Η διαχείριση του άγχους σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον

Σε μία σύνθετη και αλληλεπιδραστική κοινωνία τού σήμερα, όπου υπάρχουν περισσότερες επιλογές, μέσα, εργαλεία, διευκολύνσεις και πληροφορίες, είναι παράδοξο πως η ανάγκη του ανθρώπου είναι η ακατάπαυστη προσπάθειά του για προσαρμογή σε ένα περιβάλλον όπου εκτίθεται σε ραγδαίες μεταβαλλόμενες καταστάσεις,και που επιφέρει αισθήματα αβεβαιότητας, εξουθένωσης, κατάθλιψης και προπάντων άγχους.

Η ζωή μεταβάλλεται με ιλιγγιώδη ρυθμό, αρχίζει να γίνεται πολύ σουρεαλιστική και όλοι καλούνται να προσαρμοστούν ανάλογα με τρόπους που μπορεί να φανούν χαοτικοί. Όταν πρόκειται για αλλαγή, το κάθε άτομο είναι μοναδικό και αντιδρά διαφορετικά. Ορισμένοι ευδοκιμούν στην αλλαγή και την βλέπουν διεγερτική, ενώ άλλοι θεωρούν την αλλαγή ως αποσταθεροποίηση της ζωής τους.

Ειδικότερα στον επαγγελματικό τομέα, η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Οι θέσεις εργασίας, οι ρόλοι, οι ικανότητες και οι υποχρεώσεις ολοένα αυξάνονται και μεταβάλλονται - όχι πάντα προς το καλύτερο. Οι οργανισμοί υποβάλλονται σε αναθεωρήσεις, ανανεώνουν στρατηγικές και διαμορφώνουν καινούργιες συνθήκες εργασίας. Παράλληλα οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να προσαρμοστούν ανάλογα στις εκάστοτε συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας και των κοινωνικοπολιτικών καθεστώτων.

Η πολυπλοκότητα του εργασιακού αυτού περιβάλλοντος καθιστά την αποτελεσματική διαχείριση του εργασιακού άγχους ως προτεραιότητα σε πολλούς οργανισμούς, εμπλέκοντας ταυτόχρονα εργαζομένους και διοίκηση, ώστε να ανταποκριθούν στις αντίστοιχες περιστάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τρόπος με τον οποίο το κάθε άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο είναι το πιο θεμελιώδες συστατικό που συνθέτει την πραγματικότητά του. Η γνωστική αναπλαισίωση, η αλλαγή δηλαδή της οπτικής γωνίας, αποτελεί τη βάση για περαιτέρω δράση σε μεταβαλλόμενες περιόδους. Η γνωστική αναπλαισίωση μπορεί αναμφισβήτητα να ενδυναμώσει προοπτικές και να εστιάσει στις δυνάμεις και ικανότητες του κάθε ατόμου, καταλήγοντας σε ελπιδοφόρες στάσεις και ρεαλιστικές καταστάσεις.

Αναμφίβολα, η αλλαγή είναι κάτι που δεν μπορεί να σταματήσει, επομένως δεν μπορεί ούτε και να ελεγχθεί. Μέσω της ψυχραιμίας και όχι μέσω της αντίδρασης και του φόβου, επιφέρεται μια ανθεκτική στάση, όπου ένα άτομο δεν υπόκειται σε αγχώδη συναισθήματα. Λόγω της νευροπλαστικότητας του εγκεφάλου, όπου υπάρχει η δυνατότητα για δημιουργία καινούργιων νευρικών συνάψεων, η διαμόρφωση και ενίσχυση μιας τέτοιας στάσης μπορεί να επιφέρει θετικό αντίκτυπο, αφού όσο πιο λίγο ενεργοποιείται η εγκεφαλική λειτουργία «μάχης ή φυγής» (fight or flight) σε στρεσογόνες καταστάσεις, τόσο πιο υψηλά τα επίπεδα ανεκτικότητας.

