Η Ελλάδα στις κάλπες

Από τις 7 σήμερα το πρωί άνοιξαν οι κάλπες στην επικράτεια της Ελλάδας προκειμένου οι περίπου 9.800.000 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι να εκλέξουν τη νέα κυβέρνηση της χώρας για την επόμενη τετραετία. Οι κάλπες, σύμφωνα με την εκλογική νομοθεσία της Ελλάδας, θα κλείσουν στις 7:00 το απόγευμα και την ίδια ώρα θα ανακοινωθούν και τα πρώτα αποτελέσματα εξόδου των δημοσκοπικών εταιρειών (exit polls).

Η πρώτη επίσημη εκτίμηση ασφαλούς αποτελέσματος θα δοθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών της Ελλάδας περίπου μιάμιση ώρα μετά το κλείσιμο των καλπών, δηλαδή στις 8:30 το βράδυ, ενώ μέχρι τις 9:30 μ.μ. αναμένεται πως θα δοθεί το συνολικό αποτέλεσμα για το 80% τουλάχιστον της Επικράτειας.

Νέοι ψηφοφόροι: Ο «άγνωστος Χ» των εκλογών

Για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές στην Ελλάδα ο αριθμός των νέων ψηφοφόρων είναι τόσο μεγάλος. Συγκεκριμένα, έχουν δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά στη ζωή τους περίπου 440.000 πολίτες από 17 μέχρι 21 ετών.

Το εκλογικό κομμάτι των νέων ψηφοφόρων, όπως φαίνεται από τις έρευνες και τις αναλύσεις, θεωρείται πως μπορεί να ανατρέψει σε σημαντικό βαθμό τα δημοσκοπικά δεδομένα και συγκεκριμένα τις διαφορές μεταξύ των κομμάτων. Πρόκειται για ένα πολυάριθμο τμήμα του εκλογικού σώματος, που, όπως φαίνεται, κλίνει περισσότερο προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης γενικότερα, εν αντιθέσει με τους ψηφοφόρους μεγαλύτερων ηλικιών, που, σύμφωνα με τις μετρήσεις, στην πλειοψηφία τους υποστηρίζουν Νέα Δημοκρατία. Ωστόσο, για τους νέους ψηφοφόρους υπάρχει ένα ερωτηματικό για το κατά πόσον τελικά θα πάνε στις κάλπες. Πράγμα που για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ψηφοφόρους δεν ισχύει σε μεγάλο βαθμό, αφού θεωρείται εν πολλοίς δεδομένο ότι θα πάνε να ψηφίσουν.

Ψήφισαν οι 23.000 του εξωτερικού - 1.500 ψηφοφόροι στην Κύπρο

Για πρώτη φορά επίσης έχουν ασκήσει το εκλογικό τους δικαίωμα και Έλληνες που βρίσκονται εκτός Ελλάδας και έχουν δηλώσει εγκαίρως τον τόπο διαμονής τους, εξασφαλίζοντας έτσι δικαίωμα ψήφου στη χώρα όπου βρίσκονται. Ο αριθμός αυτών των ψηφοφόρων, που είχαν χθες Σάββατο τη δυνατότητα να ψηφίσουν, φτάνει τις 23.000.

Από αυτούς τους 23.000 ψηφοφόρους του εξωτερικού, που ψήφισαν χθες, οι 1.500 βρίσκονται στην Κύπρο. Η πρεσβεία της Ελλάδος έστησε χθες πέντε κάλπες και συγκεκριμένα δύο στη Λευκωσία, και από μία σε Λεμεσό, Λάρνακα και Πάφο.

Η «απλή αναλογική» και η… ακυβερνησία

Όπως έχει ειπωθεί και γραφτεί κατά κόρον όλες αυτές τις μέρες, θεωρείται περίπου βέβαιο πως η σημερινή ψηφοφορία στην Ελλάδα δεν θα καταφέρει να αναδείξει τη νέα κυβέρνηση της χώρας, λόγω του εκλογικού συστήματος της «απλής αναλογικής» που ισχύει για τις σημερινές εκλογές.

