Η στρατηγική σημασία του Διαδρόμου Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης

Ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), που ανακοινώθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Νέο Δελχί, αναμένεται να προωθήσει τη διηπειρωτική ολοκλήρωση, να τονώσει τις επιχειρήσεις και βοηθήσει στην επίλυση συγκρούσεων. Αυτό το δίκτυο σιδηροδρομικών και θαλάσσιων υποδομών προορίζεται να δημιουργήσει έναν εμπορικό διάδρομο, κατάλληλο για ενέργεια και αγαθά, από την ινδική υποήπειρο σε όλη την αραβική χερσόνησο και προς την Ευρώπη. Επιπλέον, το έργο, με την υποστήριξη περίπου 8,5 εκατομμυρίων Ινδών της διασποράς στη Μέση Ανατολή, διαθέτει τεράστιες δυνατότητες για την εξυπηρέτηση μιας αγοράς για ινδικά προϊόντα.

Κύπρος και Ελλάδα μπορούν να επωφεληθούν σε πολλαπλά επίπεδα από το νέο αυτό εγχείρημα, αρκεί να είναι πρόθυμες να διαδραματίσουν έναν ενεργό ρόλο χωρίς να θυσιάσουν τα ευρύτερα γεωπολιτικά οφέλη χάριν ενός νέου αδιέξοδου ελληνοτουρκικού διαλόγου για το Αιγαίο ή το Κυπριακό.

Το έργο αναμένεται να ξεκινά με πλοία από τη Βομβάη της Ινδίας και αγαθά θα μεταφέρονται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και από εκεί σιδηροδρομικώς σε Σαουδική Αραβία, Ιορδανία για να φτάνουν στο Λιμάνι της Χάιφας. Από το ισραηλινό λιμάνι θα κατευθύνονται μέσω Κύπρου στο Λιμάνι του Πειραιά και από εκεί τα αγαθά στην υπόλοιπη Ε.Ε . Εκτός από τον κεντρικό δρόμο, αναμένεται να κατασκευαστούν δρόμοι και προς άλλες χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Μπαχρέιν και του Σουλτανάτου του Ομάν.

Εμπόδια και προκλήσεις

Οι προκλήσεις ενός τέτοιου «μαζικού» έργου, όπως σημειώνουν διάφοροι αναλυτές, περιλαμβάνουν τη διασφάλιση της «ομαλής εφαρμογής του σε πολλές ηπείρους με τρόπους που θα μπορούσαν να το καταστήσουν ανταγωνιστικό με τις υπάρχουσες θαλάσσιες διαδρομές, την αντιμετώπιση των γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, την πλοήγηση σε σύνθετα logistics και ζητήματα μεταφορών και αντιμετώπιση περιφερειακών διαφορών».

Ένα σημείο-κλειδί έγκειται στο ότι αν υλοποιηθεί ο διάδρομος, η Αίγυπτος αναμένεται να απολέσει «τεράστια» ποσά από τα τόσο απαραίτητα οικονομικά έσοδα που παράγονται από τη Διώρυγα του Σουέζ,. Κύπρος και Ελλάδα διατηρούν αγαστές σχέσεις με την Αίγυπτο και απαιτούνται λεπτοί διπλωματικοί χειρισμοί, ούτως ώστε να μη χαθεί ένας σημαντικός στρατηγικός εταίρος στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι λογικό η Τουρκία να επιχειρεί εκ νέου διπλωματική εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο σε μια προσπάθεια να διαρραγεί το κοινό τριπλό μέτωπο με Ισραήλ-Κύπρο-Ελλάδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ισραηλινή οικονομική εφημερίδα Globes φιλοξενεί δηλώσεις του Yoel Guzansky, ανώτερου ερευνητή στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ (INSS), που σημειώνει ότι η Αίγυπτος, η οποία ελέγχει τη Διώρυγα του Σουέζ, μέσω της οποίας το δέκα τοις εκατόν του παγκόσμιου εμπορίου και το 7 τοις εκατόν των παγκόσμιων αποστολών πετρελαίου, θα είναι ο κύριος χαμένος ως αποτέλεσμα του έργου, εξηγώντας ότι τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ αυξήθηκαν στα 9,4 δισεκατομμύρια δολάρια το οικονομικό έτος 2022-2023, από 7 δισεκατομμύρια δολάρια το προηγούμενο έτος. Για την Αίγυπτο, εξήγησε, η οποία έχει χρέος προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ύψους 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυτά τα έσοδα είναι «ζωτικής σημασίας».