Επιπρόσθετα, το να καιροσκοπεί θετικά ένα άτομο, το να ενεργεί κανείς δηλαδή κατά τις παρουσιαζόμενες ευκαιρίες και να τις εκμεταλλεύεται, ενισχύει την ανθεκτικότητα και την ευελιξία του χαρακτήρα όταν έρχεται αντιμέτωπο με ραγδαίες αλλαγές. Όσο πιο ευέλικτο γίνεται ένα άτομο, τόσο πιο ανθεκτικό. Ανθεκτικοί άνθρωποι θέτουν στόχους σε αυτά που μπορούν να ελέγξουν, αναζητούν ευκαιρίες για ενδυνάμωση και είναι λιγότερο πιθανό να βιώνουν συναισθήματα άγχους, ματαιότητας και ανασφάλειας σε απότομα εναλλασσόμενες καταστάσεις.

Ακόμη, η αναγνώριση των συναισθημάτων κατά τη διάρκεια μεταβάσεων και ταυτόχρονα η αξιολόγηση των μοτίβων σκέψεων ωθεί στην ανθεκτικότητα της σκέψης, με αποτέλεσμα σε μελλοντικές αλλαγές και προκλήσεις η αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων να γίνεται ομαλά, χωρίς τη συνοδεία στρεσογόνων συναισθημάτων. Αντίστοιχα, οι πεποιθήσεις ενός ατόμου και ειδικότερα η αντίδρασή του ως προς το άγχος έχει αντίκτυπο στον τρόπο σκέψης και στην αξιολόγηση των μοτίβων σκέψεων. Το άγχος μπορεί να είναι σύμμαχος, αν επιλεχθεί να προβληθεί με τέτοιο τρόπο, και όχι αντίπαλος. Για παράδειγμα, αν υπάρχει αυτή η συγκεκριμένη αντίληψη, τότε το άγχος μπορεί κάλλιστα να ωθήσει προς την κατανόηση και επίλυση ενός προβλήματος είτε στην αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης, ως εκ τούτου στρεσογόνες καταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα.

Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ξοδεύουν χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας να αποφύγουν την αλλαγή και να έρθουν αντιμέτωποι με το άγχος. Μία θεμιτή τεχνική που θα μπορούσε να εφαρμοστεί, έτσι ώστε να κατασταλούν ανησυχίες και φοβίες σε μελλοντικές εξελισσόμενες καταστάσεις είναι η ανάλυση, πρόβλεψη τάσεων, δηλαδή η κατανόηση μελλοντικών μοτίβων. Η ανάλυση τάσεων μπορεί να εξετάσει τα δεδομένα σε βάθος χρόνου και να εντοπίσει τυχόν αλλαγές και μοτίβα. Μπορεί να βοηθήσει στην αντίληψη τού τι συμβαίνει τώρα και να δώσει μια καλύτερη εικόνα για το πού μπορεί να βρίσκονται τα πράγματα στο μέλλον. Αυτή η τάση γίνεται όλο και πιο σημαντική, καθώς ο κόσμος εξελίσσεται όλο και πιο γρήγορα.

Αναφέροντας όλα τα παραπάνω, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως όλα υπόκεινται σε αλλαγές και πως αυτές οι καταστάσεις είναι δύσκολο να αποφευχθούν. Εντούτοις, το κάθε άτομο έχει την επιλογή και την ευκαιρία να δει τη μετάβαση ως μία πρόκληση, ώστε να μπορέσει να ευδοκιμήσει στον σημερινό μεταβαλλόμενο κόσμο.Το μέλλον είναι αβέβαιο, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η ζωή πρέπει να είναι δύσκολη και ανυπόφορη. Είναι σημαντικό να υπάρχει ανοιχτό το ενδεχόμενο πως η αλλαγή μπορεί να είναι συναρπαστική, γεμάτη ευκαιρίες και παράλληλα να προσφέρει νέους τρόπους σκέψης, νέες τεχνολογίες και νέες δυνατότητες!