Μακροπρόθεσμα βιώσιμη η ακτοπλοϊκή σύνδεση

Η Κύπρος, αναγνωρίζοντας ότι το θαλάσσιο περιβάλλον και η Ναυτιλία είναι ένας από τους πολυτιμότερους πόρους και αναπόσπαστο μέρος της κυπριακής οικονομίας, αντιμετωπίζει τα ζητήματα της απανθρακοποίησης ως κρίσιμα και υψηλής σημασίας. «Ως ένα από τα κορυφαία ναυτιλιακά κέντρα αισθανόμαστε υπεύθυνοι να επιταχύνουμε τη μετάβαση της κυπριακής ναυτιλίας σε μια βιομηχανία χαμηλών εκπομπών άνθρακα», σημειώνει -μεταξύ άλλων- σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Σημερινή» η Υφυπουργός Ναυτιλίας Μαρίνα Χατζημανώλη. Μιλά ακόμα για την ακτοπλοϊκή σύνδεση, τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα πλεονεκτήματα της Κύπρου στον κλάδο της ναυτιλίας.

Προ ημερών ξεκίνησαν τα δρομολόγια της δεύτερης σεζόν της ακτοπλοϊκής σύνδεσης Κύπρου - Ελλάδας. Όπως προκύπτει το ενδιαφέρον παρουσιάζεται αυξημένο από την περσινή χρονιά, η οποία επίσης είχε κινηθεί σε πολύ καλά πλαίσια, κάτι που δείχνει ότι ο κόσμος αγκαλιάζει αυτό το εγχείρημα. Πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι είναι για τη νησιωτική Κύπρο να υπάρχει μια εναλλακτική επιλογή για τους ταξιδιώτες που δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το αεροπλάνο και κατά πόσον γίνονται ήδη σκέψεις και μελέτες για να συνεχιστεί το συγκεκριμένο δρομολόγιο και μετά τη λήξη της σύμβασης με την υφιστάμενη εταιρεία (να γίνει δηλαδή μόνιμο) είτε με επιδότηση ή χωρίς;

Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας και η Κυβέρνηση προσδίδουν μεγάλη σημασία στην επαναλειτουργία της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, η οποία πέρυσι, μετά από 21 χρόνια απουσίας, έγινε πραγματικότητα και η οποία αγκαλιάστηκε από το επιβατικό κοινό με τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία. Το ενδιαφέρον φέτος είναι τεράστιο και οι κρατήσεις έχουν φτάσει τις 9.000 περίπου. Η ένταξη του λιμένα της Λάρνακας για 8 δρομολόγια τον Αύγουστο, φανερώνει αφενός τις επιλογές που υπάρχουν σε ό,τι αφορά τις λιμενικές υποδομές στην Κύπρο και αφετέρου θα εξυπηρετήσει συμπατριώτες μας της ευρύτερης περιοχής.

Το έργο αυτό έχει ενταχθεί στις προτεραιότητες του Υφυπουργείου με την ανάληψη των καθηκόντων μου, λαμβάνοντας υπόψη αρχικά την εθνική σημασία της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης της Κύπρου και Ελλάδας, καθώς και τον εναλλακτικό τρόπο μετάβασης από τη μια χώρα στην άλλη που δίνεται σε χιλιάδες άτομα από Κύπρο, Ελλάδα και αλλού, οι οποίοι για διάφορους λόγους επιλέγουν να ταξιδέψουν διά θαλάσσης.

Είμαστε αισιόδοξοι ότι, με τις ενέργειες που γίνονται, θα γίνει κατορθωτό το έργο να καταστεί βιώσιμο μακροπρόθεσμα, μετά τη λήξη επιδότησης από το κράτος, με προοπτικές σύνδεσης και με άλλες γειτονικές χώρες.

Στηρίζουμε και νέους προορισμούς

Πού βρίσκονται οι σκέψεις που είχαν δει το φως της δημοσιότητας για προσθήκη και νέου προορισμού είτε αυτό αφορά σε νησί της Ελλάδας ή σε τρίτη χώρα;

Υπάρχει ενδιαφέρον για δημιουργία θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης με γειτονική χώρα, από πλευράς και των δυο χωρών, και θα μπορούσε να ενταχθεί στα δρομολόγια, αφού η Σύμβαση της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης προνοεί ρητά ότι η ανάδοχος εταιρεία μπορεί να επεκτείνει το ταξίδι Κύπρου-Ελλάδας και σε τρίτη γειτονική χώρα, ωστόσο αυτό δεν θα υπόκειται σε οποιαδήποτε επιδότηση. Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας στηρίζει και προωθεί προσπάθειες και πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση.

