Βενζίνη από… «χρυσάφι» και καταναλωτές σε απόγνωση

Περίπου τρεις μήνες έχουν παρέλθει από τον τερματισμό της κυβερνητικής επιδότησης στον φόρο κατανάλωσης των καυσίμων. Συγκεκριμένα, από την 1η Ιουλίου του 2023 η Κυβέρνηση μέσω του ΥΠΟΙΚ ανακοίνωσε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο, σταθμίζοντας όλα τα δεδομένα, αποφάσισε να μη συνεχιστεί το μέτρο επιχορήγησης των καυσίμων. Η απόφαση στηρίχθηκε στο γεγονός ότι παρατηρήθηκε μια μεγάλη μείωση στις τιμές των καυσίμων, κάτι που δεν καθιστούσε αναγκαία τη συνέχιση της επιδότησης. Μια στήριξη που δόθηκε ως «επικεντρωμένο μέτρο προς άμβλυνση των προβλημάτων των μεσαίων στρωμάτων και ευάλωτων ομάδων» και τερματίστηκε δυναμιτίζοντας τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, που υποστήριζε ότι τα δημόσια οικονομικά επέτρεπαν συνέχιση και του μέτρου για τα καύσιμα. Απαντώντας στις επικρίσεις, ο κ. Κεραυνός είχε δηλώσει "νομίζω είμαστε σε καλύτερη θέση να γνωρίζουμε την κατάσταση των δημοσίων οικονομικών, η οποία είναι καλή και δεν θα επιτρέψουμε με κανέναν τρόπο να υπάρξει οποιαδήποτε ανησυχία για τη δημοσιονομική σταθερότητα". Από τότε, όμως, έχουν αλλάξει πολλά. Οι τιμές των καυσίμων έχουν πάρει την πάνω βόλτα, με τις εκτιμήσεις για το πού θα σταματήσουν να μην είναι ιδιαίτερα ευοίωνες. Την ώρα που καταναλωτές και πρατηριούχοι διαμαρτύρονται για το ράλι ακρίβειας, η Κυβέρνηση τηρεί στάση αναμονής, κάνοντας λόγο για στοχευμένα μέτρα εάν και όπου κριθεί απαραίτητο.

Κραυγή αγωνίας πρατηριούχων: «Μας έχουν παραδώσει στα κατεχόμενα σαν επιχειρήσεις»

Η γεωμετρική άνοδος των τιμών τις τελευταίες εβδομάδες έχει φυσικά επιφέρει έντονη ανησυχία στις τάξεις των πρατηριούχων. Κάτι που επιβεβαιώθηκε στη «Σημερινή» και δια στόματος του εκπροσώπου Τύπου του Συνδέσμου Πρατηριούχων, κ. Χριστόδουλου Χριστοδούλου. Προβαίνοντας σε μία πρώτη σύγκριση, ανέφερε πως από την τελευταία μέρα του Ιούνη -ημερομηνία κατά την οποία τερματίστηκε η κυβερνητική επιδότηση των 8 σεντ επί του φόρου κατανάλωσης των καυσίμων- οι τιμές έχουν ανέβει γύρω στα 28 σεντ το λίτρο, ενώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το πετρέλαιο μπρεντ αναμένεται να ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι, φτάνοντας ακόμη και τα 107. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε, η τιμή της βενζίνης μπορεί να φτάσει ακόμη και κοντά στα 2 ευρώ, πλησιάζοντας ή ακόμα και ξεπερνώντας το 1,94 που είχε καταγραφεί την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου του 2022, που ήταν και η υψηλότερη που έχει καταγραφεί. Πρόσθεσε πως η τιμή σήμερα ανέρχεται στο 1,65, με τα 0,80 σεντ να αφορούν ΦΠΑ, ενώ, τόνισε, ο Σύνδεσμος Πρατηριούχων έχει εκφράσει επανειλημμένα τα έντονα παράπονά του ζητώντας από την Κυβέρνηση και το ΥΠΟΙΚ να μειώσει εκ νέου τον φόρο κατανάλωσης και μάλιστα όχι κατά 8 σεντ -όπως συνέβαινε μέχρι τον Ιούνιο- αλλά κατά 15. Για τον αντίκτυπο που έχει η αύξηση αυτή στους πρατηριούχους, ο ίδιος υπέδειξε τη μαζική μεταφορά συμπολιτών μας στα κατεχόμενα για προμήθεια καυσίμων κίνησης, λέγοντας χαρακτηριστικά “μας έχουν παραδώσει στα κατεχόμενα σαν επιχειρήσεις”.

