Προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο

Χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός είναι η χαμηλή χρηματοοικονομική γνώση και η αδυναμία του ατόμου να κατανοήσει βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την καθημερινότητα, όπως είναι ο δανεισμός και ο ανατοκισμός, οι επενδύσεις, η διαχείριση επενδυτικών κινδύνων, η διαχείριση οικονομικών πόρων και η συνταξιοδότηση. Σε πιο γενικές γραμμές, χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός μπορεί να είναι το σύνολο λανθασμένων οικονομικών αποφάσεων που μπορεί να λάβει το άτομο και να του επιφέρουν αρνητικές οικονομικές συνέπειες στη ζωή του.

Σήμερα τα ευρήματα διάφορων διεθνών επιστημονικών μελετών δείχνουν ότι παγκόσμια το ποσοστό χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού είναι αρκετά υψηλό. Όσον αφορά τη χώρα μας, το επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των πολιτών είναι γενικά χαμηλό, χειρότερο από πολλές χώρες της ΕΕ σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Κατά ένα ορισμό, μόνο το 1/3 των πολιτών στην Κύπρο μπορεί να θεωρηθούν ως χρηματοοικονομικά εγγράμματοι. Οι ομάδες που υστερούν περισσότερο είναι οι γυναίκες, οι πολίτες με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, πολίτες που δεν εργάζονται και οι νέοι. Αυτά τα άτομα δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη σημασία της διαφοροποίησης κινδύνου, την έννοια του ανατοκισμού αλλά και των επενδύσεων στη ζωή μας, τα θέματα συνταξιοδότησης και άλλα. Αυτή η χαμηλή χρηματοκοικονομική γνώση συνδέεται με υψηλή οικονομική ευθραυστότητα σύμφωνα με τις ίδιες έρευνες.

Ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου, ως ο αρμόδιος κρατικός φορέας για την πρόοδο και την ευημερία των νέων μας αλλά και την παραγωγή πολιτικών που επηρεάζουν το μέλλον τους, πραγματοποίησε πρόσφατα τη δική του ποσοτική έρευνα ανάμεσα στη νεολαία με σκοπό να εντοπίσει τον βαθμό εξοικείωσης των νέων με βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες, καθώς και τις αντιλήψεις τους για το χρήμα. Η έρευνα κατέδειξε ότι ένα μεγάλο ποσοστό της νεολαίας μας έχει ελάχιστες χρηματοοικονομικές γνώσεις και μικρή ικανότητα διαχείρισης των διαφόρων χρηματοοικονομικών και ψηφιακών εργαλείων. Πολλοί νέοι παρουσιάζουν πλήρη άγνοια γύρω από το θέμα του δανεισμού, της ενυπόθηκης πίστωσης, του πληθωρισμού, της διασποράς κινδύνου στις επενδύσεις, των ψηφιακών νομισμάτων, των κινδύνων που ελλοχεύουν στο διαδίκτυο κ.λπ.

Τα πορίσματα αυτά μας προβληματίζουν. Ιδιαίτερη όμως εντύπωση προκαλούν οι απόψεις των ίδιων των νέων, οι οποίοι, αναγνωρίζοντας την έλλειψη γνώσης γύρω από το θέμα, διεκδικούν έντονα την ευκαιρία για χρηματοοικονομική επιμόρφωση από νεαρή ηλικία. Συγκεκριμένα, αναφέρονται στην ανάγκη να διδάσκονται στο σχολείο καθημερινής φύσεως χρηματοοικονομικά θέματα, αλλά και ορθή καταναλωτική συμπεριφορά.

Η προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας στη δημόσια εκπαίδευση μέσω υποχρεωτικού μαθήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι ένα θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά, αφού αποτελεί χρυσή ευκαιρία εκπαίδευσης και εξοικείωσης των νέων μας γύρω από βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες. Οι γνώσεις αυτές θα τους συνοδεύουν μια ζωή και η σωστή καταναλωτική συμπεριφορά θα γίνει γι’ αυτούς τρόπος ζωής, προσφέροντάς τους σημαντικά οφέλη, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Την ίδια στιγμή η χρηματοοικονομική εκπαίδευση θα πρέπει να εξασκείται ως μια διά βίου άσκηση, η οποία να ξεκινά από το σπίτι, με τους ίδιους τους γονείς να καλλιεργούν στα παιδιά τους από μικρή ηλικία την κατανόηση του χρήματος.

Παράλληλα, η υιοθέτηση της Εθνικής Στραγηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο αποτελεί αφετηρία για μια οργανωμένη, συντονισμένη και μακροχρόνια προσπάθεια, η οποία για να επιτύχει χρειάζεται τη δυναμική στήριξη της Πολιτείας. Προς αυτήν την κατεύθυνση και με σκοπό την υλοποίηση του κυβερνητικού έργου, το οποίο τονίζει την ανάγκη εκπαίδευσης των νέων στον χρηματοοοικονομικό αλφαβητισμό, ο Οργανισμός Νεολαίας το αμέσως επόμενο διάστημα θα αναλάβει μαζί με άλλους φορείς, που αρμοδίως ασχολούνται με το θέμα, τη διεξαγωγή εκπαιδευτικών σεμιναρίων με σκοπό την επιμόρφωση των νέων γύρω από απλά και καθημερινά ζητήματα χρηματοοοικονομικού αλφαβητισμού, όπως είναι η σωστή χρήση καρτών, η ασφάλεια αγορών από το διαδίκτυο, τα κρυπτονομίσματα, ο δανεισμός και ο ανατοκισμός, η διαχείριση κινδύνων αλλά και η διαχείριση του χρήματος γενικά. Τα σεμινάρια θα διεξαχθούν σε όλες τις επαρχίες καθώς και σε απομακρυσμένες περιοχές, σε μια προσπάθεια ευρείας ενημέρωσης και η στόχευση θα αφορά νέους κάτω των 18 αλλά και αυτούς που μόλις έχουν ενηλικιωθεί.

Ας μην ξεχνάμε ότι η γενιά που προσπαθεί σήμερα να ενηλικιωθεί ανήκει στην πολύ υποσχόμενη γενιά Ζ (generation Z), η οποία είναι απόλυτα ταυτισμένη με την τεχνολογία και το διαδικτύο αλλά και με τη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης των προηγούμενων ετών. Παρά το νεαρό της ηλικίας τους, τα ερεθίσματα που δέχθηκαν οι νέοι της ηλικίας των 15-25 ειναι παρα πολλά και έντονα. Η σωστή και συστηματική πληροφόρηση μαζί με την ανάλογη εκπαίδευση είναι αυτό που χρειάζονται, έτσι ώστε να καταστούν ικανοί να διαχειριστούν θέματα στο άμεσο μέλλον.

*Αναπληρώτρια Εκτελεστική Διευθύντρια Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου