Αναζητούν λύσεις για τη βία κατά των γυναικών

Πολλάκις έχουμε διαβάσει ή ακούσει για περιστατικά βίας κατά των γυναικών, ενδοοικογενειακή βία αλλά και γυναικοκτονίες.

Τι φταίει τελικά;

Το σοκ της είδησης ακολουθούν τα εξής σχόλια: «Να δούμε τι του έκανε..», «Επέλλανέν τον, καλά της έκανε». Το χειρότερο βέβαια είναι πως πολλά από αυτά λέγονται από γυναίκες.

Το πρόβλημα έγκειται κυρίως στην πατριαρχία, οπόταν ως απαραίτητο όπλο για αντιμετώπιση του φαινομένου παρουσιάζεται η εκπαίδευση των πολιτών και δη των νέων. Κατά κοινή παραδοχή το πρόβλημα υπάρχει, αλλά το θέμα είναι να βρεθούν και να εφαρμοστούν λύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, η κυπριακή κοινωνία επιχειρεί να κάνει άλμα μέσα από την Εθνική Στρατηγική και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών 2023-2028.

Το συγκεκριμένο σχέδιο συντάχθηκε από την πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης, Στέφη Δράκου, και παρουσιάστηκε την εβδομάδα που πέρασε από αρμόδιους λειτουργούς της νυν Κυβέρνησης, στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής.

Άκρως αναγκαία μοιάζει να είναι η εφαρμογή χρονοδιαγραμμάτων για την υλοποίηση στρατηγικών για πρόληψη και καταπολέμηση της βίας.

Από μέρους τους οι βουλευτές, επικαλούμενοι στατιστικά στοιχεία, υπογράμμισαν πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξητική τάση στις καταγγελίες για κακοποίηση ή βία κατά των γυναικών ή ενδοοικογενειακή βία.

Τι λένε τα στοιχεία

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει δώσει η Αστυνομία, το 22% των Κυπρίων γυναικών έπεσαν θύματα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας από τον σύντροφό τους.

Ποσοστό 14% των γυναικών υπέστησαν σωματική βία και το 4% υπέστησαν σεξουαλική βία, με το 39% να έχουν δεχθεί ψυχολογική βία.

Κατά την περίοδο 2015-2019, 4.680 περιστατικά βίας αναφέρθηκαν στην Αστυνομία, εκ των οποίων το 70% αναφέρθηκαν από γυναίκες και κορίτσια.

Στο μικρό νησί μας καταγράφηκαν 19 γυναικοκτονίες σε 4 χρόνια. Κατά την περίοδο 2019–2020 υπήρξαν 13 γυναικοκτονίες, το 2021, 5 και 1 το 2022.

Ανάμεσα στα 14 θύματα και δύο μικρά κορίτσια.

Επιτακτική η ανάγκη υποστηρικτικών δικτιών

Όπως λέχθηκε και ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η ανάγκη για ψυχολογική, οικονομική και κυρίως νομική στήριξη των γυναικών που είναι θύματα βίας είναι επιτακτική.

Σε παγκύπρια βάση, για τις 32 από τις 128 καταγγελίες για βία κατά των γυναικών, μια στις τέσσερις υποθέσεις, ανεστάλη η ποινική δίωξη. Η ανεπάρκεια μάλιστα φαίνεται στις μόλις 12 καταδίκες από τις 128 υποθέσεις.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της γυναικοκτονίας

Δεν ονομάστηκε τυχαία γυναικοκτονία και σαφώς το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο όπως φαίνεται και από τα βασικά χαρακτηριστικά του εν λόγω εγκλήματος.

1. Κατά πλειοψηφία το έγκλημα διαπράχθηκε στο πλαίσιο της συντροφικής - ενδοοικογενειακής βίας.
2. Όλοι οι δράστες ήταν άνδρες.
3. Η πλειοψηφία των δραστών ήταν Κύπριοι υπήκοοι.

Το 35% των γυναικών έχουν βιώσει σωματική ή/και σεξουαλική βία στη διάρκεια της ζωής τους.

Οι τρεις πυλώνες

Το Σχέδιο Δράσης της Εθνικής Στρατηγικής για Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών, βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες.

1. ΠΡΟΛΗΨΗ

Απώτερος σκοπός είναι να αλλάξει η συμπεριφορά των ανδρών, γυναικών, αγοριών και κοριτσιών, η οποία επηρεάζεται αρκετές φορές από τα έμφυλα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και πατριαρχικές αντιλήψεις.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, πρέπει να επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στη συστηματική επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα θέματα ισότητας των φύλων.

Επιμέρους στόχοι για την πενταετία 2023-2028 που αφορούν στον πρώτο πυλώνα είναι οι εξής:

- Κατανόηση, αναγνώριση και ενημέρωση για όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών σε ολόκληρη την κοινωνία της Κύπρου.

- Προώθηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης που προάγει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των φύλων και που αμφισβητεί τα στερεότυπα φύλου, τις διακρίσεις και τη βία κατά των γυναικών σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής και μη-τυπικής εκπαίδευσης.

- Επέκταση και ενίσχυση των θεραπευτικών προγραμμάτων για δράστες όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών.

1. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΥΜΑΤΩΝ

Σημαντική είναι η αναφορά στην πληροφόρηση, κάθε ίδρυμα ή ΜΚΟ που έρχεται σε επαφή με ένα πιθανό θύμα βίας έχει την υποχρέωση, βάσει νόμου του 2021, να το παραπέμπει στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, που έχουν την ευθύνη για ενημέρωση των θυμάτων.

1. ΔΙΩΞΗ ΔΡΑΣΤΩΝ

Ο τρίτος πυλώνας άπτεται της δίωξης των δραστών, της άμεσης ανταπόκρισης και της ποινικής διερεύνησης, όπου επισημαίνεται πως έχουν συσταθεί εξειδικευμένες ομάδες για τη διερεύνηση περιστατικών βίας στην οικογένεια.

Στην Κύπρο έχουν επίσης αναπτυχθεί ειδικά πρωτόκολλα στην Αστυνομία, για τον χειρισμό υποθέσεων βίας στην οικογένεια, βιασμού και άλλων μορφών έμφυλης βίας.

Πάσχει η νομική αρωγή

Η πρόσβαση όλων των θυμάτων βίας στο δικαίωμα δωρεάν νομικής αρωγής είναι ανύπαρκτη και αυτό συνδέεται με την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, αφού η ιδιότητα του θύματος, από μόνη της, δεν εξασφαλίζει στην αιτήτρια αυτόματα νομική αρωγή ή δεν αποτελεί επιπλέον κριτήριο, για εξασφάλισή της.

Ωστόσο, στο σχέδιο δράσης υπάρχουν παραδοχές για παραλείψεις σε διάφορες υπηρεσίες και διαδικασίες, όπως αυτό που αναφέραμε άνωθεν της νομικής αρωγής καθώς πολλές γυναίκες που δέχονται κάποια μορφή βίας δεν έχουν πρόσβαση σε νομικό σύμβουλο, από το κράτος. Επισημαίνεται επιπλέον πως υπάρχει ανάγκη για επέκταση και ενίσχυση των θεραπευτικών προγραμμάτων για τους δράστες, καθώς επίσης και δημιουργία προγραμμάτων και υπηρεσιών επανένταξης των γυναικών στην κοινωνία.

Συμπερασματικά

Το σχέδιο και η στρατηγική υπάρχουν, με ή χωρίς κενά, έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο με πολύπλευρο χαρακτήρα καθώς αντιμετωπίζει το θέμα ολιστικά θα έλεγε κανείς.

Παρά ταύτα, εάν η στρατηγική δεν μπει σ΄ εφαρμογή άμεσα, αν ο καθείς από εμάς δεν προσπαθήσει να αλλάξει... όχι τον κόσμο.. αλλά τον ίδιο του τον εαυτό, τότε όλα τα ίδια μένουν. Αρκεί μόνο λίγη προσπάθεια από όλους για να δημιουργηθεί αυτή η «ποιοτική στιγμή» της μετατόπισης, που θα αλλάξει τα δεδομένα. Ας μην ξεχνάμε πως όλοι έχουμε μητέρα, ή μια αδερφή ή μια κόρη που δεν θα θέλαμε να είναι το επόμενο θύμα. Όλοι έχουμε έναν πατέρα, ή έναν αδερφό ή έναν γιο που δεν θα θέλαμε να είναι ο θύτης.