Αθέμιτος ανταγωνισμός και πλέον… €10 και €20 βενζίνη

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε από πλευράς του κ. Χριστοδούλου στα πρατήρια Λευκωσίας και ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου, υπογραμμίζοντας πως αρκετά δεν είναι πλέον βιώσιμα. Πρόσθεσε πως, πέραν της εκροής σε πρατήρια των κατεχομένων, τίθεται εκ νέου το ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού αφού παρατηρείται μεγάλη διαφορά στην τιμή πώλησης καυσίμων μεταξύ των πρατηρίων που ανήκουν στις εταιρείες και των υπολοίπων και κάλεσε την Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού να παρέμβει.

Πέραν όμως της πτυχής που αφορά τους πρατηριούχους, ο κύριος όγκος του προβλήματος επηρεάζει τους ώμους -και την τσέπη- του Κύπριου καταναλωτή. Ο κόσμος πλέον έχει γίνει εκ των πραγμάτων ιδιαίτερα φειδωλός και επιλεκτικός σε ό,τι αφορά τις μετακινήσεις, περιορίζοντάς τις στις αναγκαίες. Η συντριπτική πλειοψηφία πλέον μεταβαίνει σε πρατήρια για να βάλει €10 και €20 βενζίνη, ενώ το πρόβλημα δεν σταματά εκεί, αφού η άνοδος των τιμών επηρεάζει αλυσιδωτά την ευρύτερη οικονομία.

Πώς όμως επηρεάζεται σε πρακτικό επίπεδο η οικονομία και η κοινωνία της Κύπρου από την αυξητική τάση των τιμών στα καύσιμα; Αυτό ήταν το πρώτο ερώτημα που θέσαμε στον Οικονομολόγο και Οικονομικό Αναλυτή, κ. Ιωάννη Τελώνη. Ο ίδιος αρχικά διαχώρισε την Κύπρο από άλλες χώρες, εξηγώντας ότι εμείς χρησιμοποιούμε το πετρέλαιο τόσο για σκοπούς ηλεκτρισμού, όσο και για κίνηση. Η χώρα μας, λοιπόν, δεν διυλίζει προϊόντα, αλλά παίρνει τις τιμές έτοιμου diesel, ανέφερε, τονίζοντας πως δεν σχετίζεται άμεσα με την τιμή του βαρελιού (μπρεντ). Ακριβώς όμως επειδή υπάρχει αυτή η μεγάλη εξάρτηση, ακόμη και η πιο μικρή αύξηση στην τιμή επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς όπως η κίνηση, η παρασκευή φαγητών και εδεσμάτων ή ακόμα και η γεωργική παραγωγή (πότισμα με τουρμπίνες).

Εκμετάλλευση και αισχροκέρδεια με πρόσχημα… την ακρίβεια

Κάτι που θεωρεί ο κύριος Τελώνης ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι το πόσο σημαντικό είναι τελικά το καύσιμο για την τελική τιμολόγηση του κάθε προϊόντος. Για παράδειγμα, η βενζίνη είναι το τελικό προϊόν. Άρα η αύξηση στην τιμή της φέρνει το 100% της αύξησης σε αυτό που θα πληρώσει ο καταναλωτής. Στον αντίποδα όμως υπάρχει το παράδειγμα του ψωμιού, η τιμή του οποίου ακριβαίνει -αφού χρειάζεται ενέργεια, ηλεκτρισμός για να ψήσεις- όμως αυτή θα έπρεπε παραδείγματος χάριν να αποτυπώνεται στο 10% της αξίας του και όχι στο σύνολο. «Άρα αυτό που ακούμε πολλές φορές από καταστηματάρχες ότι ακρίβυνε η βενζίνη, το πετρέλαιο και γι’ αυτό ανεβάζουν τις τιμές δεν πρέπει να το δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα για όλα», ανέφερε, για να προσθέσει στη συνέχεια πως «σε χώρες όπως η Αγγλία, ή η Σουηδία που ο κόσμος και ο Τύπος άρχισαν να εστιάζουν στο πού και πόσο δικαιολογούνται οι συγκεκριμένες αυξήσεις, οι τιμές άρχισαν να πηγαίνουν προς τα κάτω».