Για να μπορέσει κάποιο κόμμα ή κάποιος συνασπισμός κομμάτων να σχηματίσει κυβέρνηση, δηλαδή να εξασφαλίσει τουλάχιστον 151 από τις 300 έδρες, απαιτείται ποσοστό κοντά στο 50%. Κάτι που, βάσει όλων των μετρήσεων, μοιάζει αδύνατο να συμβεί.

Με το σύστημα της απλής αναλογικής, κάθε κόμμα που εξασφαλίζει ποσοστό πάνω από 3% και άρα εισέρχεται στη Βουλή, λαμβάνει τις έδρες που αναλογούν στο ποσοστό του. Δηλαδή αν ένα κόμμα λάβει 10%, θα λάβει και το 10% των 300 εδρών, δηλαδή 30 έδρες.

Πρόκειται για σύστημα που εφαρμόζεται μετά από πάρα πολλά χρόνια στη Ελλάδα και το οποίο ψήφισε σε νόμο η κυβέρνηση Τσίπρα - Καμένου. Στόχος των τότε συγκυβερνώντων (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), ήταν να καταργηθεί το «μπόνους» των 50 εδρών που ελάμβανε το πρώτο κόμμα βάσει του προηγούμενου εκλογικού συστήματος. Με την απλή αναλογική θεωρείται σε έναν βαθμό πως είναι ακριβοδίκαιη η κατανομή των εδρών και άρα πιο δημοκρατικό σύστημα. Ωστόσο, όπως η εμπειρία έχει αποδείξει, ο κίνδυνος της «ακυβερνησίας» ή καλύτερα της αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, δεν είναι απλώς θεωρητικός αλλά καθ’ όλα υπαρκτός.

Η διαδικασία μετά το κλείσιμο των καλπών

Βάσει του ελληνικού συντάγματος, μετά την καταμέτρηση των ψήφων, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον αρχηγό του πρώτου κόμματος να σχηματίσει κυβέρνηση. Σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα κατέχει απόλυτη πλειοψηφία -δηλαδή 151 τουλάχιστον έδρες-, η Πρόεδρος δίνει «εντολή» για σχηματισμό κυβέρνησης. Αν δεν συγκεντρώνει απόλυτη πλειοψηφία, δίνει «διερευνητική εντολή» στον αρχηγό του πρώτου κόμματος προκειμένου να διερευνήσει αν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση κατόπιν συνεργασίας με άλλο κόμμα. Αν ο αρχηγός του πρώτου κόμματος δεν κατορθώσει να σχηματίσει κυβέρνηση, επιστρέφει την εντολή στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η οποία μπορεί να δώσει την εντολή στον αρχηγό του δεύτερου κόμματος και κατόπιν του τρίτου.

Σε περίπτωση που ναυαγήσουν όλες οι διερευνητικές, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει νέες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξαχθούν σε διάστημα 30 ημερών από το τέλος των διερευνητικών εντολών και τη διάλυση της Βουλής.

Στο διάστημα αυτό, από τη διάλυση της Βουλής μέχρι τις δεύτερες εκλογές, η Πρόεδρος θα διορίσει υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό έναν από τους προέδρους των τριών ανώτατων δικαστηρίων της χώρας, δηλαδή του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Οι επόμενες εκλογές με το «κλιμακωτό μπόνους»

Σε περίπτωση λοιπόν που επαληθευτούν οι προβλέψεις και δεν καταστεί κατορθωτό να σχηματιστεί κυβέρνηση με τις σημερινές εκλογές, η χώρα θα οδηγηθεί σε δεύτερες κάλπες, που θα στηθούν είτε στις 27/6/2023 είτε στις 2/7/2023.

