Τα ναρκωτικά παντού και η άγνοια ασύλληπτη…

Δυστυχώς θα έχετε ακούσει σίγουρα. Θα έχετε ακούσει κι εσείς για κάποιον νεαρό γνωστό σας ή κάποιον γνωστό γνωστού σας, κάποιον φίλο ή συγγενή σας. Δυστυχώς έχετε ακούσει… Και αν ήταν κοντινός σας, άνθρωπος δικό σας, προσπαθείτε βασανιστικά να βγάλετε άκρη: Πώς έγινε; Πώς έμπλεξε με τα ναρκωτικά και χάθηκε νέος άνθρωπος; Τι πήγε λάθος;

Απάντηση συνολική δύσκολα μπορεί να βρεθεί. Αλλά σίγουρα, η κατά κεφαλήν άγνοια που τροφοδοτεί το τέρας της γενικευμένης ανεπάρκειας των θεσμών, των υπηρεσιών και των κοινωνιών μας, απαντά σε μεγάλο βαθμό. Έτσι είναι… Πολλοί νέοι άνθρωποι που μπλέκουν με τα ναρκωτικά και θα μπορούσαν να βγουν απ’ τον λαβύρινθό τους, θα μπορούσαν να σωθούν και να είναι εδώ μαζί μας, τελικά δεν τα καταφέρνουν και χάνονται λόγω της απίστευτης άγνοιας που υπάρχει γύρω απ’ το ζήτημα.

Τη Δευτέρα που μας πέρασε στο β’ Δημοτικό της Κοκκινοτριμιθιάς, διοργανώθηκε μια εκδήλωση* που σκοπό είχε να φωτίσει κάπως το όλο ζήτημα. Να επικοινωνήσει πέντε βασικές γνώσεις για τα ναρκωτικά, την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση στους νέους και την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Το πρόβλημα και το μέγεθος του

Η κατάσταση όπως επιβεβαιώνουν και τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν ειδικότερα τους ουσιοεξάρτημένους νέους και τις νέες του τόπου μας, έχει ξεφύγει.

Κάνναβη, ηρωίνη, κόκα, κρακ, κρύσταλ κυκλοφορούν πλέον παντού και μπορεί κάθε έφηβος να τα βρει και να τα προμηθευτεί. Οι παρενέργειες συντριπτικές. Ιδιαιτέρως από τη χρήση των νέων ναρκωτικών όπως η διαδεδομένη χημικώς επεξεργασμένη κάνναβη (σκανκ) που είναι κατά πολύ πιο επικίνδυνη και στην πραγματικότητα είναι εντελώς άλλο ναρκωτικό από την «εξωραϊσμένη» κάνναβη των «μποέμ», των «χίπηδων» ή των «ρεμπετών»…

Σε πολλές περιπτώσεις νέων όπου η χρήση είναι συνεχιζόμενη και δεν γίνεται θεραπευτική παρέμβαση, τα σχολικά/εργασιακά και κοινωνικά προβλήματα, ο στιγματισμός, τα ψυχικά προβλήματα όπως η ψύχωση, η απώλεια επαφής με την πραγματικότητα, η κατάθλιψη, η αυτοκτονικότητα, είναι μερικές μόνο όψεις της κατάστασης στην οποία μπορεί να περιέλθει το ουσιοεξαρτημένο νεαρό άτομο.

Πέρα απ’ τα πιο πάνω κλασσικά και ανιχνεύσιμα ναρκωτικά, κυκλοφορούν σύμφωνα με αρμόδιες ευρωπαϊκές και κυπριακές Αρχές, άλλες περίπου 500 ουσίες που δεν ανιχνεύονται από τα συνήθη τεστ ούρων. Ουσίες πολύ δημοφιλείς και πιο φθηνές επειδή είναι μικρότερο το ρίσκο της παράνομης διακίνησης τους. Ουσίες που πολλές φορές παράγονται σε οικιακά εργαστήρια.

