Η ώρα των εταιρειών για αγωγό και σταθμό LNG

Για τα επόμενα βήματα και τη σημασία του νέου ενεργειακού σχεδιασμού Ισραήλ-Κύπρου για εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ε.Ε. μέσω αγωγού και τερματικού υγροποίησης ή πλωτής μονάδας LNG (FLNG) μίλησε στη «Σημερινή» ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου. Στόχος είναι η εξασφάλιση αερίου σε τιμές Ανατολικής Μεσογείου, που είναι πολύ πιο χαμηλές από τις τιμές που πωλείται στις αγορές της Ευρώπης. Ο Υπουργός εξήγησε πως το επόμενο στάδιο είναι μέσα από το Εργαστήρι Υψηλού Επιπέδου (29-30 Μαΐου) να γίνει επιλογή των εταιρειών για να ξεκινήσει κι επίσημα ο σχεδιασμός του έργου και η πορεία υλοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Παπαναστασίου εξήγησε γιατί η Κύπρος προκρίνει την επιλογή modular τεχνολογίας για σταθμό υγροποίησης ή τον σταθμό FLNG.

Η πρόταση η οποία κάνατε και εξετάζεται από κοινού με το Ισραήλ αποτελεί ουσιαστικά τη χρυσή φόρμουλα προκειμένου τα συμφέροντα και κοιτάσματα των εταιρειών στην Κυπριακή ΑΟΖ και στην περιοχή να ευθυγραμμιστούν για εμπορική αξιοποίηση;

Να μου επιτρέψετε να ξεκινήσω λέγοντας ότι, από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μας, η Κυβέρνηση έχει θέσει στις βασικές προτεραιότητές της τη μείωση του κόστους της ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αυτός, θεωρούμε, είναι ο καλύτερος τρόπος να στηριχθούν έμπρακτα οι συμπολίτες μας εν μέσω της πρωτόγνωρης ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε, και, κατ’ επέκτασιν, να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας.

Είναι, λοιπόν, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που επαναπροσδιορίζουμε την ενεργειακή μας πολιτική, στη βάση, πρέπει να τονίσω, καθαρά τεχνοοικονομικών κριτηρίων. Αυτό σημαίνει ότι, παράλληλα με τις προσπάθειες ανάπτυξης των ΑΠΕ και τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και τη διαδικασία που «τρέχει» η ΔΕΦΑ για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), που θα επαναεριοποιείται στο υπό κατασκευή τερματικό της ΕΤΥΦΑ για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή, πλέον θέτουμε ως εναλλακτική επιλογή, για μελέτη από ενδιαφερόμενες εταιρείες, την εισαγωγή στην Κύπρο φυσικού αερίου σε αέρια μορφή, μέσω αγωγού. Χρειάζεται για τη λύση αυτή η αξιοποίηση συνεργειών από τις εταιρείες και εάν πετύχουμε να υλοποιηθεί είναι σαφώς η πιο συμφέρουσα για τη χώρα μας, αφού θα εξασφαλίζουμε αέριο σε τιμές Ανατολικής Μεσογείου, που είναι πολύ πιο χαμηλές από τις τιμές που πωλείται στις αγορές της Ευρώπης.

Τώρα, πάντα λεγόταν δημόσια ότι δεν θα μπορούσαν να έρθουν ποσότητες φυσικού αερίου στην Κύπρο για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή, λόγω του μικρού μεγέθους της εγχώριας αγοράς, που δεν δικαιολογεί την επένδυση κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού. Αυτό όντως ισχύει. Εξ ου και στους νέους μας σχεδιασμούς προνοείται ότι η μεγαλύτερη ποσότητα φυσικού αερίου, που θα μεταφέρεται στην Κύπρο μέσω του αγωγού, θα πρέπει να υγροποιείται σε χερσαίο τερματικό υγροποίησης ή σε πλωτή μονάδα LNG (FLNG) και να εξάγεται με πλοία προς τις διεθνείς αγορές, με την αγορά της Ευρώπης να είναι η πιο πιθανή.

Μιλήστε μας λίγο για το workshop που θα πραγματοποιηθεί στις 29-30 Μαΐου. Ποιος ο στόχος και τι περιμένουμε από αυτό;

Στις 29 και 30 Μαΐου 2023, το Υπουργείο Ενέργειας, σε συνεργασία με την ΕΥΚ, διοργανώνει στη Λευκωσία, ένα εργαστήρι υψηλού επιπέδου, με τίτλο «The Cyprus Gateway: Natural Gas to Power and Liquefaction». Στο εργαστήρι έχουν προσκληθεί εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε όλη την αλυσίδα φυσικού αερίου - από την παραγωγή, την προμήθεια και την αγορά αερίου, στις υποστηρικτικές υπηρεσίες - αλλά και στην αλυσίδα του ηλεκτρισμού, με στόχο την παρουσίαση και συζήτηση της προοπτικής μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κύπρο με αγωγό, για ηλεκτροπαραγωγή και για προώθηση των επιλογών εξαγωγής LNG. Μάλιστα, ως μέρος των εργασιών του εργαστηρίου και για να σιγουρευτούμε ότι θα έχουμε όσο το δυνατόν καλύτερη ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες, με τους συνεργάτες μου προγραμματίζουμε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με όσες εταιρείες το ζητήσουν. Το αμέσως επόμενο στάδιο στους σχεδιασμούς μας θα περιλαμβάνει διαφανή διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τις εταιρείες, οπότε και θα μπορούμε να προχωρήσουμε με την επιλογή των εταιρειών για να ξεκινήσει κι επίσημα ο σχεδιασμός του έργου και η πορεία υλοποίησης.

