Συνεντεύξεις

«Η Κυβέρνηση δεν προτίθεται να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης»

Ο Υπουργός Εργασίας Γιάννης Παναγιώτου μιλά στη «Σ» για τη μεγάλη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και αναλύει τους σχεδιασμούς της Κυβέρνησης

Μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις, που έχει μπροστά του να διαχειριστεί ο Υπ. Εργασίας, είναι το συνταξιοδοτικό. Μιλώντας στη «Σ», ο κ. Παναγιώτου ανέφερε πως ο στόχος του είναι να ολοκληρωθεί εντός της θητεία αυτής της Κυβέρνησης η μεταρρύθμιση και να είναι προς το συμφέρον όλων και χωρίς δημοσιονομικούς κινδύνους. Ξεκαθάρισε ότι, αυτήν τη στιγμή, δεν δικαιολογείται μια επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης και πως η πρόθεση της Κυβέρνησης δεν προσανατολίζεται σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Ο Υπουργός Εργασίας άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για διαφοροποίηση της αναλογιστικής μείωσης του 12%, ωστόσο, όπως σημείωσε, η όποια απόφαση θα πρέπει να κινείται στη λογική της ενδιάμεσης επιλογής. Δηλαδή, όπως εξήγησε, «σε κάθε περίπτωση η όποια απόφαση να μην επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις είτε αυτές θα αφορούν σε αύξηση εισφορών είτε σε μείωση συντάξεων είτε σε αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης».

«Η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης είναι το μεγάλο στοίχημα της χώρας μας»
«Το Υπουργείο επεξεργάζεται μια νέα πολιτική ελάφρυνσης των ωραρίων εργασίας των πολύτεκνων γονιών»
«Η καλύτερη ρύθμιση σε σχέση με τον κατώτατο μισθό είναι πολύ σημαντική για την καλύτερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας»

Κύριε Παναγιώτου, αναλάβατε τα ηνία του Υπουργείου Εργασίας σε μία κρίσιμη περίοδο, με αρκετά ανοικτά μέτωπα στα εργασιακά. Ένα από αυτά ήταν η ΑΤΑ. Τώρα είστε αντιμέτωπος με ένα ακόμη μεγαλύτερο κεφάλαιο, αυτό του συνταξιοδοτικού, αφού το επόμενο διάστημα αναμένεται να αρχίσει η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση. Ποιοι είναι οι βασικοί σας στόχοι;

Το 2024 συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ίδρυση και την λειτουργία του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Για να μπορέσει το Ταμείο να λειτουργήσει για άλλα 60 χρόνια, πρέπει αυτό να εξελιχθεί και να εκσυγχρονιστεί σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Προς αυτήν την κατεύθυνση, το Υπουργείο Εργασίας λαμβάνει τεχνική υποστήριξη από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας και συνεργάζεται με την Κυβέρνηση της Αυστρίας, λαμβάνει υπόψη τα ευρήματα των αναλογιστικών μελετών και διεξάγεται κοινωνικός διάλογος. Ο στόχος μας είναι να καταστεί το συνταξιοδοτικό μας σύστημα καλύτερο για όλους. Αλλά η βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας, επειδή η αναλογία μεταξύ των εργαζομένων και των συνταξιούχων είναι συγκεκριμένη και η σημερινή τάση δεν είναι θετική. Έτσι, παράλληλα με τη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της υπογεννητικότητας, πρέπει να φέρουμε και να επαναφέρουμε στην παραγωγική διαδικασία περισσότερους πολίτες, άντρες και κυρίως γυναίκες, καθώς και ικανούς εργαζόμενους που σήμερα βρίσκονται εκτός εργασίας. Αυτό το εγχείρημα δεν είναι απλό, επειδή επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους. Όμως η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης είναι το μεγάλο στοίχημα της χώρας μας.

