Η επόμενη ημέρα της μεγάλης ουκρανικής αντεπίθεσης

Η πολυαναμενόμενη ουκρανική αντεπίθεση άρχισε. Αν και είναι νωρίς ακόμα για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, οι πρώτες ενδείξεις μαρτυρούν ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν προετοιμαστεί, αναπτύσσοντας ισχυρές άμυνες. Από την πλευρά τους οι Ουκρανοί πάντως αποφεύγουν τον χαρακτηρισμό «αντεπίθεση» και δικαιολογούν τα «χλιαρά» αποτελέσματα, εξηγώντας ότι οι επιχειρήσεις αυτές είναι «αναγνωριστικές» για να δοκιμάσουν τις αντοχές της ρωσικής άμυνας. Με την έναρξη της αντεπίθεσης, άρχισε η «μουρμούρα» για την απουσία των F-16, τα οποία θα μπορούσαν να αλλάξουν τις ισορροπίες στο πεδίο της μάχης, αλλά εκτιμάται ότι οι Ουκρανοί δεν θα τα λάβουν εγκαίρως. Οι τελευταίες εξελίξεις επί του εδάφους δημιουργούν νέα δεδομένα, με τους αναλυτές να προβαίνουν σε εκτιμήσεις για τα σενάρια της έκβασης της ουκρανικής αντεπίθεσης.

Τα μέτωπα της αντεπίθεσης

Μετρώντας τις λέξεις του ο Ζελένσκι έδωσε το σήμα για την έναρξη της πολυαναμενόμενης αντεπίθεσης για την ανακατάληψη των κατεχόμενων ουκρανικών εδαφών που πήρε η Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου. «Ενέργειες αντεπίθεσης και άμυνας βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ουκρανία και δεν θα μιλήσω γι’ αυτές λεπτομερώς. Πρέπει να έχετε εμπιστοσύνη στους στρατιώτες μας και εγώ τους εμπιστεύομαι».

Η «ιδέα» της ουκρανικής αντεπίθεσης συζητείτο εδώ και μήνες. Αλλά, σύμφωνα με ειδικούς, η λέξη «αντεπίθεση» ίσως είναι παραπλανητική, καθώς δεν αποτελεί μια μεμονωμένη ενέργεια που άρχισε ξαφνικά το Σάββατο, 10 Ιουνίου. Στην πραγματικότητα, οι ουκρανικές δυνάμεις προσπαθούσαν να αποδιοργανώσουν τις άμυνες τις Ρωσίας, ενώ η λεγόμενη «αντεπίθεση» ουσιαστικά σηματοδοτεί το επόμενο στάδιο, που είναι η ανακατάληψη εδαφών. Πολλοί Ουκρανοί μάλιστα θεωρούν ότι δεν πρέπει να αποκαλείται αντεπίθεση αλλά «επίθεση-ευκαιρία» για να διώξουν τους Ρώσους από τη χώρα τους.

Πλέον η πρώτη γραμμή του πολέμου βρίσκεται στα νότια και τα ανατολικά. Σε αντίθεση με την αντεπίθεση του περασμένου χρόνου, δεν θα υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Μετά την ανακατάληψη του Χαρκόβου και της Χερσώνας, η ζώνη μεταξύ της Ζαπορίζιας και της Αζοφικής Θάλασσας πιθανότατα θα αποτελέσει το κύριο σημείο ενδιαφέροντος για τον ουκρανικό στρατό. Έτσι κι αλλιώς οι επιχειρήσεις στη συγκεκριμένη περιοχή έχουν κλιμακωθεί τον τελευταίο μήνα. Τα κέρδη των ουκρανικών δυνάμεων στη Ζαπορίζια θα μπορούσαν να επιφέρουν ένα σημαντικό πλήγμα στην εκστρατεία της Ρωσίας, αφού ίσως ο σημαντικότερος στόχος του Κιέβου είναι να αποκόψει τον λεγόμενο «νότιο διάδρομο» που συνδέει τη Ρωσία με την Κριμαία, μια περιοχή που κατέχεται από ισχυρές ρωσικές δυνάμεις και ελάχιστα έχει αλλάξει από την αρχή του πολέμου. Εάν το πετύχει αυτό, θα αποκόψει τα στρατεύματα της Ρωσίας στα δυτικά και θα δυσκόλευε τον ανεφοδιασμό τους από την Κριμαία.

Πάντως, αν και είναι ακόμα πρώιμο για ασφαλή συμπεράσματα, οι πρώτες ημέρες της αντεπίθεσης δείχνουν ότι οι ρωσικές άμυνες κρατούν γερά. Δυτικοί αναλυτές όμως εκτιμούν ότι η Ουκρανία ακόμα δεν έχει εξαπολύσει το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών της, αφού οι επιθέσεις που κάνει τώρα είναι αναγνωριστικές, οι οποίες έχουν σκοπό να αποκαλύψουν το βάθος και τη δύναμη της ρωσικής άμυνας και να ανακαλύψουν πιθανά κενά σε αυτή. Από την άλλη, τα εδαφικά κέρδη, έστω και μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα, έχουν σημασία για το ηθικό των Ουκρανών στρατιωτών. Μάλιστα, οι αξιωματούχοι στο Κίεβο ελπίζουν ότι αντίστροφη αντίδραση θα έχει στο ηθικό του ρωσικού στρατού και θα χάσουν τη θέλησή τους να πολεμήσουν.

Ρητορικά πάντως ο Ζελένσκι διατείνεται ότι σκοπεύει να ανακαταλάβει όλα τα εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία, μέσα στα οποία και την Κριμαία. Εντούτοις, αμφισβητείται εάν ρεαλιστικά μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο σε αυτήν τη φάση του πολέμου.

Πού είναι τα F-16;

Πολλοί στρατιωτικοί αναλυτές θεωρούν ότι τα F-16, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν σημαντικά τις ισορροπίες στο πεδίο της μάχης, μπορεί να φθάσουν πολύ αργά για να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην ουκρανική αντεπίθεση.

Τα F-16 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εν μέρει σε βοήθεια των ουκρανικών χερσαίων δυνάμεων για τη χρήση όπλων υψηλής ακρίβειας εναντίον ρωσικών κέντρων υλικοτεχνικής υποστήριξης πίσω από τις εχθρικές γραμμές, για την υποστήριξη της αντεπίθεσης. Εκτός από την επιμελητεία, τα F-16 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον ρωσικών κόμβων διοίκησης και ελέγχου, οι οποίοι εδρεύουν στην κατεχόμενη Κριμαία. Ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας, ο οποίος λειτουργεί καλά στην ανοικτή θάλασσα και εκτός εμβέλειας μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή πυραύλων «κρουζ» με βάση την ξηρά, θα ήταν ένας εύκολος στόχος.

Από πλευράς του το αμερικανικό Πεντάγωνο, διά του εκπροσώπου Τύπου του επιβεβαίωσε τους φόβους των Ουκρανών, σημειώνοντας ότι η αποστολή των F-16 στην Ουκρανία αποτελεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και δεν σχετίζεται καθόλου με την ουκρανική αντεπίθεση.

Ποια τα σενάρια;

Με βάση αυτά τα δεδομένα, αναλυτές προσπαθούν να «προβλέψουν» ποια μπορεί να είναι η έκβαση της νέας ουκρανικής αντεπίθεσης και ποιες προεκτάσεις δύναται να πάρει για το μέλλον της πολύμηνης αυτής εμπόλεμης σύγκρουσης.

Σύμφωνα με τη Real Clear Defense, το πρώτο σενάριο είναι ο ουκρανικός στρατός να πετύχει την ανακατάληψη της μεγαλύτερης έκτασης των κατεχόμενων περιοχών και να αποκόψει τον «νότιο διάδρομο» που συνδέει τη Ρωσία με την Κριμαία. Στο βέλτιστο για το Κίεβο αυτό σενάριο, οι δυνάμεις της Ρωσίας αποδυναμώνονται και οπισθοχωρούν, ανοίγοντας μάλιστα τον δρόμο του ουκρανικού στρατού προς την απελευθέρωση της Κριμαίας. Κάποιοι αισιόδοξοι αναλυτές εκτιμούν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να επικρατήσουν, αφού οι ρωσικές δυνάμεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να διεξαγάγουν αποτελεσματική υποστήριξη αέρος-εδάφους για επιχειρήσεις ευρύτερης κλίμακας.

Το δεύτερο σενάριο προνοεί μερική επιτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης. Σε αυτό το σενάριο οι δυνάμεις του Κιέβου ανακαταλαμβάνουν κάποιες περιοχές αλλά δεν καταφέρνουν να σπάσουν τον «νότιο διάδρομο» και αφήνουν το Κρεμλίνο να διατηρήσει τον έλεγχο της γέφυρας των στενών του Κερτς. Το τρίτο σενάριο, αν και αποκλείει την ικανότητα της Ρωσίας να ανακαταλάβει εδάφη που κατείχε πριν από την περσινή αντεπίθεση, προβλέπει την «παγίωση» της σημερινής κατάστασης επί του εδάφους και τη μη ανακατάληψη σημαντικών εδαφών από τους Ουκρανούς. Ο λόγος, σύμφωνα με την ανάλυση, μπορεί να είναι η αδυναμία του Κιέβου να ελέγξει αποτελεσματικά μία τέτοιου εύρους επιχείρηση.

Το τρίτο αυτό σενάριο, σύμφωνα με τους αναλυτές, δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός, η οποία θα φέρει αλυσιδωτές εξελίξεις. Για παράδειγμα, δεν νοείται οποιαδήποτε ουκρανική κυβέρνηση να παραμείνει στην εξουσία εάν διαπραγματευτεί μια πολιτική διευθέτηση, η οποία θα αφήσει στον έλεγχο της Ρωσίας ουκρανικά εδάφη, μέσα στα οποία και η Κριμαία. Γι’ αυτό τα αποτελέσματα της αντεπίθεσης και οι μελλοντικές μάχες μπορούν να επηρεάσουν τις διαπραγματευτικές θέσεις για τη διευθέτηση της όποιας εκεχειρίας. Από την άλλη, όμως, η πιο ρεαλιστική έκβαση, εάν η ουκρανική αντεπίθεση δεν πετύχει, είναι η συνέχιση του πολέμου και η μετατροπή του προοδευτικά σε μια παγωμένη σύγκρουση. Όπως έγινε και στο Ντομπάς το 2014, η Ρωσία θα μπορούσε να αναπτύξει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στα νέα «σύνορα», απέχοντας από επιθετικές ενέργειας και κρατώντας «ζωντανή» τη σύγκρουση με κτυπήματα με drones και πυροβόλα.