Τα σημάδια χρήσης και η σωτήρια έγκαιρη παρέμβαση

Τα σημάδια της χρήσης πολλά: αλλαγή στη συμπεριφορά, αλλαγή ωραρίου και διάρκειας ύπνου, αδικαιολόγητα έξοδα, μυστικοπάθεια, νευρικότητα, επιθετικότητα κ.α.

Η σημασία της έγκαιρης αντίληψης

Η έγκαιρη αντίληψη και αντιμετώπιση δεν είναι παίξε γέλασε, αλλά μια υπόθεση σωτήρια. Κομβική είναι η σημασία της ενδοοικογενειακής επικοινωνίας, η συμβουλευτική και κατόπιν η αποτοξίνωση, ενίοτε η φαρμακευτική θεραπεία, τα ανοιχτά ή κλειστά προγράμματα, η πρόληψη της υποτροπής κ.α.

Κι αν τα περισσότερα απ’ αυτά απαιτούν κάποια γνώση εξιδεικευμένη, είναι και άλλα εξίσου σημαντικά που περνάνε απ’ το χέρι όλων. Όπως η εξάλειψη του στίγματος.

Το στίγμα

Τι είναι λοιπόν το «στίγμα»; Στίγμα είναι το σύνολο των στερεοτύπων νοοτροπιών, προκαταλήψεων και διακρίσεων που βιώνει το εξαρτημένο άτομο το οποίο είναι ήδη σε ευάλωτη θέση.

Στην πραγματικότητα το «στίγμα» είναι απ’ τους πιο αποτρεπτικoύς παράγοντες θεραπείας. Είναι το εμπόδιο και το βαρίδι που μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας για το ίδιο το εξαρτημένο άτομο αλλά και τους οικείους του. Από την αρχή που ο εξαρτημένος νέος μπορεί να αποτρέπεται από το να εξωτερικεύσει το πρόβλημά του και να ζητήσει βοήθεια μέχρι τα προχωρημένα στάδια που μπορεί να τον σπρώξουν στην υποτροπή…

Το δημόσιο και κοινωνικό στίγμα που αναπαράγεται μέσω ενός «αφιλτράριστου» δημόσιου λόγου που στην πραγματικότητα δυσφημεί το ουσιοεξαρτημένο άτομο, την οικογένεια και τους δικούς του ανθρώπους, και βάζει εμπόδια στην κοινωνική αποδοχή του και την επικοινώνηση του προβλήματος.

Το δομικό στίγμα που εκπηγάζει μέσα από τους θεσμούς, τους νόμους του κράτους που όχι μόνο δεν είναι υποστηρικτικοί αλλά, δεν λαμβάνουν υπόψη και περιθωριοποιούν εν προκειμένω τους νέους ουσιοεξαρτημένους βυθίζοντάς τους έτσι πιο βαθιά στο μαρτύριό τους.

Ο αυτοστιγματισμός που νιώθει το ίδιο το άτομο το οποίο ενσωματώνει τα μειωτικά στερεότυπα που αναπαράγονται εναντίον του, με αποτέλεσμα να καθηλώνεται και να απομονώνεται ακόμη περισσότερο σε βαθμό που καθίσταται «απαγορευτικό» στην συνείδησή του, το να ζητήσει ή να δεχθεί βοήθεια…

Απ’ τη θεωρία, στην καθηλωτική εμπειρία…

Και αν όλα τα πιο πάνω είναι στατιστικές, θεωρίες, ερευνητικά συμπεράσματα και στοιχεία, παίρνουν άλλη υπόσταση και μετρούν αλλιώς όταν στα μαρτυρά, όταν στα εξομολογείται ένας άνθρωπος που τα έχει ζήσει.

Όπως έγινε χθες στο β’ δημοτικό της Κοκκινοτριμιθιάς με τον Σπύρο Χαραλάμπους ο οποίος παρουσίασε ατόφια και γυμνή την πραγματικότητα, αφηγούμενος τη δική του ιστορία.