«Κλειδί»… το κρύο

Μπορεί οι τιμές στη διεθνή αγορά να μην έχουν φτάσει σε επίπεδο συναγερμού, όμως, σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο, η αύξηση τους τελευταίους δύο μήνες είναι ανησυχητική. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος -σύμφωνα με τον κ. Τελώνη- που η Κυβέρνηση αναμένει και δεν έχει ακόμα προβεί στη λήψη αποφάσεων που θ’ αφορούν ελαφρύνσεις ή επιδοτήσεις. Παράλληλα, υπάρχουν οι κινήσεις από πλευράς ΟΠΕΚ και Ρωσίας, που μειώνουν την παραγωγή με σκοπό φυσικά ν’ αυξήσουν το κέρδος. Το θετικό είναι ότι η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου δεν αποτυπώνεται στο αέριο, ενώ «κλειδί» για τους καταναλωτές αναμένεται ν’ αποτελέσει ο επερχόμενος χειμώνας. «Αν δεν είναι τόσο βροχερός και κρύος ο χειμώνας στην Κύπρο φέτος δεν θα μας επηρεάσει τόσο πολύ», ανέφερε συμπερασματικά, ενώ υπενθύμισε πως ό,τι και να πράξουμε ως χώρα είμαστε πάρα πολύ μικρή αγορά για να μπορέσουμε να επηρεάσουμε τη διεθνή τάση.

Σε ερώτηση που είχαμε θέσει προηγουμένως και στον εκπρόσωπο Τύπου των πρατηριούχων Χριστόδουλο Χριστοδούλου αναφορικά με το πώς γίνεται ακριβώς η τιμολόγηση της βενζίνης που φτάνει στον καταναλωτή, απάντησε πως από πλευράς Υπουργείου θεωρείται απόρρητο. Ο οικονομικός αναλυτής Ιωάννης Τελώνης κλήθηκε να… λύσει το μυστήριο, λέγοντας πως αυτό συμβαίνει για να αποφευχθεί οποιαδήποτε άτυπη συμφωνία μεταξύ των εταιρειών, που θα οδηγούσε στη δημιουργία «καρτέλ». «Αν δημοσιευθεί ο ακριβής τρόπος, το μοντέλο υπολογισμού, υπάρχει ο κίνδυνος του συγχρονισμού των τιμών και κατ’ επέκτασιν ρύθμισης της αγοράς», επεξήγησε.

Δεν κρύφτηκε ο Υπ. Ενέργειας: «Πέταξε το γάντι» στο ΥΠΟΙΚ

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του Γιώργου Παπαναστασίου. Μιλώντας στην «Σημερινή», ο Υπουργός Ενέργειας και Εμπορίου δεν κρύφτηκε, λέγοντας πως το ζήτημα των αυξήσεων στα καύσιμα είναι υπαρκτό και απασχολεί. Συγκεκριμένα, ο κ. Παπαναστασίου υπογράμμισε πως από τη στιγμή που ο ΟΠΕΚ αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή, οι αυξήσεις είναι συνεχιζόμενες και δεν πρόκειται να σταματήσουν. «Το πετρέλαιο μπρεντ εκτοξεύεται μεσούρανα», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Υπουργός, ενώ ερωτηθείς για τους φόβους των πρατηριούχων όσον αφορά το ενδεχόμενο η βενζίνη να φτάσει τα 2 ευρώ ανά λίτρο, ανέφερε πως κάτι τέτοιο δεν θα εξέπληττε. Κληθείς να σχολιάσει το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν, δήλωσε πως μπορεί μεν να υπάρχει η δυνατότητα διά νόμου, όμως δε συστήνεται. Παραδεχόμενος ότι αρκετός κόσμος στη χώρα μας «υποφέρει» και ερωτηθείς για το εάν υπάρχει σχέδιο δράσης, ο Υπουργός «έριξε το γάντι» στο Υπουργείο Οικονομικών. “Το Υπ. Ενέργειας λειτουργεί ουσιαστικά σαν σύμβουλος του Υπ. Οικονομικών. Εμείς ως υπουργείο δώσαμε τις εισηγήσεις μας, στην προκειμένη περίπτωση πρέπει να παρθούν αποφάσεις”, κατέληξε ο κ. Παπαναστασίου.

