυσοστόμου, άλλοι επτά ήταν ανεξάρτητοι και οι 190 ανήκαν στην επιτροπή Υποστήριξης του Παγκράτιου.

Η αλγεινή εντύπωση για τους μάρτυρες του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου Α’. «Ιδιοκτήτης μασατζίδικου και ταξιτζής», έγραφαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων

Με βάση τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου, οι 200 εκλεγέντες ειδικοί αντιπρόσωποι θα έπρεπε να συνέλθουν εντός 22 ημερών για να εκλέξουν τους 50 ειδικούς αντιπροσώπους, 33 λαϊκούς και 17 κληρικούς, οι οποίοι μαζί με τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, τους Ηγουμένους των Μονών και έξι θεολόγους θα αποτελούσαν την εκλογική συνέλευση που θα αναδείκνυε τον νέο Μητροπολίτη Μόρφου.

Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι η Μητρόπολη Μόρφου θα μείνει χωρίς μητροπολίτη αν οι εκλεγέντες αντιπρόσωποι εμμείνουν στην υποψηφιότητα του Παγκράτιου.

Οι υποστηρικτές του Αρχιμανδρίτη αντιδρούσαν έντονα, αλλά αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η αναφορά του Αρχιεπισκόπου, ο οποίος σχολιάζοντας τις αντιδράσεις των υποστηρικτών του Παγκράτιου, ανέφερε πως φαίνεται ότι «υπάρχουν πολλοί Μοδινοί», παραπέμποντας σε ομοφυλόφιλους.

Επιστρέφοντας στην Κύπρο στις 10 Μαρτίου ο Παγκράτιος έγινε αντικείμενο πρωτοφανούς παλλαϊκής υποδοχής στο αεροδρόμιο Λάρνακας από τρεις χιλιάδες περίπου υποστηρικτές του.

Την επόμενη ακριβώς ημέρα (11 Μαρτίου) παρευρέθη στην προγραμματισμένη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου. Στη συνεδρίαση ο Αρχιεπίσκοπος παρουσίασε δύο μάρτυρες, την ίδια ώρα που χιλιάδες υποστηρικτές του Παγκράτιου συγκεντρώθηκαν έξω από την Αρχιεπισκοπή και διαδήλωναν την αφοσίωση και την αγάπη τους προς το πρόσωπό του.

Κατά τη συνεδρία της Συνόδου απαγγέλθηκε μόνο μια κατηγορία κατά του τότε Αρχιμανδρίτη Παγκράτιου, την οποία κλήθηκαν να στηρίξουν οι δύο μάρτυρες που παρουσίασε ο Αρχιεπίσκοπος. Ο Παγκράτιος αντέκρουσε κατά τρόπο συντριπτικό τους μάρτυρες αυτούς και χαρακτήρισε τα όσα είπαν ψευδή και ανυπόστατα. Στο τέλος η Σύνοδος ανέβαλε την υπόθεση για μεταγενέστερο στάδιο.

Την ώρα που συνεδρίαζε η Ιερά Σύνοδος, πολλοί από τους υποστηρικτές διέσπασαν τον αστυνομικό κλοιό, μπήκαν στην περίβολο της Αρχιεπισκοπής και άρχισαν να κτυπούν τις καμπάνες. Πολλοί από αυτούς έσπασαν μια πόρτα του Αρχιεπισκοπικού Μεγάρου και μπήκαν στο ισόγειο. Εκεί ενεπλάκησαν με αστυνομικούς, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να τους βγάλουν έξω χρησιμοποίησαν σπρέι.

Τότε στην κοινή γνώμη προκλήθηκε αλγεινή εντύπωση και σάλος για το ποιόν των δύο ατόμων που παρουσίασε ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος στην Ιερά Σύνοδο ενώπιον του Παγκράτιου. «Ιδιοκτήτης μασατζίδικου και ταξιτζής οι δύο μάρτυρες του Αρχιεπισκόπου», έγραφαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.

Ο Αρχιεπίσκοπος με δηλώσεις του στο ΣΙΓΜΑ ανέφερε ότι τώρα είναι 3000% βέβαιος για την ενοχή του Παγκράτιου και υποστήριξε ότι αυτή είναι και η πεποίθηση των άλλων μελών της Ιεράς Συνόδου.

Στις 14 Μαρτίου 1996 συνήλθε ξανά η Ιερά Σύνοδος για να συνεχίσει η εκδίκαση της υπόθεσης του Παγκράτιου. Γι’ ακόμη μια φορά έξω από την Αρχιεπισκοπή σημειώθηκαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των υποστηρικτών του Παγκράτιου και της Αστυνομίας.

Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων θεάθηκε βυτιοφόρο όχημα, το οποίο περιείχε εύφλεκτη ύλη, απ’ όπου οι διαδηλωτές έπαιρναν και έβρεχαν ρούχα με τα οποία άναβαν φωτιές, οι οποίες κατασβέστηκαν από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου παραδόθηκε στον Παγκράτιο δισέλιδο γραπτό κατηγορητήριο, στο οποίο περιέχονταν οκτώ συνολικά κατηγορίες. Ο Παγκράτιος δεν παραδέχθηκε τις κατηγορίες και με δηλώσεις του εξέφρασε την πεποίθηση ότι τελικά θα δικαιωθεί.

Στις 16 Μαρτίου 1996, και για ν’ αποφευχθούν περαιτέρω βίαιες συγκρούσεις, συνήλθε μυστικά η Ιερά Σύνοδος και αποφάσισε να αναβληθούν οι εκλογές.

Με τη μεσολάβηση του τότε Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Κύκκου Νικηφόρου δόθηκε ένα προσωρινό τέλος στην εκκλησιαστική κρίση, με τον Αρχιεπίσκοπο και τον Παγκράτιο να αποδέχονται το προσχέδιο επίλυσης του προβλήματος.

Στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου στις 4 Απριλίου 1996 αναφερόταν ότι:

- Του επιβάλλει την ποινή της στερήσεως τού να προαχθεί στον ανώτερο βαθμό, μέχρι τα μέλη της Συνόδου αποφασίσουν κάτι το επιεικέστερο.

- Άρση της αργίας και ανάληψη των καθηκόντων του ως Πρωτοσύγκελλου της Μητροπόλεως Μόρφου.

- Διακόπτει τη διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας.

- Η διαποίμανση της Μητροπόλεως Μόρφου ανατίθεται στον (τότε) Μητροπολίτη Κυρηνείας, Παύλο.

Από το 1996 μέχρι το 1998 ο Παγκράτιος ήταν στη Μητρόπολη Μόρφου ως ιερέας με Τοποτηρητή τον τότε Μητροπολίτη Κυρηνείας Παύλο.

Το 1998, όταν ήδη γνωστοποιήθηκε πως ο Παγκράτιος έπασχε με AIDS, η Ιερά Σύνοδος τον έθεσε σε αργία επ’ αόριστον. Ο Παγκράτιος δεν αρνήθηκε ότι προσεβλήθη από AIDS, αλλά απέδωσε το γεγονός σε συνωμοσία, μέσω της οποίας τον μόλυναν εσκεμμένα με ένεση. Η αργία του Παγκράτιου ισχύει μέχρι και σήμερα και έκτοτε αποτραβήχθηκε και ζει στην κοινότητα Φλάσου, σε μια φάρμα με ζώα που έχει δημιουργήσει.

Σημειώνεται ότι τον μητροπολιτικό θρόνο ανέλαβε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1998 ο Μόρφου Νεόφυτου.