Η σχέση των Κυπρίων με το αλκοόλ (ΠΙΝΑΚΑΣ)

Το αλκοόλ και κατανάλωσή του αποτελεί αναμφίβολα ένα πολυσυζητημένο θέμα και στη χώρα μας. Ο τρόπος και η ηλικία που θα μυηθούμε σε αυτό, τα πρότυπα που έχουμε από την παιδική μας ηλικία αλλά και η εσφαλμένη εντύπωση της πλειοψηφίας για τη ζημιά που προκαλεί, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, καθρεφτίζονται στη μεγάλη έρευνα της οποίας ηγήθηκε ο ΠΟΥ. Πού βρίσκεται συγκριτικά η χώρα μας στην κατανάλωση; Πόσο συχνά πίνουμε αλκοόλ; Υπάρχει ασφαλής ποσότητα που μπορούμε να βάλουμε στον οργανισμό μας; Είναι οι Κύπριοι «βαρετά ποτήρια»; Ποιες χώρες έχουν τα ηνία και ποια στοιχεία πρέπει να μας ανησυχήσουν; Όλα τα παραπάνω ερωτήματα απαντώνται στο ρεπορτάζ της «Σημερινής» αποκρυπτογραφώντας τα ευρήματα.

Στη 17η θέση η Κύπρος

Ανάμεσα στις 10 χώρες που καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ παγκοσμίως, οι 9 ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν όμως μεγάλες διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των εθνών. Εάν έχετε την εντύπωση ότι οι Ευρωπαίοι είναι “γερά ποτήρια” τότε η αίσθησή σας είναι σωστή, αφού οι κάτοικοι της Γηραιάς Ηπείρου καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ απ’ ό,τι οι άνθρωποι στον υπόλοιπο πλανήτη. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη, λοιπόν, κάθε πρόσωπο άνω των 15 ετών καταναλώνει κατά μέσο όρο 9,5 λίτρα καθαρού αλκοόλ, κάτι που αντιστοιχεί σε 190 λίτρα μπύρας, ή 80 λίτρα κρασιού ή 24 λίτρα οινοπνευματωδών ποτών (βότκα, ουίσκι, τζιν). Όλα τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Έκθεση Υγείας που δημοσίευσε ο ΠΟΥ το 2021. Εάν επικεντρωθούμε αποκλειστικά στα στοιχεία που αφορούν την Κύπρο και σε ό,τι αφορά τη συνολική κατανάλωση, η χώρα μας βρίσκεται στη 17η θέση -από τις 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης- μπροστά από Ιταλία, Μάλτα, Κροατία, Σουηδία, Ολλανδία, Δανία, Ελλάδα, Βέλγιο, Εσθονία και Φινλανδία. Σύμφωνα με την έρευνα, η μέση κατανάλωση ενός ενήλικου Κυπρίου ανέρχεται στα 10,8 λίτρα καθαρού αλκοόλ ετησίως. 1,3 λίτρο λοιπόν πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που εξάγονται σε σχέση με την ημερήσια κατανάλωση αλκοόλ, με τη χώρα μας να βρίσκεται εκ νέου στη 17η θέση, αλλά αρκετά κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως θα δείτε αναλυτικότερα και πιο κάτω, την πρωτιά -και μάλιστα με μεγάλη διαφορά- στην καθημερινή κατανάλωση κατέχουν οι Πορτογάλοι (20,7%), με τον μέσο όρο να βρίσκεται στο 8,4% και την Κύπρο αρκετά κάτω ακόμη και από το μισό (4%).

Σε ό,τι αφορά τη χρονιά 2019, 8,4% του ενήλικου πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και με ενήλικο πληθυσμό η έρευνα εννοεί όλα τα άτομα άνω των 15 ετών) κατανάλωνε αλκοόλ επί καθημερινής βάσεως. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό (28,8%) τοποθέτησε τη συχνότητα κατανάλωσης σε εβδομαδιαία βάση, 22,8% σε μηνιαία, ενώ περίπου 1 στους 4 ερωτηθέντες (26,2%) δεν κατανάλωσε αλκοόλ τον τελευταίο χρόνο ή ποτέ.

Μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. υπάρχουν αρκετές διαφορές που αφορούν την κατανάλωση αλκοόλ, όμως μία τάση παραμένει αναλλοίωτη. Οι άντρες πίνουν περισσότερο από τις γυναίκες. Καθημερινά 13% των ανδρών βάζουν αλκοόλ στον οργανισμό τους, με το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών να βρίσκεται στο 4,1%, ενώ εάν δούμε υπό το πρίσμα εβδομαδιαίας βάσης το ποσοστό ανδρών φτάνει στο 36,4% και των γυναικών στο 21,7%. Το μεγαλύτερο χάσμα ανδρών-γυναικών εντοπίζεται στην Πορτογαλία, με τους άνδρες που πίνουν καθημερινά να ανέρχονται στο 33,4% και τις γυναίκες μόλις στο 9,7%, καθώς και στην Ισπανία (20,2% άνδρες, 6,1% γυναίκες).