Έχει αλλάξει ο τρόπος και η τεχνογνωσία με τα οποία λειτουργούν πλέον οι σύγχρονοι σταθμοί LNG; Ποιο είναι το επικρατέστερο σενάριο στην περίπτωσή μας;

Ο πρώτος σταθμός υγροποίησης φυσικού αερίου κατασκευάστηκε πριν από αρκετές δεκαετίες και, όπως αντιλαμβάνεστε, με τη συνεχή πρόοδο της τεχνολογίας ο τρόπος λειτουργίας τους έχει διαφοροποιηθεί με την πάροδο των χρόνων, αν και η βασική φιλοσοφία παραμένει η ίδια. Η προσπάθεια για κάθε νέο σταθμό υγροποίησης που κατασκευάζεται, αφορά στην αξιοποίηση της εμπειρίας και τεχνογνωσίας που έχει αποκτηθεί στη βιομηχανία, ώστε να είναι πιο αποδοτικός.

Τα τελευταία 10 με 15 χρόνια, περίπου, υπήρξε μια τάση για μεγαλύτερης δυναμικότητας μονάδες υγροποίησης, τα λεγόμενα «τρένα», της τάξης κυρίως των 4-5 Million Tonnes per Annum (MTPA). Όμως, πλέον κερδίζουν έδαφος οι πλωτοί σταθμοί υγροποίησης (FLNG), αφού έχει ωριμάσει η τεχνολογία αυτή, προσφέρουν ευελιξία διότι μετακινούνται και συνήθως χρησιμοποιούνται για υγροποίηση φυσικού αερίου κοιτασμάτων που βρίσκονται σε απόσταση από την ξηρά. Επίσης, υπάρχουν οι χερσαίοι αρθρωτοί σταθμοί υγροποίησης (Modular LNG), που είναι μονάδες μικρότερης δυναμικότητας. Τα Modular LNG Plants αποτελούνται από «modules» που κατασκευάζονται σε εργοστάσια και, στη συνέχεια, μεταφέρονται και συναρμολογούνται στον χώρο όπου θα λειτουργήσει ο σταθμός. Άρα είναι και πιο «εύκολο» να επεκταθούν, αν χρειαστεί.

Στην περίπτωση της Κύπρου, για λόγους ευελιξίας και κόστους, ίσως να κλίνουμε προς την modular τεχνολογία ή τον σταθμό FLNG. Όμως, δεν μπορούμε αυτήν τη στιγμή να πούμε ότι κάποιο σενάριο είναι το επικρατέστερο, αφού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Όταν θα έχουμε όλα τα δεδομένα ενώπιόν μας, σε συνεργασία με τις εταιρείες που θα εμπλακούν στο έργο, θα γίνουν οι απαραίτητες μελέτες που θα καταδείξουν τη βέλτιστη, υπό τις περιστάσεις, επιλογή.

Πώς διασφαλίζουμε ότι η απόφαση για τον πιο πάνω σχεδιασμό θα διατηρήσει το ίδιο επίπεδο δυναμικών σχέσεων με τη γειτονική Αίγυπτο, η οποία φιλοδοξεί και η ίδια να καταστεί ενεργειακός κόμβος; H Ελλάδα έχει ενημερωθεί;

Η ενέργεια ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικό πυλώνα της διμερούς συνεργασίας Κύπρου-Αιγύπτου. Η Αίγυπτος βρίσκεται δεκαετίες μπροστά από την Κύπρο στα θέματα φυσικού αερίου, λόγω των υποδομών υγροποίησης, των αποθεμάτων φυσικού αερίου, αλλά και της μεγάλης εσωτερικής αγοράς την οποία διαθέτει. Αντιλαμβάνεστε, άρα, ότι η μεταφορά αερίου από την Κυπριακή ΑΟΖ στην Αίγυπτο για χρήση στην εγχώρια αγορά και για υγροποίηση παραμένει μια επιλογή των εταιρειών για την αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων.

Ειδικότερα όσο προχωρεί η ερευνητική δραστηριότητα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, για εξεύρεση περισσότερων αποθεμάτων φυσικού αερίου, η προοπτική αυτή ενισχύεται. Όμως, η όποια απόφαση για τον τρόπο εκμετάλλευσης των αποθεμάτων θα πρέπει τεχνοοικονομικά να έχει νόημα και για τις εταιρείες που θα επενδύσουν.