Οι επιπτώσεις του πολέμου

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση στο εμπόριο διεθνώς είτε σε σχέση με καθυστερήσεις στην παραλαβή – παράδοση προϊόντων είτε με αύξηση τιμών εξαιτίας της πολιτικής κάποιων ναυτιλιακών εταιρειών να αλλάξουν τα τιμολόγιά τους (Σημαντικό φαίνεται να είναι το πρόβλημα στην Κύπρο όσον αφορά την αγορά αυτοκινήτου). Πού θεωρείτε ότι βρίσκει τη ναυτιλία ο πόλεμος αυτός και ποιες επιπτώσεις προκαλεί, όχι μόνο στον κλάδο αλλά και στην οικονομία ευρύτερα;

Αναμφίβολα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συναφείς κυρώσεις που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας από τον Φεβρουάριο του 2022 μέχρι σήμερα, έχουν επηρεάσει πολλούς τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, όπως βιομηχανίες, παρόχους υπηρεσιών, ασφαλιστές και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παγκοσμίως. Η ναυτιλία ως μια παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη, εφόσον αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τόσο κατά την περίοδο της πανδημίας, όσο και τώρα ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο κλάδος της ναυτιλίας αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει σοβαρές και πολύπλοκες προκλήσεις, οι οποίες μεταφέρονται αναπόφευκτα και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, με τις επιπτώσεις να είναι αισθητές στους πολίτες.

Στις πλείστες των περιπτώσεων, οι παγκόσμιες κρίσεις δημιουργούν στρεβλώσεις ως αποτέλεσμα λανθασμένων πιθανώς εκτιμήσεων αλλά και διαχείρισης. Γι’ αυτόν τον λόγο και λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της ναυτιλίας και τη γεωπολιτική της διάσταση, παραμένουμε σταθεροί στη διαχρονική μας θέση για την ανάγκη διαμόρφωσης πολιτικών οι οποίες θα εδράζονται στις ιδιαιτερότητες του κλάδου της ναυτιλίας, καθώς και στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, έχει ανακοινώσει ότι θα αποταθούμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας να εξεταστεί το ενδεχόμενο σύστασης Επιτρόπου που θα ασχολείται με τα θέματα ναυτιλίας, ενώ θα αναληφθούν και άλλες πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση.

Στον κλάδο του τουρισμού, είδαμε την κίνηση μεγάλων εταιρειών κρουαζιέρας να συμπεριλαμβάνουν την Κύπρο στα δρομολόγιά τους. Πόσο σημαντικές ήταν οι συγκεκριμένες κινήσεις για τη χώρα μας;

Είναι αναμφισβήτητα σημαντικό το γεγονός, ότι κολοσσοί του εξωτερικού στον τομέα της κρουαζιέρας έχουν συμπεριλάβει την Κύπρο στα δρομολόγιά τους, βάζοντας τη χώρα μας στον παγκόσμιο χάρτη της κρουαζιέρας.

Ο Όμιλος Royal Caribbean, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο στον τομέα της κρουαζιέρας, εκτός από την ένταξη του λιμανιού της Λεμεσού στο δρομολόγιο πλοίου του, θα ιδρύσει γραφείο στην Κύπρο, και συγκεκριμένα στη Λεμεσό, το οποίο θα αποτελέσει το κέντρο των ναυτιλιακών του δραστηριοτήτων στην Ανατολική Μεσόγειο, εδραιώνοντας την Κύπρο ως κέντρο ποιοτικής κρουαζιέρας, και ενισχύοντας περαιτέρω το τουριστικό μας προϊόν με σημαντικά οφέλη για τον τουρισμό, για τη Λεμεσό και την ευρύτερη οικονομία του τόπου. Να αναφέρω, επίσης, ότι το κρουαζιερόπλοιο του Ομίλου, το Spectrum of The Seas, είναι νηολογημένο στο κυπριακό νηολόγιο από τον Ιανουάριο του 2023.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ναυτιλιακή Κύπρος και πώς βλέπετε το μέλλον του κλάδου δεδομένου ότι είμαστε ο 11ος μεγαλύτερος στόλος στον κόσμο και ο 3ος μεγαλύτερος στόλος στην Ευρώπη; Ειδικότερα θα θέλαμε να μας πείτε και τις προκλήσεις που δημιουργεί η οδηγία Fit for 55 για τη ναυτιλία.