Σε ποιες όμως χώρες “τού δίνουν και καταλαβαίνει”; Το 2019 οι 10 χώρες της Ευρώπης που κατέγραψαν τη μεγαλύτερη κατανάλωση -κατ’ αναλογίαν πληθυσμού- ήταν οι ακόλουθες:

Τσεχία 14,3%

Λετονία 13,2%

Μολδαβία 12,9%

Γερμανία 12,8%

Λιθουανία 12,8%

Ιρλανδία 12,7%

Ισπανία 12,7%

Βουλγαρία 12,5%

Λουξεμβούργο 12,4%

Ρουμανία 12,3%

Στον αντίποδα οι 10 χώρες της Γηραιάς Ηπείρου με τη χαμηλότερη κατανάλωση είναι οι ακόλουθες:

Τατζικιστάν 0,9%

Αζερμπαϊτζάν 1%

Τουρκία 1,8%

Ουζμπεκιστάν 2,6%

Τουρκμενιστάν 3,1%

Ισραήλ 4,4%

Αρμενία 4,7%

Καζακστάν 5%

Αλβανία 6,8%

Βόρεια Μακεδονία 6,4%

Αξίζει να σημειωθεί πως, με εξαίρεση το Ισραήλ, την Αρμενία αλλά και τη Β. Μακεδονία, όλες οι υπόλοιπες χώρες είναι κατά βάση μουσουλμανικές -σε ό,τι αφορά τον πληθυσμό- όπου το αλκοόλ απαγορεύεται. Μεγάλη αντίθεση παρατηρείται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού καμία χώρα δεν έχει κατανάλωση λιγότερη από 5 λίτρα καθαρού αλκοόλ (κατά κεφαλήν), ενώ για την ακρίβεια μόλις 5 έχουν κατανάλωση κάτω από 10 λίτρα. Αυτές είναι η Ιταλία (8%), η Μάλτα (8,3%), η Κροατία (8,7%), η Σουηδία (9%) και η Ολλανδία (9,7%).

Οι Ευρωπαίοι πίνουν πολύ - Με τι συχνότητα όμως;

Τα στοιχεία της έρευνας καταδεικνύουν ότι όσο οι άνθρωποι μεγαλώνουν, καταναλώνουν και περισσότερο αλκοόλ. Άτομα μεταξύ 15 και 24 ετών καταλαμβάνουν το μικρότερο ποσοστό στην ημερήσια κατανάλωση (μόλις 1%), ενώ αντίθετα στα άτομα 75+ περίπου 1 στους 6 πίνει καθημερινά. Στις ηλικίες 15-24 υπάρχει επίσης το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που δεν κατανάλωσαν τους τελευταίους 12 μήνες (ή δεν κατανάλωσαν ποτέ) αλκοόλ, με αυτό να ανέρχεται στο 40,3%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το να πίνει κάποιος επί καθημερινής βάσεως συναντάται συχνότερα στην Πορτογαλία, με το 1/5 του πληθυσμού της (20,7%) να έχει αυτήν τη συνήθεια, ενώ ακολουθεί η γείτονας Ισπανία (13%) και η Ιταλία (12,1%). Τα χαμηλότερα ποσοστά για τους καθημερινούς χρήστες ανήκουν στη Λετονία και τη Λιθουανία και βρίσκονται γύρω στο 1%.

Σε εβδομαδιαία βάση, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη μεγαλύτερη κατανάλωση φέρονται να είναι αυτές της κεντρικής Ευρώπης. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Ολλανδία (47,3%), το Λουξεμβούργο (43,1%) και το Βέλγιο (40,8%), ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων που δεν κατανάλωσαν τους τελευταίους 12 μήνες αλκοόλ (ή και ποτέ) βρίσκονται στην Κροατία (38,3%). Οι πιο… νηφάλιες γυναίκες συναντώνται στην Ιταλία, με το 46,7% να δηλώνουν πως δεν έχουν καταναλώσει αλκοόλ τον τελευταία χρόνο (ή ποτέ) σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών να φτάνει στο 21,5%. Εδώ θα συναντήσουμε και την Κύπρο μας, αφού όπως φαίνεται από τα αναλυτικά στοιχεία, 44,2% των γυναικών απέχουν για ένα χρόνο (ή γενικά) από το αλκοόλ σε αντίθεση με τους Κυπρίους 12,8%.