ΥΠΟΙΚ: Η Κυβέρνηση θα είναι έτοιμη όταν χρειαστεί για πρόσθετα μέτρα

Η Κυβέρνηση παίρνει συνεχώς μέτρα για την ακρίβεια και «θα είναι έτοιμη όταν χρειαστεί να πάρει και πρόσθετα μέτρα», στο πλαίσιο του δημοσιονομικού ισοζυγίου, το οποίο πρέπει να διατηρηθεί πλεονασματικό, «για να μην μπούμε σε άλλες περιπέτειες», τόνισε ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, υπογραμμίζοντας ότι «τα μέτρα πρέπει να είναι κυρίως στοχευμένα». Ταυτόχρονα, ο Υπουργός Οικονομικών τόνισε πως η Κύπρος είναι υποχρεωμένη να αρχίσει την αποπληρωμή δανεισμού, ύψους 6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, που πρέπει να αποπληρωθεί μέχρι το 2030, ενώ μέχρι το τέλος του 2026 πρέπει ως κράτος μέλος της ΕΕ να ικανοποιήσει τις οικονομικές απαιτήσεις όσον αφορά τους δείκτες του δημόσιου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος. Μιλώντας στο Κρατικό Ραδιόφωνο ανέφερε ότι, εκτός από την ακρίβεια, υπάρχουν και πολλές άλλες δυσκολίες, αναφερόμενος στα δημόσια οικονομικά. «Είμαστε υποχρεωμένοι μέχρι το τέλος του 2026 να φτάσουμε το δημόσιο χρέος στο 60% και το έλλειμμα στο 3%. Τέλος του 2022 το δημόσιο χρέος ήταν στο 90% και αυτήν τη στιγμή είναι στο 80%». Ερωτηθείς σχετικά με το θέμα της επιδότησης στα καύσιμα και εάν ήταν λανθασμένη η απόφαση για τερματισμό, με βάση και σχόλιο του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναφοράς, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «αυτήν τη στιγμή το επανεξετάζουμε, αλλά τη δεδομένη στιγμή ήταν ορθή η απόφαση που λήφθηκε. Γίνονται πάρα πολλά και θα γίνουν κι άλλα στο μέτρο των δυνατοτήτων». Ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι έχουν αυξηθεί οι τιμές καυσίμων διεθνώς και ευτυχώς η Κύπρος παραμένει ακόμα στα πιο χαμηλά όσον αφορά το κόστος αμόλυβδης βενζίνης στην Ευρώπη. «Μας ανησυχούν οι αυξήσεις και κάνουμε τους υπολογισμούς μας για να μπορέσουμε να ανακοινώσουμε κάποια στιγμή κάποια μέτρα», τόνισε.

Πολυτέλεια η θέρμανση, εξανεμίζεται ο οικογενειακός προϋπολογισμός

Τη δική του θέση κατέθεσε στη «Σ» και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Καταναλωτών, Μάριος Δρουσιώτης. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε, δύσκολος αναμένεται για τα νοικοκυριά ο επερχόμενος χειμώνας. Ο ίδιος αναμένει τη συνέχιση των αυξήσεων στα καύσιμα -και κατ’ επέκτασιν σε σωρεία αγαθών και υπηρεσιών- ενώ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν συγκριτικά στοιχεία του Συνδέσμου, τα οποία ο κ. Δρουσιώτης παρέθεσε στη «Σημερινή». Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε και ιδίοις όμμασι στους πίνακες που παρουσιάζονται, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αλλαγές -με έμφαση στο πετρέλαιο θέρμανσης- που παρουσιάζονται. Ειδικά σε ό,τι αφορά την 30ή Ιουνίου 2023 (τελευταία ημέρα που ίσχυε η επιδότηση των 8 σεντ για τον φόρο κατανάλωσης), η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης βρισκόταν στα 0,969 σεντ, ενώ ούτε τρεις μήνες αργότερα (τελευταία μέτρηση 22/9/2023) ανήλθε στο 1,223. Αυτό με απλά λόγια και όπως τόνισε ο κ. Δρουσιώτης σημαίνει πως ένα νοικοκυριό που ήθελε να γεμίσει το ντεπόζιτο του πετρέλαιο (η πλειοψηφία των νοικοκυριών διαθέτει ντεπόζιτα των 1000 λίτρων) 84 ημέρες πριν θα χρειαζόταν €969. Αντίστοιχα μια οικογένεια που θέλει σήμερα να το γεμίζει χρειάζεται €1223, δηλαδή 254 ευρώ περισσότερα.

Ένα άλλο, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό συμπέρασμα που εξάγεται από τη σύγκριση, είναι αυτό μεταξύ της λιανικής τιμής πώλησης πριν από την πρώτη επιδότηση (7 Μαρτίου του 2022) και της σημερινής τιμής. Τότε, λοιπόν, είχε αποφασιστεί η ανάγκη για επιδότηση με την τιμή της βενζίνης στο 1,443 και του πετρελαίου στο 1,026. Σήμερα η βενζίνη βρίσκεται πάνω από το 1,613 και το πετρέλαιο 1,223, δηλαδή 20 σεντ ακριβότερο -με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για περαιτέρω άνοδο- όμως ακούμε για «στοχευμένα μέτρα», «υπολογισμούς» και «μέτρα που «θα ανακοινωθούν κάποια στιγμή».

Καταληκτικά, σε είδος πολυτελείας αναμένεται να εξελιχθεί η θέρμανση λόγω του πετρελαίου. «Από 6-8 ώρες την ημέρα που άναβε, τώρα θα γίνουμε πιο φειδωλοί στις 2-4 ώρες», τόνισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Καταναλωτών, για να προσθέσει πως «η ακρίβεια εξανεμίζει τον οικογενειακό προϋπολογισμό»