Λόγος και αντίλογος για τα καταλύματα Airbnb

Είναι τα καταλύματα τύπου Αirbnb ωφέλιμα για το τουριστικό μας προϊόν; Ανταγωνίζονται τα ξενοδοχεία επί ίσοις όροις ή δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό; Βοηθούν τις τοπικές οικονομίες; Αποτελούν αγκάθι για την αγορά ακινήτων;

Αρκετά τα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάπτυξη του συγκεκριμένου είδους καταλυμάτων. Οι ξενοδόχοι βλέπουν στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης έναν ανταγωνιστή που παίρνει ένα κομμάτι από την πίτα τους. Χαρακτηριστικά, ο ΣΤΕΚ εξέδωσε προ ημερών ανακοίνωση, με την οποία βάλλει κατά των συγκεκριμένων καταλυμάτων. Μιλά συγκεκριμένα για αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι της νόμιμης ξενοδοχειακής βιομηχανίας, όπως αναφέρει, αφού, όπως υποστηρίζει: (α) Χιλιάδες καταλύματα δεν εγγράφηκαν στο σχετικό μητρώο κι άρα λειτουργούν τελείως ανεξέλεγκτα, παράνομα και πιθανόν αφορολόγητα. (β) Υπάρχουν ακίνητα που εγγράφηκαν στο μητρώο μεν, αλλά παρέχουν υπηρεσίες ξενοδοχείων χωρίς να καταβάλλουν τα σχετικά τέλη/φορολογίες, να κατέχουν τις νενομισμένες άδειες και χωρίς να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες λειτουργίας με τα ξενοδοχεία.

Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος που λέει ότι τα συγκεκριμένα καταλύματα προσφέρουν ένα διαφορετικό προϊόν και δεν αποτελούν άμεσο ανταγωνιστή των ξενοδοχείων. Από πλευράς των ιδιοκτητών τέτοιων καταλυμάτων επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι αυτοί που επιλέγουν να μείνουν σε τέτοια καταλύματα θα πήγαιναν σε άλλο προορισμό αν δεν υπήρχαν στην Κύπρο και όχι σε κάποιο ξενοδοχείο. Παράλληλα, οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων τύπου Airbnb υποστηρίζουν ότι συμβάλλουν και στην ανάπτυξη των τοπικών επιχειρήσεων, αλλά και οικονομιών γενικότερα, αφού είναι πιο πιθανό, αναφέρουν, κάποιος που μένει σε ένα τέτοιο κατάλυμα να ψωνίσει από μια υπεραγορά, να πάει για φαγητό σε μια ταβέρνα ή ένα εστιατόριο, σε αντίθεση με κάποιον που μένει σε ένα ξενοδοχείο με all inclusive σχέδιο και θα κερδίσει μόνον ο ξενοδόχος.

Πέραν των πιο πάνω, οι ξενοδόχοι θέτουν και θέμα επηρεασμού της αγοράς ακινήτων. Υποστηρίζουν ενδεικτικά ότι η διάθεση πολλών οικιστικών ακινήτων μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει δημιουργήσει σημαντική έλλειψη ακινήτων για αγορά και κυρίως ενοικίαση για σκοπούς μακροχρόνιας διαμονής, γεγονός που οδηγεί σε συνεχή αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων. Κάτι που απορρίπτεται από την πλευρά των ιδιοκτητών καταλυμάτων, αφού, όπως αναφέρουν, τα διαμερίσματα που χρησιμοποιούνται για σκοπούς βραχυχρόνιας ενοικίασης αποτελούν μόλις το 3-5% του συνόλου των διαμερισμάτων στην Κύπρο.

ΣΤΕΚ: Γιατί αποτελούν αθέμιτο ανταγωνισμό

Ζητήσαμε από τη Γενική Διευθύντρια του ΣΤΕΚ, Χρυσαίμιλη Ψηλογένη, να μας δώσει κάποιες επιπλέον απαντήσεις με αφορμή την ανακοίνωση του Συνδέσμου. Υποβάλαμε τρεις ερωτήσεις, οι οποίες παρατίθενται πιο κάτω.