Επεισόδια μεγάλης κατανάλωσης

Μερικές χώρες της ΕΕ έχουν καταγράψει περισσότερα επεισόδια. Ως επεισόδια μεγάλης κατανάλωσης η έρευνα καθορίζει την εισαγωγή στον ανθρώπινο οργανισμό περισσότερων από 60 γραμμάρια αιθανόλης. Αυτό, με απλά λόγια, καθορίζεται σε περίπου 6 αλκοολούχα ποτά σε μια συγκεκριμένη περίσταση. Για το 2019, περίπου ένας στους πέντε Ευρωπαίους (19%) έχει ένα βαρύ επεισόδιο τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Το μεγαλύτερο ποσοστό -τουλάχιστον μία φορά το μήνα- Ευρωπαίων που πέφτουν θύματα επεισοδίου συναντάται στη Δανία (38%), στη Ρουμανία (35%), στο Λουξεμβούργο (34%), στη Γερμανία (30%) και στο Βέλγιο (28%). Το παράδοξο που προκύπτει από τ’ αποτελέσματα είναι ότι οι χώρες που έχουν αποδεδειγμένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους να καταναλώνει καθημερινά αλκοόλ (όπως η Ισπανία και η Ιταλία) έχουν πολύ χαμηλό ποσοστό επεισοδίων βαριάς κατανάλωσης με 6% και 4%.

Με πόσα ποτά είμαι ασφαλής;

Δεν υπάρχει ασφαλής αριθμός ποτών, με τα οποία θα είστε σίγουρα ασφαλείς, τονίζει ο ΠΟΥ. Ο μόνος τρόπος για να είστε απόλυτα ασφαλείς είναι να μην πιείτε. Παρά ταύτα οι κυβερνήσεις εκδίδουν κατευθυντήριες οδηγίες για χαμηλού ρίσκου κατανάλωση. Οι Καναδοί, για παράδειγμα, εξέδωσαν ανακοίνωση μέσω του Εθνικού Κέντρου Ουσιών και Εθισμού καλώντας το κοινό να περιορίσει την κατανάλωση στα 2 ποτά την εβδομάδα. Αυτό αποτελεί δραματική αλλαγή από την προηγούμενη σύσταση, που άφηνε 10 ποτά την εβδομάδα στις γυναίκες και 15 στους άντρες. Στην Ευρώπη, οι οδηγίες είναι αρκετά πιο χαλαρές. Στο Βέλγιο λέγεται ότι το όριο είναι 21 ποτήρια την εβδομάδα για άνδρες και 14 για γυναίκες, με αυτά να αφορούν είτε μικρό ποτήρι κρασιού είτε μικρό pint μπύρας. Οι Ιρλανδοί συστήνουν 17 ποτήρια για άνδρες και 11 για γυναίκες, ενώ Βουλγαρία & Ολλανδία θέτουν το όριο στο ένα ποτήρι ή 50ml ημερησίως. Οι Γερμανοί τοποθετούν το ημερήσιο πλαφόν στα 24 γραμμάρια αλκοόλ, κάτι που αντιστοιχεί σε 1 μεγάλο pint μπύρας, ή 250ml κρασιού ή 60ml κάποιου λικέρ με το αντίστοιχο για τις κυρίες να βρίσκεται ακριβώς στο μισό. Κύπρος και Λουξεμβούργο κινούνται πιο… διπλωματικά, αποφεύγοντας σύσταση πλαφόν και αρκούνται στο να συμβουλέψουν το κοινό να προτιμήσει μπύρα ή κρασί παρά ποτά, λογικά λόγω της χαμηλότερης περιεκτικότητας σε αλκοόλ. Διευκρινίζεται πάντως πως οι διαφορετικές συστάσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών γίνονται λόγω του ότι το γυναικείο σώμα έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε νερό και, ως εκ τούτου, μεταβολίζει το αλκοόλ με διαφορετικό τρόπο.

Οι θανάσιμες επιπτώσεις του αλκοόλ

Ο ΠΟΥ συνδέει το αλκοόλ με το 30% των θανάτων από ατύχημα, όπως είναι για παράδειγμα ο πνιγμός ή οι τροχαίες οδικές συγκρούσεις. Παράλληλα, το 39% των θανάτων (αυτοκτονίες ή δολοφονίες) κρύβουν πίσω τους το αλκοόλ. Αυτά όμως δεν είναι τα μόνα προβλήματα, αφού η αλυσίδα που δημιουργείται από τη μεγάλη χρήση οδηγεί σε μη ασφαλείς ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Μεγαλύτερη ευκολία στους νέους για να γίνουν χρήστες ναρκωτικών και συνουσία χωρίς τη λήψη προφυλάξεων, με αυτό να επιφέρει με τη σειρά του την αύξηση σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων όπως ο ιός HIV και η ηπατίτιδα. Σοκαριστική επίσης η κατακλείδα της έρευνας, αφού, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, το αλκοόλ ευθύνεται για 1 εκατομμύριο θανάτους τον χρόνο στην Ευρώπη και για 3 εκατομμύρια νεκρούς παγκοσμίως.