Με όπλο την τεχνολογία απέναντι στις πυρκαγιές

Νέα όπλα στη φαρέτρα τους αναμένεται να έχουν εντός των ημερών Τμήμα Δασών και Πυροσβεστική Υπηρεσία, για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Ξεκινώντας από καλύτερη αφετηρία σε σχέση με πέρυσι και προερχόμενοι από μία από τις καλύτερες χρονιές σε ό,τι αφορά τον αριθμό και τη διαχείριση, δύο νέα τεχνολογικά υπερόπλα μπαίνουν στη μάχη κατά των πυρκαγιών. 

Βρισκόμενοι προ των πυλών της ημερολογιακής -και όχι μόνο- καθόδου της καλοκαιρινής περιόδου, ένα από τα ζητήματα που, δυστυχώς, μας απασχολούν κάθε χρόνο, είναι αυτό των δασικών πυρκαγιών. Εξ αφορμής και της πρόσφατης μεγάλης πυρκαγιάς, που ξέσπασε στην Τόχνη, η «Σημερινή» πραγματοποίησε μία πρώτη αποτίμηση του προσωπικού που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες υπηρεσίες, του τεχνολογικού εξοπλισμού, αλλά και της δημιουργίας όποιου σχεδιασμού για να προληφθούν φονικές πυρκαγιές όπως αυτή του Αρακαπά το 2021. Το συγκεκριμένο συμβάν, μάλιστα, φέρεται, όπως έδειξε η έρευνα της «Σ», να αποτέλεσε και σημείο καμπής ούτως ώστε να τεθεί σε εφαρμογή ένα ολιστικό σύστημα τεχνολογίας για τη διαχείριση των πυρκαγιών, ενώ παράλληλα με διάφορες άλλες δράσεις επιχειρήθηκε αύξηση του προσωπικού και δημιουργία κέντρων διαχείρισης -μετά από μελέτη εμπειρογνωμόνων- ούτως ώστε να θωρακιστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό η Κυπριακή Δημοκρατία. Πού βρισκόμαστε, όμως ,10 ημέρες πριν από την -ημερολογιακή- έναρξη ενός καυτού -όπως προδιαγράφεται- καλοκαιριού; 

Πτητικά μέσα και προσωπικό 

Τα πτητικά μέσα αποτελούν αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες στην κατάσβεση και την καταστολή πυρκαγιών. Σε σχέση με την περίοδο 2022, η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει 8 συνολικά πτητικά μέσα -όσα δηλαδή και πέρυσι- αριθμός που θεωρείται από τους ειδικούς ως επαρκής για να καλύψει τις ανάγκες. Πρόκειται για 6 αεροπλάνα, εκ των οποίων τα 2 ανήκουν στο Τμήμα Δασών, ενώ τα υπόλοιπα 4 είναι μισθωμένα. Στον πτητικό στόλο βρίσκονται επίσης και 2 ελικόπτερα (με κάδο) τύπου Kamov, τα οποία διαχειριζόμαστε επίσης με το καθεστώς εκμίσθωσης, με τη σύμβαση να προνοεί συμφωνία 2+2 χρόνων (βρισκόμαστε στον δεύτερο χρόνο) και τα οποία στοιχίζουν 4.200.000 τον χρόνο. Μάλιστα τα 7 από τα 8 μέσα βρίσκονται ήδη στη διάθεση της Δύναμης, ενώ στο ένα εκ των αεροσκαφών πραγματοποιείται η καθιερωμένη συντήρηση κινητήρα και αναμένεται να τεθεί άμεσα στη μάχη. Σε περίπτωση δε που καταστεί αναγκαίο, υπάρχει η δυνατότητα επιστράτευσης πτητικών μέσων τόσο από την Αστυνομία, όσο και από την Εθνική Φρουρά αλλά και τις Βρετανικές Βάσεις. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου της Πυροσβεστικής, Ανδρέα Κεττή, το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού, που είχε δημιουργηθεί λόγω παγώματος θέσεων μπορεί να παραμένει, ωστόσο υπογράμμισε ότι έχουν ανοιχθεί πάρα πολλές θέσεις -τονίζοντας πως το αρμόδιο Υπουργείο έχει συμβάλει τα μέγιστα σε αυτό- ενώ εάν υλοποιηθεί σωστά ο στρατηγικός σχεδιασμός το μόνιμο προσωπικό αναμένεται να αυξηθεί κατά 23%. Υπενθύμισε, παράλληλα, πως για να λάβει κάποιος το χρίσμα του πυροσβέστη θα πρέπει να περάσει τρία χρόνια ακαδημαϊκών σπουδών. «Αξιοποιούμε όσο καλύτερα μπορούμε το υπάρχον προσωπικό. Έχουν ανοιχθεί 19 σταθμοί υπαίθρου που στελεχώθηκαν από ωρομίσθιο προσωπικό και υποστηρίζονται από μόνιμο, ενώ την ίδια ώρα στελεχώνονται παρατηρητήρια σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς», πρόσθεσε. 