Ερωτηθείσα γιατί στην ανακοίνωσή του ο ΣΤΕΚ αναφέρεται σε αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι των ξενοδοχείων, δεδομένου ότι τα συγκεκριμένα καταλύματα εξελίσσονται σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελούν μιαν άλλη επιλογή για τη διαμονή των ταξιδιωτών, η κα Ψηλογένη απάντησε πως: «Δεν είμαστε εναντίον των συγκεκριμένων καταλυμάτων. Αναγνωρίζουμε την τάση που υπάρχει και το γεγονός ότι πλέον αποτελούν μέρος του διεθνούς τουριστικού προϊόντος. Η αναφορά μας σε αθέμιτο ανταγωνισμό έγκειται στο γεγονός πως τα περισσότερα από αυτά διαφημίζουν ότι παρέχουν υπηρεσίες εφάμιλλες των ξενοδοχειακών μονάδων, χωρίς, όμως, να πληρούν όλες εκείνες τις αυστηρές προϋποθέσεις που είναι υποχρεωμένο να εφαρμόζει ένα ξενοδοχείο και οι οποίες συνεπάγονται σημαντικό επιπρόσθετο κόστος. Την ίδια ώρα, δεν μπορεί να κάνουμε προσπάθεια για να μετατραπούμε σε έναν ποιοτικό τουριστικό προορισμό και η βασική παράμετρος του τομέα, δηλαδή η διαμονή, να μη λειτουργεί με κοινά κριτήρια και προδιαγραφές, έστω για τα βασικά ζητήματα».

Περαιτέρω, κληθείσα να σχολιάσει τη δημιουργία του σχετικού μητρώου στο οποίο θα πρέπει να εγγράφονται τα συγκεκριμένα καταλύματα, είπε πως «από την αρχή είχαμε επιφυλάξεις για το μητρώο, αφού οι προδιαγραφές που περιλήφθηκαν ήταν ελάχιστες. Ωστόσο, αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα για θεσμοθέτηση και κυρίως καταγραφή αυτών των καταλυμάτων μετά από πολλές καθυστερήσεις και αναβολές. Επειδή όμως σήμερα έχουμε μερικές χιλιάδες καταλύματα αυτού του είδους, θα πρέπει να γίνει τάχιστα το επόμενο βήμα και να τεθεί συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας και υποχρεώσεων».

Στην ανακοίνωση του ΣΤΕΚ γίνεται λόγος και για επιπτώσεις από τα συγκεκριμένα καταλύματα στην αγορά ακινήτων. Σε ερώτηση υπό ποιες προϋποθέσεις αλλά και προδιαγραφές θα έπρεπε να λειτουργούν τα συγκεκριμένα καταλύματα, η κα Ψηλογένη εξήγησε πως «σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις τέθηκαν περιορισμοί στον αριθμό των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, επειδή παρατηρήθηκε έλλειψη ακινήτων για αγορά και κυρίως ενοικίασή τους από ντόπιους. Όπως παρατηρούμε τους τελευταίους μήνες και στην Κύπρο, η έλλειψη προσφοράς ακινήτων προς ενοικίαση οδηγεί σε άνοδο των τιμών των ενοικίων. Δεν είναι δουλειά μας να ασκήσουμε στεγαστική πολιτική, αλλά όταν σε κάθε πόλη τα οικιστικά ακίνητα που προσφέρονται για βραχυχρόνια μίσθωση είναι χιλιάδες, αντιλαμβάνεστε τη στενότητα που δημιουργείται στην αγορά για όσους αναζητούν μια πιο μακροπρόθεσμη στεγαστική λύση είτε ενοικίασης είτε αγοράς».

Διαφορετικό είδος τουριστών

Στον αντίποδα των όσων υποστηρίζει ο ΣΤΕΚ, υπάρχει ο αντίλογος, ο οποίος εκφράζεται μέσα από τις δηλώσεις του Κωνσταντίνου Καρακόντη, ΓΓ του Συνδέσμου Αυτοεξυπηρετούμενων Καταλυμάτων. Μιλώντας στη «Σημερινή», ο κ. Καρακόντης αντικρούει τα όσα υποστηρίζει ο ΣΤΕΚ και αντιτάσσει το επιχείρημα ότι τα καταλύματα τύπου Airbnb προσελκύουν μια διαφορετική ομάδα τουριστών, που δεν επιθυμούν να μείνουν σε ξενοδοχεία και που, αν δεν υπήρχαν τα εν λόγω καταλύματα, οι ταξιδιώτες θα επέλεγαν να πάνε κάπου αλλού παρά να έρθουν στην Κύπρο.