Ιστορία από την οποία μένει κανείς άφωνος για το αντιθεραπευτικό σύστημα και την ανεπάρκεια που υπάρχει, σε επίπεδο υπηρεσιών, κτηριακών εγκαταστάσεων, θεραπευτικών μεθόδων, πολιτικής βούλησης κ.α.

Είναι εντυπωσιακό πως ο άνθρωπος αυτός πέρασε χρόνια απ’ τη σκόπελο των ναρκωτικών, έχει καταφέρει να βάλει σε σειρά τη σκέψη του, να αξιολογήσει την εμπειρία του, μπορεί να μιλά γι’ αυτήν, αλλά όταν η κουβέντα πάει στο πέρασμά του από το νοσοκομείο Αθαλάσσας, η ευγένεια σβήνει και η φόρτιση εντείνεται.

«Είναι μια αθλιότητα, ένα έκτρωμα. Μας είχαν να κοιμόμαστε στο πάτωμα, νέα παιδιά, 20 – 22 χρονών. Η άλλη επιλογή ήταν ένας καναπές διαλυμένος και κατουρημένος…».

Το ίδιο και για την ανταπόκριση και τη σημασία που βρήκε από πολλούς επαγγελματίες υγείας στους οποίος πρωτοαπευθύνθηκε. Παχυδερμία, διεκπεραιωτικές προσεγγίσεις, ενίοτε ευθυνοφοβία και ωχαδερφισμός…

«Μου μιλούσαν πέντε λεπτά και μετά με φόρτωναν φάρμακα. Φάρμακα, φάρμακα. Είχα αηδιάσει…».

Ο Σπύρος, με τη βοήθεια των ανθρώπων της Αγίας Σκέπης και άλλων, ξαναστάθηκε στα πόδια του.

Παρά τις αντιξοότητες, παρά το αντιθεραπευτικό σύστημα και την ανυπαρξία μηχανισμών βοήθειας και υποστήριξης των ιδίων των εξαρτημένων και των οικογενειών τους, βρήκε την άκρη και τον δρόμο του και τώρα προσπαθεί να βοηθήσει κι άλλους νέους.

Αν είναι λοιπόν ένα μήνυμα που μεταδόθηκε χθες και που είναι ανάγκη επιτακτική να διαχυθεί πάρα έξω και να εμπεδωθεί από όλους, είναι πως αυτό το αντίξοο κλίμα που δυσκολεύει την επάνοδο και την «άνθηση» των νέων μας που χάθηκαν μέσα στον λαβύρινθο των ναρκωτικών, πρέπει να ανατραπεί.

Θεσμικά, υπηρεσιακά, νομικά, επικοινωνιακά, ατομικά, ο καθένας να καταλάβει ότι πλέον το πρόβλημα των ναρκωτικών ειδικά στους εφήβους και τους νέους, είναι τεράστιο, είναι παντού και η ευαισθητοποίηση είναι πλέον ανάγκη επιτακτική που δεν έχει να κάνει απλά με το ότι θα μας κάνει καλύτερους ανθρώπους, αλλά θα σώσει άλλους ανθρώπους, τους ανθρώπους μας.

* Ο τίτλος της εκδήλωσης που συντόνιζε η ψυχολόγος υγείας Δρ. Ζωή Γιαννούση ήταν «έγκαιρη παρέμβαση, εφηβεία και ουσίες» και μίλησαν σ’ αυτήν ο ψυχίατρος Δρ. Λάμπρος Σαμαρτζής, η κοινωνική ψυχολόγος Μαρία Δίπλαρου και o καθοδηγητής στο πρόγραμμα εφήβων της Αγίας Σκέπης, Σπύρος Χαραλάμπους.

Την εκδήλωση διοργάνωσαν η πρωτοβουλία «’’Ανάβαση’’ - Νικόλας Αγκαστινιώτης» και η Οργάνωση Φίλων και Συγγενών Εξαρτημένων Ατόμων (ΟΦΣΕΑ).