Αναλύσεις

Διεύρυνση της παραγωγικής βάσης και του πρωτογενούς τομέα

Η Κύπρος από αρχαιοτάτων χρόνων είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς

Με συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις, κυρίως προερχόμενες από το εξωτερικό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, γίνεται ακόμη πιο έντονη η ανάγκη διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας.

Μπορεί οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν πριν από τριάντα πέντε χρόνια στοχεύοντας στην ενίσχυση του τομέα των υπηρεσιών (είτε αναφερόμαστε στον τουρισμό είτε στις επαγγελματικές υπηρεσίες) να βοήθησαν τα μέγιστα στην ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας, την έκαναν όμως πιο «ευαίσθητη» σε εξωτερικά γεγονότα.

Σίγουρα η Κύπρος δεν έχει τη μεγάλη εσωτερική οικονομία ή τη μεγάλη βιομηχανία, οπότε ο τομέας των υπηρεσιών και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Επενδύσεων με δημιουργία βάσης και πολλαπλασιαστικά οφέλη, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με τη μετεγκατάσταση των εταιρειών. Μπορεί παλιότερα μοντέλα να έδιναν τη δυνατότητα στην οικονομία να ανακάμψει, όμως πλέον κάτι τέτοιο δεν είναι βιώσιμο.

Η στρωματοποιημένη κατανομή των πόρων και η ανάπτυξη εκτεταμένων τομέων της οικονομίας, αντί της προσήλωσης μόνο σε μερικούς, αποτελεί υγιές φαινόμενο και δίνει τη δυνατότητα απορρόφησης οποιωνδήποτε αρνητικών συνεπειών και κραδασμών. Το ίδιο συμβαίνει, όταν η οικονομία μιας χώρας βασίζεται σε συγκεκριμένες αγορές.

Υπενθυμίζεται ότι η Κύπρος από αρχαιοτάτων χρόνων είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς. Η προσφορά στο ΑΕΠ της χώρας των συγκεκριμένων τομέων άγγιζε, σε όχι και τόσο μακρινές εποχές, το 18%, ενώ προσέφερε εργασία στο ένα τρίτο του οικονομικού πληθυσμού. Φυσικά οι πιο παλιοί θα θυμούνται ότι παρέχονταν χορηγίες για να ξεριζωθούν φυτείες και κυρίως αμπέλια, με αποτέλεσμα τώρα να εισάγουμε σε κάποιες περιπτώσεις την πρώτη ύλη για τα κυπριακά κρασιά.

Πέραν όμως της ικανοποίησης της εγχώριας ζήτησης, υπάρχουν προϊόντα τα οποία έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα, όπως το κυπριακό κρασί. Η αναπαλαίωση οινοποιείων και η δημιουργία άλλων, η θεσμοθέτηση πιο τεχνολογικά αναπτυγμένων διαδικασιών και η ενίσχυση της εμπειρογνωμοσύνης και εξειδίκευσης δίνει ώθηση στον τομέα.

Δυστυχώς, μετά την ανάδειξη της χώρας ως χρηματοοικονομικού κέντρου, οι συγκεκριμένοι τομείς αφέθηκαν στη μοίρα τους, με το εργατικό δυναμικό να ωθείται σε αλλαγή εργοδότησης και εξειδίκευσης. Δημόσιος υπάλληλος, λογιστής, δικηγόρος και φυσικά ιατρός ήταν και ενδεχομένως να παραμένουν τα κύρια επαγγέλματα, τα οποία οι γονείς ονειρεύονται για τα παιδιά τους. Και αυτό, ανεξάρτητα αν ο τομέας της τεχνολογίας παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και προσφέρει σημαντικά υψηλές απολαβές.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παρατηρητήριου Τιμών Καταναλωτικών Προϊόντων, τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι ντομάτες, οι οποίες σε σχέση με τον Μάρτιο κατέγραψαν αύξηση 55%, με μέση τιμή πώλησης €2,01 σε σχέση με €1,29 το κιλό. Αν ρωτήσεις τους ειδικούς του τομέα θα αναφέρουν ότι η παραγωγή της ντομάτας εξαρτάται από τον καιρό, τις «ασθένειες», την ποικιλία και πολλά άλλα.

Όμως για την Κύπρο με τη μεγάλη ιστορία στη γεωργία δικαιολογούνται τέτοιες τιμές; Yπάρχουν φυσικά και πολλές συζητήσεις για την αρχική τιμή στην οποία πωλεί ο παραγωγός και την τιμή που στο τέλος καταλήγει να πωλείται στον τελικό καταναλωτή.

Με την είσοδο της χώρας στην Ενιαία Αγορά η εισαγωγή γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων αυξήθηκε, διότι το κόστος εισαγωγής ήταν φθηνότερο από το κόστος παραγωγής, όμως, αντί αυτό να μας δώσει το κίνητρο να εξετάσουμε τι κάνουν οι άλλες χώρες και τι τεχνικές χρησιμοποιούν για συγκράτηση του κόστους, συμβιβαστήκαμε με τις εισαγωγές από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλλούμι αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους. Αυτό που χρειάζεται είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και το εξωτερικό και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.

Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να ληφθούν ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να ενισχυθούν, όπως η παροχή κινήτρων για σύμπηξη γεωργικών μονάδων, ώστε να γίνει δυνατός ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύμπηξη δεν θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπηξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο, θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων. Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση περισσότερων κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.

Παρόμοιες συμπήξεις μονάδων μπορούν να γίνουν για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας, που σκοπό έχει τη δημιουργία συνεργειών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

Μια ιδέα που φαίνεται να προωθείται είναι αυτή του γεωργικού τουρισμού. Επιπλέον θα πρέπει να προωθηθούν πρωτοβουλίες που αφορούν στην ανάπτυξη συστημάτων άρδευσης και δημιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών μονάδων, σφαγείων και βιοτεχνιών επεξεργασίας προϊόντων, καθώς και την εφαρμογή τεχνολογίας σε συλλογική βάση.

Κονδύλια από το Σχέδιο Ανάκαμψης έχουν κατανεμηθεί για την αναβάθμιση του πρωτογενούς και του μεταποιητικού τομέα, μέσα από καινοτόμες και τεχνολογικά αναβαθμισμένες πρακτικές, κάτι που αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για ενίσχυσή τους.

Αν κάποιος αναλύσει την οικονομική ιστορία της χώρας, εύκολα μπορεί να συμπεράνει ότι, ειδικότερα μέσα από τις πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα, με τη συμπαράσταση της πολιτείας, η χώρα κατάφερνε να βρίσκει λύσεις σε πολλά προβλήματα (κάποιες φορές, δυστυχώς, μέσα από πολιτικές “αρπαχτής”, χωρίς αυτό σε καμία περίπτωση να μειώνει την προσπάθεια που γινόταν). Ενδεχομένως να γίνεται ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης, όπως ήταν και η εξαγγελία του Προέδρου, λαμβάνοντας υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις. Το ζήτημα είναι αν υπάρχει υλοποιήσιμο πλάνο για κάτι τέτοιο. Ένα πλάνο το οποίο, από τη μια θα εκσυγχρονίζει τους παραδοσιακούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, από την άλλη θα ενισχύει στρατηγικά τους νέους.