Η ναυτιλία είναι ένας μεταβαλλόμενος κλάδος με ιδιαιτερότητες, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις και ως εκ τούτου οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει σε αρκετές των περιπτώσεων είναι απρόβλεπτες και πολύπλοκες. Ο πράσινος μετασχηματισμός, η απανθρακοποίηση και οι γεωπολιτικές εξελίξεις αποτελούν μερικές από τις προκλήσεις που καλείται η ναυτιλιακή κοινότητα να αντιμετωπίσει, ώστε η ναυτιλία να συνεχίσει απρόσκοπτα και με βιώσιμο τρόπο να επιτελεί αποτελεσματικά τον πολυδιάστατο ρόλο της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Ο παγκόσμιος χαρακτήρας της ναυτιλιακής βιομηχανίας, καθώς και ρόλος που διαδραματίζει στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, καταδεικνύουν εμφατικά τη σημασία της γενικότερα για τη ζωή του ανθρώπου. Οι διεθνείς εμπορικές συναλλαγές μέσω των θαλάσσιων μεταφορών θα συνεχιστούν και θα ενισχυθούν εφόσον είναι καθολικά αποδεκτό ότι αποτελεί την οικονομικότερη λύση μεταφοράς αγαθών και εμπορευμάτων, μεταξύ άλλων πλεονεκτημάτων έναντι άλλων τρόπων μεταφοράς. Ως εκ τούτου, ως ένα νησιώτικο ναυτιλιακό κράτος με παράδοση, αισθανόμαστε το χρέος και την ευθύνη να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη της παγκόσμιας αλλά και της κυπριακής ναυτιλίας, πάντοτε στο πλαίσιο των αρχών που υποστηρίζουμε. Πρωταρχικής σημασίας για την Κύπρο είναι η διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην παγκόσμια ναυτιλία, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την υιοθέτηση και εφαρμογή ομοιόμορφων κανονισμών, οδηγιών, περιοριστικών μέτρων και γενικότερα κανόνων που θα υλοποιούνται και θα εφαρμόζονται οριζόντια και χωρίς περιθώρια παρερμηνείας και εκμετάλλευσης.

Η Κύπρος, αναγνωρίζοντας ότι το θαλάσσιο περιβάλλον και η Ναυτιλία είναι ένας από τους πολυτιμότερους πόρους και αναπόσπαστο μέρος της κυπριακής οικονομίας, αντιμετωπίζει τα ζητήματα της απανθρακοποίησης ως κρίσιμα και υψηλής σημασίας. Ως ένα από τα κορυφαία ναυτιλιακά κέντρα αισθανόμαστε υπεύθυνοι να επιταχύνουμε τη μετάβαση της κυπριακής ναυτιλίας σε μια βιομηχανία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο εάν ενεργήσουμε σωστά, επιταχύνοντας τον Πράσινο Μετασχηματισμό.

Οι διεθνείς προσπάθειες για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι συνεχείς και η ναυτιλιακή βιομηχανία θα συμβάλει στο μέγιστο δυνατόν σε αυτήν την προσπάθεια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει τις στρατηγικές, προκειμένου να επιτύχει καθορισμένους στόχους για τη μείωση των εκπομπών από τα αέρια του θερμοκηπίου, που είναι οι μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG), που προέρχονται από τη ναυτιλία, το αργότερο έως το 2050.

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός αναμένεται ότι κατά την 80ή συνάντηση της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC 80), που θα πραγματοποιηθεί την 1η εβδομάδα του Ιουλίου, θα αναθεωρήσει την υφιστάμενη πολιτική μείωσης εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, καθορίζοντας πιο φιλόδοξους στόχους.

Η Κύπρος, ως κράτος μέλος της ΕΕ, μέλος του ΔΝΟ και της σύμβασης για την Πρόληψη της Ρύπανσης της Θάλασσας από Πλοία (MARPOL), συμμετέχει σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών και έχει δυνατή φωνή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Σαν χώρα πάντα προσπαθούμε να προωθούμε υπεύθυνα κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, έχοντας ως γνώμονα τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας και διασφαλίζοντας τη μελλοντική βιωσιμότητα του τομέα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος υπέγραψε τη διακήρυξη «Declaration on Zero Emission Shipping by 2050». Η δέσμη μέτρων Fit for 55 συνδέεται στενά με το Declaration on Zero Emission Shipping by 2050, αφού προσδοκά σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050.

Η δέσμη μέτρων "Fit for 55" αποτελεί την αιχμή του δόρατος της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη των κλιματικών της στόχων. Αντιπροσωπεύει τη δέσμευση της ΕΕ να μειώσει/μηδενίσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλίας, και να μεταβεί σε πιο βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.

Ο στόχος για μηδενικές (net zero) εκπομπές έως το 2050 είναι μια πρόκληση. Θεωρούμε ότι είναι εφικτός, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βιοκαύσιμα είναι ήδη διαθέσιμα στην αγορά, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εξελίσσεται συνεχώς και η τεχνολογία θα εξελιχθεί σύντομα, ώστε εναλλακτικά καύσιμα πολύ χαμηλών ή και μηδενικών εκπομπών να είναι διαθέσιμα στην αγορά.