Με τα σημερινά δεδομένα δικαιολογείται τυχόν επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης;

Η Κυβέρνηση δεν προτίθεται να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης, είμαστε προσηλωμένοι στην ανάπτυξη της οικονομίας και στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης και παρακολουθούμε τα αναλογιστικά και τα δημογραφικά δεδομένα με πολλή προσοχή, ώστε να λειτουργούμε ανάλογα. Όμως, πρέπει να είμαστε πάντα πολύ προσεκτικοί σε σχέση με οτιδήποτε αφορά το συνταξιοδοτικό, ώστε να μην οδηγηθούμε στην αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης ως αποτέλεσμα λανθασμένων επιλογών, που ίσως να φαίνονται ελκυστικές, αλλά στην πορεία θα δημιουργήσουν αρνητικά αποτελέσματα. Θα ήταν, μάλιστα, ενδιαφέρων ο εξής παραλληλισμός: Όπως με τα δημόσια οικονομικά πρέπει να είμαστε πειθαρχημένοι για να μην εκτροχιαστούν και να πληρώσουμε στο τέλος πολύ μεγαλύτερο κόστος, όπως συνέβη στο παρελθόν, έτσι και με το συνταξιοδοτικό σύστημα πρέπει να είμαστε πειθαρχημένοι για να μην προκύψουν επώδυνες καταστάσεις.

Σκοπεύετε να προχωρήσετε σε νέα μελέτη για τη διαφοροποίηση της αναλογιστικής μείωσης του 12%;

Όταν αναφερόμαστε στο συνταξιοδοτικό σύστημα γενικότερα, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας μια σειρά από παράγοντες, όπως τα δημογραφικά στοιχεία, το ύψος των εισφορών, το όριο συνταξιοδότησης και το ύψος των συντάξεων, και ταυτόχρονα δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις δυνατότητες του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Όλες αυτές οι παράμετροι αλληλεπιδρούν και κάθε αλλαγή στη μία, επηρεάζει τις υπόλοιπες, θετικά ή αρνητικά. Με την επικαιροποίηση της αναλογιστικής μελέτης πλέον έχουμε τις εξής επιλογές: Είτε να παραμείνει το 12% ως έχει, είτε να καταργηθεί πλήρως, είτε να διαφοροποιηθεί στοχευμένα με τρόπο που να συμβαδίζει με τη διατήρηση της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Κάθε επιλογή θα έχει κάποιες συνέπειες, γι’ αυτό και ο στόχος μας είναι η διατύπωση μιας πρότασης που να κινείται στη λογική της ενδιάμεσης επιλογής. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση η όποια απόφαση να μην επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις είτε αυτές θα αφορούν σε αύξηση εισφορών είτε σε μείωση συντάξεων είτε σε αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης. Έτσι, συναξιολογώντας όλα τα δεδομένα, θέλουμε να καταλήξουμε σε μιαν ανακουφιστική πρόταση για τη διαφοροποίηση της αναλογιστικής προσαρμογής του 12%, η οποία να επικεντρώνεται σε εκείνους που την χρειάζονται περισσότερο, λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά από κριτήρια, όπως π.χ. η φύση της εργασίας, η έκταση των εισφορών και η πλήρης συνταξιοδότηση από την αγορά εργασίας.

Θεωρείτε ότι οι συνταξιοδοτικές παροχές -σήμερα- διασφαλίζουν την επάρκεια για μιαν αξιοπρεπή διαβίωση των συνταξιούχων μας; Αν όχι, τι σκοπεύετε να κάνετε; Παραδείγματος χάριν σε προηγούμενες δηλώσεις σας αναφέρατε πως σκοπεύετε να αυξήσετε κατά 5% τις χαμηλές συντάξεις.

Μια από τις βασικές στρατηγικές επιδιώξεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι η διασφάλιση ικανοποιητικών απολαβών τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τους συνταξιούχους μας. Ο στόχος της συνολικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι εφικτός και θα ολοκληρωθεί εντός της θητείας της Κυβέρνησής μας. Οι αλλαγές που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και εφαρμόζονται σταδιακά, επίσης θα συμβάλουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Η προγραμματική θέση της Κυβέρνησης, στην οποία αναφερθήκατε, για αύξηση των χαμηλών συντάξεων κατά 5%, είναι κάτι που προωθείται μαζί με το Υφυπουργείο Πρόνοιας και το Υπουργείο Οικονομικών. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τη στοχευμένη προσέγγιση σχετικά με την αναλογιστική προσαρμογή του 12% για την αφυπηρέτηση στο 63ο έτος, θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των απολαβών των συνταξιούχων και της αξιοπρεπέστερης διαβίωσής τους.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Ταμεία Συντάξεων είναι το δημογραφικό, λόγω της γήρανσης τους πληθυσμού, σε συνάρτηση με την υπογεννητικότητα. Η Κυβέρνηση εξετάζει κίνητρα, που να ωθούν τα νέα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά;