Στο σχέδιο συμπεριλαμβάνεται η εγκατάσταση αισθητήρων για αυτόματη ανίχνευση πυρκαγιών, η χρήση drones, που θα παρέχουν ζωντανή εικόνα, η χρήση κινητών κέντρων επιχειρήσεων, ενώ όλα τα παραπάνω θα καταλήγουν να επικοινωνούν σε ένα κοινό συντονιστικό κέντρο, το ΖΗΝΩΝ

Αισθητήρες θερμότητας και drones… από Κύπρο στη φαρέτρα 

Η φονική πυρκαγιά του Αρακαπά προ διετίας έφερε την άμεση αντίδραση της Πολιτείας, αφού με σφραγίδα Υπουργικού αποφασίστηκε η εισαγωγή ολιστικού συστήματος τεχνολογίας για διαχείριση των πυρκαγιών. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ του οποίου η πρώτη φάση αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος Μαΐου -σύμφωνα με τον Διευθυντή του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπο Αλεξάνδρου- και αναμένεται να αναβαθμίσει ουσιαστικά τόσο τον σχεδιασμό, αλλά και τη διαχείριση, επιτήρηση και κατάσβεση των πυρκαγιών. Στο σχέδιο συμπεριλαμβάνεται η εγκατάσταση αισθητήρων για αυτόματη ανίχνευση πυρκαγιών, η χρήση drones, που θα παρέχουν ζωντανή εικόνα, η χρήση κινητών κέντρων επιχειρήσεων, ενώ όλα τα παραπάνω θα καταλήγουν να επικοινωνούν σε ένα κοινό συντονιστικό κέντρο, το ΖΗΝΩΝ (Λάρνακα), που αποτελεί και το Εθνικό Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων. 

Όπως εξήγησε ο κ. Αλεξάνδρου αναφορικά με τους αισθητήρες, πρόκειται ουσιαστικά για ηλεκτροοπτικά συστήματα που λειτουργούν σαν ανιχνευτές θερμότητας εντοπίζοντας άμεσα τυχόν πυρκαγιές. Μετά από εμπεριστατωμένες μελέτες και λαμβάνοντας υπόψη πυροφυλάκια, περιπόλους αλλά και την «ευαισθησία» της κάθε περιοχής αποφασίστηκε όπως οι 4 ανιχνευτές (με εμβέλεια 10 χιλιόμετρα) τοποθετηθούν ως ακολούθως: Ένας στον Ακάμα, ένας στην Κοιλάδα της Μαραθάσας, ένας στη Μαδαρή και ένας στο Φικάρδου, καλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο και τα «τυφλά σημεία» του Τμήματος Δασών. Παράλληλα ο εξοπλισμός με 4 drones παρέχει ακόμα ένα δίχτυ ασφαλείας, με τον Χαράλαμπο Αλεξάνδρου να κάνει λόγο για μεγάλη προσπάθεια που καταβλήθηκε, αφού βρέθηκε ιδιωτικός χρηματοδότης, ενώ παράλληλα ετοιμάζεται ομάδα για συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου. Με την τεχνολογία των drones που θα πετούν πάνω από την ελεύθερη Κύπρο θα μπορούν να εντοπίζονται άμεσα νέες πυρκαγιές, ενώ η ζωντανή εικόνα που θα παρέχουν (μόλις 2 λεπτά μετά την πυρκαγιά) θα είναι καταλυτική στον σχεδιασμό κατάσβεσης αλλά και την ταυτοποίηση εμπρηστών, όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε. Εξόχως σημαντικό να αναφέρουμε πως τα drones «στήνονται» από το εγχώριο Ινστιτούτο Κύπρου. Αισθητήρες και drones κόστισαν ως εφάπαξ ποσό γύρω στις €600.000. 