Πολλά πλοία υποβάλλονται σε θαλάσσιες δοκιμές κάνοντας χρήση τέτοιων καυσίμων. Εναλλακτικά καύσιμα αναμένεται ότι θα είναι διαθέσιμα παγκοσμίως για τον ναυτιλιακό τομέα τα επόμενα χρόνια. Να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι αρκετά πλοία που φέρουν την κυπριακή σημαία κάνουν χρήση βιο-καυσίμων.

Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, έχοντας υπόψη τους κανονισμούς που θα ισχύσουν το τρέχον έτος, 2023, αλλά και τα προσεχή έτη σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι έτοιμο ν’ αντεπεξέλθει σε κάθε αίτημα εκπαιδεύοντας το προσωπικό του, αλλά και ενημερώνοντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Δεν υστερούμε… υπερτερούμε σε αρκετούς τομείς

Ποια είναι τα πλεονεκτήματά μας ως χώρας στον κλάδο της ναυτιλίας και πού φαίνεται να υστερούμε σε σχέση με ανταγωνιστικές μας χώρες;

Η Κύπρος αποτελεί σήμερα ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο ναυτιλιακό σύμπλεγμα, που συνδυάζει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο νηολόγιο υψηλών προδιαγραφών, το οποίο, όπως αναφέρατε πιο πάνω, συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα στον κόσμο, 3ος μεγαλύτερος στόλος στην ΕΕ και 11ος ανά το παγκόσμιο, με μία ανεπτυγμένη επιτόπια ναυτιλιακή βιομηχανία, η οποία δραστηριοποιείται σε ένα ευρύ φάσμα ναυτιλιακών και παρεμφερών υπηρεσιών, όπως η διαχείριση πλοίων, παροχή καυσίμων, ασφαλίσεις, τεχνολογία και οι ναυτικοί πράκτορες.

Το Κυπριακό Νηολόγιο προσφέρει σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως είναι το σταθερό και ελκυστικό σύστημα φορολόγησης, τα υψηλά επίπεδα ασφάλειας πλοίων, η πλήρης προστασία στους χρηματοδότες και στους ενυπόθηκους δανειστές, η εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία του ανθρώπινου δυναμικού, η υπηρεσία 24/7, τα μηδενικά τέλη νηολόγησης και η απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος των απολαβών των ναυτικών που υπηρετούν στα υπό κυπριακή σημαία πλοία.

Θα ήθελα να τονίσω ότι η διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας των εταιρειών που συναλλάσσονται με την Κύπρο είναι ένα από τα κυριότερα πλεονεκτήματα που παρέχονται, στοιχείο το οποίο έχει εκτιμηθεί από τη βιομηχανία, η οποία στηρίζει την οικονομία της χώρας μας.

Επομένως, θα έλεγα ότι, σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες και το πλαίσιο κινήτρων που παρέχονται δεν υστερούμε, αντιθέτως υπερτερούμε σε αρκετούς τομείς, ενώ σταθερός στόχος μας είναι να ενισχύσουμε το πλαίσιο αυτό. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν αναληφθεί συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία μονοθυριδικής εξυπηρέτησης (“One-Stop-Shipping Centre”) μέσω της εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου της Ναυτιλιακής Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης και η ψηφιοποίηση όλων των υπηρεσιών του Υφυπουργείου. Στόχος είναι η απλούστευση των διαδικασιών και η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, έτσι ώστε να εξυπηρετείται η ναυτιλιακή βιομηχανία, η οποία, όπως γνωρίζουμε, λειτουργεί σε συγκεκριμένο πλαίσιο με συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες.

Χωροταξικός σχεδιασμός

Ποια τα αναμενόμενα οφέλη από την εφαρμογή του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στην Κύπρο;

O θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός της Κύπρου στοχεύει στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης της θαλάσσιας οικονομίας και της βιώσιμης χρήσης των θαλάσσιων πόρων στα θαλάσσια ύδατα της Δημοκρατίας. Επίσης, στοχεύει στη διασφάλιση της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος καθώς και της συνύπαρξης σχετικών δραστηριοτήτων και χρήσεων. Το όραμα της Κύπρου για τα θαλάσσια ύδατά της είναι η αειφόρος αξιοποίηση και ανάπτυξή τους.

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός επιτυγχάνεται μέσω του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου, το οποίο αναμένεται να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στα θαλάσσια ύδατα της Δημοκρατίας, ενισχύοντας την προβλεψιμότητα, τη διαφάνεια και σαφέστερους κανόνες αδειοδότησης των θαλασσίων δραστηριοτήτων. Το θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο θα διευκολύνει την περαιτέρω ανάπτυξη διαφόρων αναπτυξιακών τομέων, όπως της ναυτιλίας, του παράκτιου και θαλάσσιου τουρισμού, της ενέργειας, της υδατοκαλλιέργειας και των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.