Είναι γεγονός ότι στην Κύπρο, στην Ευρώπη και στον Δυτικό κόσμο γενικότερα, η γήρανση του πληθυσμού είναι μια μεγάλη πρόκληση, η οποία, ωστόσο, συνδέεται με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και των συστημάτων υγείας σε σχέση με το παρελθόν. Στο Υπουργείο Εργασίας εργαζόμαστε ήδη για να αναβαθμίσουμε τον Φορέα Δημογραφικής Πολιτικής, ώστε να εφαρμοστεί μια ολιστική προσέγγιση για το δημογραφικό με συγκεκριμένες πολιτικές προτεραιότητες. Στο πλαίσιο αυτό, επεξεργαζόμαστε μια σειρά από μέτρα στήριξης των οικογενειών, συμφιλίωσης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, αλλά και στήριξης των γεννήσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επεξεργασία μιας νέας πολιτικής ελάφρυνσης των ωραρίων εργασίας των πολύτεκνων γονιών, η οποία θα επηρεάσει ουσιαστικά και πρακτικά τους εργαζόμενους γονείς που μεγαλώνουν πολλά παιδιά.

Στο παρελθόν διεφάνη πως το εποπτικό σύστημα των Ταμείων Προνοίας δεν ήταν και τόσο καλό, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Πώς διασφαλίζεται σήμερα ότι τα ταμεία θα μπορούν να επιτελέσουν σωστά το έργο τους;

Ένα από τα ορόσημα του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που καλείται να ολοκληρώσει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, είναι η ενίσχυση της εποπτείας των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων. Ο θεσμός των Ταμείων Προνοίας αποτελεί μιαν από τις σημαντικότερες κατακτήσεις των εργαζομένων στην Κύπρο, καθώς συνεισφέρουν στη διασφάλιση του συνταξιοδοτικού μέλλοντος κάθε εργαζομένου. Η ενίσχυση της δυνατότητας του Εφόρου των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών να ασκεί επαρκή εποπτεία είναι στόχος του Υπουργείου Εργασίας και ταυτόχρονα δέσμευσή μας στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Αναπροσαρμογή κατώτατου μισθού

Το διάταγμα για τον κατώτατο μισθό είναι σε ισχύ από την αρχή του χρόνου. Οι συντεχνίες όμως υποστηρίζουν πως χρήζει βελτίωσης, καθώς απουσιάζει ο καθορισμός ωριαίας απόδοσης και ο μηχανισμός αναπροσαρμογής του. Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης; Και αν ναι, πού προσανατολίζεστε;

Έχω ήδη αποστείλει επιστολές προς τους κοινωνικούς εταίρους για να ορίσουν τους εκπροσώπους τους στη διαδικασία για την επαναξιολόγηση του κατώτατου μισθού και αυτός ο διάλογος θα ξεκινήσει άμεσα. Προχωρούμε στη συγκρότηση επιτροπής για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού, η οποία, αξιολογώντας όλα τα δεδομένα, θα προβεί σε εισηγήσεις για την έκδοση του νέου διατάγματος που θα ισχύσει από τον Ιανουάριο του 2024. Αντιλαμβάνομαι ότι το ύψος και ο τρόπος υπολογισμού θα απασχολήσουν την επιτροπή και, αφού ακούσουμε τις απόψεις που θα διαμορφωθούν, θα καταλήξουμε σε τελικές αποφάσεις. Εκ των πραγμάτων ο κατώτατος μισθός, παρά το ότι αποσκοπεί στην προστασία των χαμηλόμισθων εργαζομένων, δεν μπορεί να θεωρηθεί αρκετός ως ένας μόνιμος μισθός για την επαγγελματική πορεία ενός εργαζομένου. Αναγνωρίζουμε ότι η θεσμοθέτησή του από την προηγούμενη Κυβέρνηση είναι ένα καλό πρώτο βήμα, από το οποίο επωφελήθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι και είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη για τους εργαζομένους. Δεν θέλω να προκαταλάβω το αποτέλεσμα της διαδικασίας επαναξιολόγησης του κατώτατου μισθού. Όμως, θέλω να πω ότι η καλύτερη ρύθμιση σε σχέση με τον κατώτατο μισθό είναι πολύ σημαντική για την καλύτερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας.