Σχεδιασμός, λύσεις και… αγκάθια 

Ποιοι όμως επεμβαίνουν σε κάθε πυρκαγιά; Τμήμα Δασών ή Πυροσβεστική Υπηρεσία; Τα τελευταία χρόνια η απάντηση είναι και οι δύο. Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των δύο υπηρεσιών έχει αποβεί καταλυτική στη διαχείριση και την κατάσβεση πυρκαγιών. Ουσιαστικά, με την κοινή παρέμβαση το μόνο που μένει να αποφασιστεί σε κάθε περίπτωση είναι ο συντονισμός με την υπηρεσία που έχει την ευθύνη της εκάστοτε περιοχής να αναλαμβάνει τον συντονισμό αφού είναι ξεκάθαρη και ευδιάκριτη η γεωγραφική ευθύνη. Στο πλαίσιο του ολιστικού προγράμματος και σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου της Πυροσβεστικής ετοιμάζονται επίσης δύο υπερσύγχρονα προωθημένα κέντρα διαχείρισης, ενώ με τους αισθητήρες, τα drones, τα παρατηρητήρια και τις περιπολίες υπολογίζεται η επιτήρηση επί των εδαφών της ΚΔ να ανέλθει στο 35%-40%. Στον αντίποδα ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη συνείδηση και ατομική ευθύνη, αναφέροντας πως στο πλαίσιο εκστρατείας διαφώτισης και ευαισθητοποίησης ετοιμάζονται δύο διαφημιστικά σποτ. Το ένα θα αφορά μαθητές και θα διοχετευθεί στα σχολεία, ενώ το δεύτερο σε εκ προθέσεως και κακόβουλες πυρκαγιές. Αδύνατο σημείο ο κ. Αλεξάνδρου θεωρεί τη μη παροχή εξουσίας στο Τμήμα Δασών από ιδιωτικές περιουσίες, λέγοντας πως δεν είναι λίγες οι φορές που στις προσπάθειες δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών μένουν πίσω κομμάτια ιδιωτών που αφήνουν απεριποίητα αγροτεμάχια ή αυλές. 

1 στις 3 πυρκαγιές... εμπρησμός - Το 85% οφείλονται σε ανθρώπινο παράγοντα

Ιδιαίτερα κατατοπιστικά είναι και τα στοιχεία που παρέθεσε στη «Σημερινή» το Τμήμα Δασών αναφορικά με τις πυρκαγιές του 2023 αλλά και της προηγούμενης εικοσαετίας. 1.384 δασικές πυρκαγιές καταγράφηκαν τα προηγούμενα 22 χρόνια με τα αίτια των 112 εξ αυτών (δηλαδή 1 στις 8) να παραμένουν ακόμη άγνωστα. Όπως είναι φυσικό, ο ανθρώπινος παράγοντας είναι αυτός που φέρει την ευθύνη για τη συντριπτική πλειοψηφία όσων πυρκαγιών έχουν καταγραφεί, αφού 1.027 από τις 1.212 (ποσοστό 85%) οφείλονται σε ανθρώπους και μόλις το 15% σε φυσικές καταστροφές (όπως π.χ. κεραυνοί). Ιδιαίτερα σοκαριστικό είναι το γεγονός πως από τις 1.027 που διέπονται από ανθρωπογενή παράγοντα, περίπου 1 στις 3 (35% ή καλύτερα 359 πυρκαγιές) τέθηκαν κακόβουλα, ενώ οι υπόλοιπες οφείλονται σε αμέλεια. Για το 2023 και παρά τον πρώιμο χαρακτήρα -με τα στοιχεία να αφορούν μέχρι και την 15η Μαΐου- το Τμήμα Δασών κατέγραψε 17 περιστατικά, εκ των οποίων οι 6 δεν έχουν ακόμα ακριβή αίτια. Από τις υπόλοιπες 11, οι 8 θεωρούνται ανθρωπογενείς (οι άλλες 3 αποδόθηκαν σε κεραυνό) με 6 από αυτές (75%) να προέρχονται από αμέλεια, ενώ οι υπόλοιπες 2 τέθηκαν κακόβουλα.