Αυτό που επιχειρεί, λοιπόν, η Κυπριακή Δημοκρατία στην παρούσα φάση, είναι η δημιουργία μιας δεύτερης επιλογής που αφορά στην προώθηση φυσικού αερίου προς την Κύπρο, για εκδήλωση ενδιαφέροντος και επεξεργασία από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ισραηλινή και την κυπριακή ΑΟΖ ή από άλλες.

Για να απαντήσω και στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, ασφαλώς και η Ελλάδα είναι ενήμερη για τους σχεδιασμούς μας και είναι, επίσης, ενδιαφερόμενο μέρος για την παραλαβή του υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Ο σχεδιασμός για αγωγό-τερματικό υγροποίησης σε συνεργασία με το Ισραήλ ξεκλειδώνει και τη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος Αφροδίτη - Ισάι;

Τα Υπουργεία Ενέργειας του Ισραήλ και της Κύπρου έχουν ήδη μια θεσμοθετημένη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος. Σημειώνω σχετικά ότι, πριν από την πρόσφατη επίσημη επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Ισραήλ, είχε σταλεί στην ισραηλινή πλευρά αναθεωρημένο κείμενο της Διακρατικής Συμφωνίας που συζητούμε για το θέμα, όπου διαφαίνεται ότι οι θέσεις των δύο πλευρών είναι σε σύγκλιση, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά.

Σίγουρα, με τη συμπερίληψη ενός ενδεχόμενου αγωγού φυσικού αερίου στο ενεργειακό πλαίσιο συνεργασίας των δύο χωρών, η συνεργασία αυτή αναβαθμίζεται, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η πρόοδος του ενός ζητήματος εξαρτάται από το άλλο. Πρόθεσή μας πάντως είναι όλα τα διμερή ζητήματα να επιλυθούν το συντομότερο δυνατό, καθώς θεωρούμε τη συνεργασία με το Ισραήλ στρατηγικής σημασίας.

Αντιλαμβανόμαστε πως η κατασκευή, κυρίως, ενός χερσαίου σταθμού υγροποίησης είναι μια τεράστια στρατηγική επένδυση. Για πόσες θέσεις εργασίας μιλούμε και πώς εκτιμάτε ότι θα γίνει απόσβεση μιας τέτοιας επένδυσης;

Η κατασκευή ενός χερσαίου τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο θα είναι η μεγαλύτερη επένδυση που έγινε ποτέ στη χώρα μας, με πολλαπλά άμεσα και έμμεσα οφέλη τόσο οικονομικά όσο και γεωπολιτικά. Στο στάδιο της κατασκευής, ανάλογα με το είδος του σταθμού που θα επιλεγεί, εκτιμάται ότι μπορεί να δημιουργηθούν μέχρι και 2 χιλιάδες θέσεις εργασίας, ενώ στο στάδιο της λειτουργίας, κάποιες εκατοντάδες. Επίσης, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας σε άλλους τομείς της οικονομίας, οι οποίες θα σχετίζονται με την κατασκευή και, κυρίως, τη λειτουργία του έργου αυτού.

Όσον αφορά την απόσβεση της επένδυσης, αυτή θα γίνει μέσω της χρέωσης προς τους χρήστες του σταθμού για τις υπηρεσίες υγροποίησης φυσικού αερίου που θα προσφέρει και ο χρόνος που θα χρειαστεί εξαρτάται, φυσιολογικά, τόσο από το είδος του σταθμού όσο και από τις ποσότητες αερίου που θα φθάνουν στην Κύπρο για υγροποίηση.

Ανάπτυξη της Μεσογείου ως Κόμβου Πράσινης Ενέργειας

Τι κρατάμε από τη Σύνοδο Μed 9, στη Μάλτα, όπου βρεθήκατε τις προηγούμενες μέρες;

Ήταν, οφείλω να ομολογήσω, μια ιδιαίτερα παραγωγική πρώτη Σύνοδος των Υπουργών Ενέργειας των εννέα μεσογειακών χωρών, μελών της ΕΕ (EU-MED 9), κατά την οποία, μαζί με τους ομολόγους μου της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Κροατίας, της Μάλτας, της Πορτογαλίας και της Σλοβενίας, συμφωνήσαμε να εργαστούμε από κοινού για ανάπτυξη της Μεσογείου ως Κόμβου Πράσινης Ενέργειας. Στην παρουσία και της Ευρωπαίας Επιτρόπου Ενέργειας δρομολογήθηκαν πολιτικές που όντως είναι πολύ σημαντικές για την Κύπρο, όπως π.χ. η διερεύνηση από την ΕΕ του ενδεχομένου ενισχυμένης χρηματοδότησης για ενεργειακές διασυνδέσεις μεταξύ μελών και τρίτων χωρών, η κοινή χρηματοδότηση διασυνοριακών έργων με διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια και η προτεραιοποίηση επενδύσεων τόσο για ανάπτυξη ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένων και πλωτών μονάδων, όσο και για την παραγωγή και μεταφορά πράσινου υδρογόνου μέσω των νέων διασυνδέσεων.