Ισορροπημένες λύσεις

Το θέμα της ΑΤΑ έκλεισε. Το αμέσως επόμενο διάστημα, όμως, θα αρχίσει ο κοινωνικός διάλογος με στόχο την επίτευξη μιας μόνιμης συμφωνίας μετά το 2025. Είστε το ίδιο αισιόδοξος όπως ήσασταν πριν από τη συμφωνία, νοουμένου ότι αυτήν τη φορά και οι δύο πλευρές, των οποίων οι απόψεις διίστανται, θα μπουν ακόμα πιο δυναμικά στις διαπραγματεύσεις;

Η διαπραγμάτευση για την επίτευξη συμφωνίας για την ΑΤΑ ήταν δύσκολη, αλλά ήμουν από την αρχή αισιόδοξος επειδή πίστευα και πιστεύω πως σε αυτήν τη χώρα πάντα θα καταφέρνουμε να ιεραρχούμε σωστά το συλλογικό καλό και το δημόσιο συμφέρον, όποιες και αν είναι οι διαφωνίες μας. Έχουμε μια μεγάλη παράδοση στον κοινωνικό διάλογο, και αυτήν την παράδοση θα την συνεχίσουμε και θα την αναβαθμίσουμε. Θέλω να δηλώσω την ικανοποίησή μου, επειδή μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους καταφέραμε να διαφυλάξουμε την εργατική ειρήνη, σύμφωνα με τις δυνατότητες της οικονομίας και τις ανάγκες της κοινωνίας. Τόσο οι εργοδοτικές οργανώσεις όσο και το συνδικαλιστικό κίνημα λειτούργησαν με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, διατηρώντας τις θέσεις αρχής τους, αλλά καταλήγοντας σε μια συμβιβαστική συμφωνία για το κοινό καλό. Για το μέλλον της ΑΤΑ και τη σύναψη μόνιμης συμφωνίας είμαι ακόμα πιο αισιόδοξος. Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις και η Κυβέρνησή μας μπορεί να τις διαχειριστεί αποτελεσματικά, βρίσκοντας ισορροπημένες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Αποδείξαμε μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους ότι, παρά τις διαφορετικές αφετηρίες και τις αποκλίνουσες απόψεις, με τη συναίνεση, τη συνεργασία και τη συλλογικότητα μπορούμε να χτίσουμε την ενότητα που χρειαζόμαστε για να καταφέρουμε όλοι μαζί ν’ ανταποκριθούμε στις ανάγκες των καιρών.

Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού

Την περασμένη Παρασκευή (2 Ιουνίου) είχατε παρουσιάσει το Σχέδιο Δράσης για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, για το οποίο το Υπουργείο σας ανέλαβε την κύρια ευθύνη υλοποίησής του. Τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το Σχέδιο Δράσης;

Το σχέδιό μας έχει τίτλο «Σύγχρονη Επαγγελματική Ανάπτυξη για την Πράσινη και την Ψηφιακή Μετάβαση». Στοχεύουμε στη συμμετοχή 100.000 ατόμων, ώστε η αγορά εργασίας να στελεχωθεί με σύγχρονους επαγγελματίες για την ανάπτυξη της οικονομίας και τη συνοχή της κοινωνίας. Ο προϋπολογισμός θα αντληθεί από το πρόγραμμα ΘΑΛΕΙΑ, από προγράμματα της ΑνΑΔ και από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Όπως είπα και στην παρουσίαση του Σχεδίου Δράσης, «η κουλτούρα τρώει τη στρατηγική για πρόγευμα», εννοώντας ότι θα πρέπει να αλλάξει η κουλτούρα, ώστε να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες προς όφελος εν τέλει της οικονομίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην ομιλία του είχε τονίσει ότι η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του τόπου μας είναι κορυφαία προτεραιότητα της Κυβέρνησης, και η υλοποίηση αυτού του Σχεδίου Δράσης κινείται ακριβώς προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι δράσεις του Σχεδίου θα υλοποιηθούν από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, και ο στόχος μας είναι όλο το ανθρώπινο δυναμικό να μπει στην παραγωγική εργασία. Θα πάμε παντού, θα επισκεφθούμε εργασιακούς χώρους για να παρουσιάσουμε αυτό το όραμα σε όλη την Κύπρο, γιατί αφορά όλους μας. Το σχέδιο περιλαμβάνει δραστηριότητες μάθησης για την αναβάθμιση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και της εργασιακής κουλτούρας. Ουσιαστικά αφορά την ανάπτυξη σύγχρονης επαγγελματικής κουλτούρας, την παροχή κοινωνικά στοχευμένης επαγγελματικής μάθησης και προώθηση επαγγελματικής εξειδίκευσης και πιστοποίησης. Οι συμμετέχοντες θα είναι εργαζόμενοι και άνεργοι, μαθητές και φοιτητές, εθνοφρουροί, κοινωνικά ευάλωτες ομάδες και άτομα εκτός εκπαίδευσης και κατάρτισης.