Σύμφωνα με τον Ισραηλινό εμπειρογνώμονα, η Ρωσία και το Ιράν θα χάσουν επίσης λόγω της πρωτοβουλίας υπό τις ΗΠΑ, μετά την κατασκευή του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου για την παράκαμψη των κυρώσεων και την ενίσχυση των εσόδων. Το έργο αναμένεται επίσης να μειώσει την επιρροή της Κίνας στη Μέση Ανατολή γενικά, και στη Σαουδική Αραβία ειδικότερα, ενώ θα συντομεύσει την αλυσίδα εφοδιασμού.

Το έργο θεωρείται από πολλούς ως ένα εναλλακτικό ιδεολογικό-επιχειρηματικό μοντέλο στην Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας.

Συμμετοχή ναυτικών δυνάμεων Ε.Ε.

Μια ενισχυμένη συμμετοχή των ευρωπαϊκών ναυτικών δυνάμεων είναι πλέον απαραίτητη ως ισχύς στον βόρειο Ινδικό Ωκεανό καθώς και στα ύδατα της Μεσογείου. Οι τριμερείς με την Ινδία και τη Γαλλία θα είναι το κλειδί για τη διασφάλιση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή της Αραβικής Θάλασσας και του Κόλπου του Άντεν. Η ναυτική συμμαχία μεταξύ Κίνας, Πακιστάν και Ιράν πρέπει να παρακολουθείται, καθώς η θαλάσσια εμπορική οδός Mumbai-Jaleb Ali δεν απέχει πολύ από την περιοχή του ιρανικών και πακιστανικών υδάτων.

Αναλυτές σημειώνουν πως ο προτεινόμενος διάδρομος αντικατοπτρίζει τους αυξανόμενους οικονομικούς και στρατηγικούς δεσμούς της Ινδίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Σαουδική Αραβία - τους δύο παλιούς έμπιστους συμμάχους του Πακιστάν. Η Σαουδική Αραβία από την πλευρά της να αναβαθμίσει την ενεργειακή της σύμπραξη υδρογονανθράκων σε μια ολοκληρωμένη ενεργειακή εταιρική σχέση για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή απόδοση, πετρέλαιο και στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου. Επίσης, το προτεινόμενο έργο διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής έχει επίσης σκοπό να διασφαλίσει τη συνεχιζόμενη απομόνωση του Πακιστάν, συμμάχου της Τουρκίας. Με αυτόν τον τρόπο πολύ επιτυχημένα η κυβέρνηση της Ινδίας επιδιώκει να απομονώσει το Πακιστάν χωρίς να το εμπλέκει στα έργα.

Ο εκνευρισμός της Τουρκίας και το Δόγμα Ινδίας

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε ήδη ανοικτά τη δυσαρέσκειά του για τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τον εμπορικό διάδρομο, τονίζοντας πως “δεν μπορεί να υπάρξει εμπορικός διάδρομος χωρίς την Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια σημαντική βάση παραγωγής και εμπορίου. Η πιο βολική διαδρομή για την κυκλοφορία από Ανατολή προς Δύση πρέπει να διέρχεται από την Τουρκία». Δεν είναι τυχαίο ότι στον απόηχο των πιο πάνω η τουρκική ναυπηγική εταιρεία TAIS και το ναυπηγείο της Anadolu ενδέχεται τελικά να μην εμπλακούν στην κατασκευή των πέντε πλοίων υποστήριξης του στόλου (FSS) για το ινδικό Ναυτικό, καθώς το έργο θα εκτελείτο εξολοκλήρου εγχώρια. Παράλληλα Τουρκία και Πακιστάν εγκαινίασαν την τέταρτη από τη σειρά κορβετών κατηγορίας MILGEM στο Καράτσι, τις οποίες η Άγκυρα κατασκεύασε σε συνεργασία με το Karachi Shipyard and Engineering Works. Η Τουρκία έχει επίσης σχεδιάσει ένα σκάφος υποστήριξης στόλου για το Πακιστάν, υποστηρίζει τον υποβρύχιο στόλο της και έχει υπογράψει συμφωνία για την πώληση 30 επιθετικών ελικοπτέρων T-129, που αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με την ιταλική εταιρεία Finmeccanica

Είναι πάντως εντυπωσιακό να αντιληφθεί κανείς ότι το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής της Ινδίας υπό τον Δρα S. Jaishankar βασίζεται στους εξής άξονες: Εάν η Τουρκία εγείρει θέμα Κασμίρ, η Ινδία θα θέσει ζήτημα Κυπριακού. Εάν ο Καναδάς εγείρει το ζήτημα του KhaIistan, η Ινδία θα εγείρει το ζήτημα του Κεμπέκ. Εάν η Κίνα εγείρει το ζήτημα του Κασμίρ, η Ινδία θα θέσει το θέμα του Θιβέτ.