Στις δεύτερες εκλογές, αν και εφόσον γίνουν, το εκλογικό σύστημα που θα ισχύσει είναι «ενισχυμένη αναλογική», που παρέχει ισχυρότερη δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης.

Στις δεύτερες ενδεχόμενες εκλογές η ενισχυμένη αναλογική που θα ισχύσει, προβλέπει πως εάν το πρώτο κόμμα λάβει στις εκλογές ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες. Οι υπόλοιπες 280 έδρες του κοινοβουλίου κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των εδρών που δικαιούνται τα κόμματα.

Το μπόνους που λαμβάνει το πρώτο κόμμα είναι κλιμακωτό, δηλαδή από το ποσοστό 25% και μετά, για κάθε 0,5% θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%.

Με βάσει το σύστημα αυτό, θεωρείται πως είναι εφικτό να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση εάν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό περίπου 38%, με δεδομένο ότι ένα σημαντικό ποσοστό κοντά στο 8% θα πάει σε κόμματα που δεν θα καταφέρουν να πιάσουν το όριο του 3%, το οποίο ισχύει και για τις δεύτερες εκλογές.

Η μεγάλη εικόνα των δημοσκοπήσεων

Στις βασικές διαπιστώσεις οι δεκάδες δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας θέλουν να είναι πρώτο κόμμα η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Τα δημοσκοπικά ποσοστά της ΝΔ κινούνται γύρω στο 34%, περίπου 6 μονάδες μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, που βρίσκεται γύρω στο 27%.

Από τα υπόλοιπα κόμματα, που φαίνεται πως θα εξασφαλίσουν ποσοστό πάνω από 3% και θα καταφέρουν να μπουν στη Βουλή, το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη έρχεται τρίτο στις δημοσκοπήσεις με περίπου 8%, και ακολουθούν το ΚΚΕ με 6%, η «Ελληνική Λύση» και η «Μέρα 25» με ποσοστά λίγο πάνω από 3%.

Απίστευτα και όμως ελληνικά…

Στους εκλογικούς καταλόγους της Ελλάδος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, είναι εγγεγραμμένοι 4.760.042 άντρες και 5.049.998 γυναίκες, δηλαδή σύνολο 9.810.040 ψηφοφόροι. Ωστόσο υπολογίζεται πως τουλάχιστον ένα ποσοστό 10% απ’ αυτούς είναι είτε πεθαμένοι είτε ξενιτεμένοι εδώ και χρόνια και, ως εκ τούτου, δεν ψηφίζουν επί σειράν ετών.

Μάλιστα, αν δεν μεριμνούσε κάποιος εν ζωή άνθρωπος να προσκομίσει στους οικείους δήμους το πιστοποιητικό θανάτου κάποιου εγγεγραμμένου αποθανόντος, δεν υπήρχε τρόπος διαγραφής του από το μητρώο των ψηφοφόρων. Με απλά λόγια, μπορεί στους ελληνικούς εκλογικούς καταλόγους να υπάρχουν εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι οι οποίοι έχουν αποβιώσει εδώ και πολλές δεκαετίες… Ωστόσο, με εγκύκλιο που εκδόθηκε από το ελληνικό κράτος, έχει αποφασιστεί όπως διαγράφονται από τους καταλόγους οι εγγεγραμμένοι που φτάνουν το 116ο έτος τους, ανεξαρτήτως αν έχουν προσκομισθεί γι’ αυτούς πιστοποιητικά θανάτου ή όχι. Ως εκ τούτου μπορεί κάποιος αποθανών το 1970 να ήταν 20 ετών κατά το έτος θανάτου του και να πρέπει να φτάσει στα 116 χρόνια για να διαγραφεί αυτομάτως από τους εκλογικούς καταλόγους. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους, ενώ είναι… νεκρός για 96 χρόνια. Μακάβρια, απίστευτα και όμως ελληνικά.