Αναλυτικότερα, ερωτηθείς κατά πόσον ισχύει το επιχείρημα του ΣΤΕΚ ότι υπάρχουν χιλιάδες καταλύματα που ακόμα δεν εγγράφηκαν στο σχετικό μητρώο κι άρα λειτουργούν τελείως ανεξέλεγκτα, παράνομα και πιθανόν αφορολόγητα, ο κ. Καρακόντης απαντά με δυο σημεία. Πρώτο, αναφέρει, ο ΣΤΕΚ δεν μπορεί να γνωρίζει πόσοι έχουν εγγραφεί στο μητρώο, καθώς δεν κατέχει τα συγκεκριμένα στοιχεία. Δεύτερο, η νομοθεσία που προνοεί την εγγραφή των συγκεκριμένων καταλυμάτων στο σχετικό μητρώο έχει πάρει αναβολή μέχρι τα τέλη του 2024. Όταν εφαρμοστεί η νομοθεσία, θα εγγραφούν όσοι είναι επαγγελματίες και θέλουν να συνεχίσουν να προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες, ενώ οι άλλοι θα αποσυρθούν είτε θα λειτουργούν παράνομα, κάτι που δεν μας βρίσκει σύμφωνους, όπως είπε. Οι πληροφορίες μας, πάντως, σημείωσε, είναι ότι από τις 15.000 περίπου καταλύματα που λειτουργούν, το 1/3 έχουν ήδη εγγραφεί στο μητρώο, ενώ υπάρχει ακόμα περιθώριο ενάμιση χρόνου για να εγγραφούν και οι υπόλοιποι.

Όσον αφορά τα περί αθέμιτου ανταγωνισμού των καταλυμάτων αυτών με τα ξενοδοχεία, ο κ. Καρακόντης απέρριψε το επιχείρημα αυτό, υποστηρίζοντας ότι τα καταλύματα τύπου Airbnb δεν ανταγωνίζονται τα ξενοδοχεία, καθώς προσφέρουν μια διαφορετική επιλογή στους τουρίστες. Αυτά τα καταλύματα, όπως εξήγησε, θα επιλέξουν όσοι δεν θέλουν να μείνουν στα ξενοδοχεία. Όσοι θέλουν να έχουν μια κουζίνα για να μαγειρεύουν οι ίδιοι το φαγητό τους, όσοι θέλουν να έχουν ένα πλυντήριο για να πλένουν οι ίδιοι τα ρούχα τους και γενικότερα όσοι θέλουν ένα προϊόν, διαφορετικό του ξενοδοχείου. Άλλωστε, όπως πρόσθεσε, η μέση τιμή ενός ξενοδοχείου είναι μεγαλύτερη από τη μέση τιμή ενός καταλύματος, εκτός από τις τουριστικές επαύλεις, όπου εκεί οι τιμές διαφέρουν.

Συνεχίζοντας τα επιχειρήματά του για τα καταλύματα τύπου Airbnb, ο κ. Καρακόντης είπε ότι αυτά βοηθούν και άλλους παρεμφερείς κλάδους της οικονομίας, καθώς όσοι μένουν σε αυτά, είναι πιο πιθανό να πάνε να ψωνίσουν από μια υπεραγορά ή ακόμη να βγουν μια νύχτα να φάνε σε μια ταβέρνα ή ένα εστιατόριο και να βοηθήσουν έτσι τους επαγγελματίες άλλων κλάδων αλλά και την τοπική οικονομία, σε αντίθεση με κάποιον που θα μείνει σε ένα ξενοδοχείο και θα έχει ένα all inclusive πακέτο, με αποτέλεσμα να επωφελείται μόνο το ίδιο το ξενοδοχείο.

Πώς επηρεάζουν τα ακίνητα

Ζητήσαμε από τον κ. Καρακόντη να σχολιάσει ένα ακόμη επιχείρημα του ΣΤΕΚ. Σύμφωνα λοιπόν με τον Σύνδεσμο Τουριστικών Επιχειρήσεων, η διάθεση πολλών οικιστικών ακινήτων μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει δημιουργήσει σημαντική έλλειψη ακινήτων για αγορά και κυρίως ενοικίαση για σκοπούς μακροχρόνιας διαμονής, γεγονός που οδηγεί σε συνεχή αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων. Απαντώντας σε αυτό, ανέφερε ότι τα διαμερίσματα που χρησιμοποιούνται για σκοπούς βραχυχρόνιας ενοικίασης αποτελούν μόλις το 3-5% του συνόλου των διαμερισμάτων στην Κύπρο. Μιλούμε, όπως είπε, για τα διαμερίσματα που βρίσκονται μέσα στις πόλεις και όχι για τα εξοχικά ακίνητα που βρίσκονται είτε παραθαλάσσια ή στα ορεινά γιατί δεν θα αγόραζε ή θα ενοικίαζε κάποιος ένα τέτοιο κατάλυμα για μόνιμη του κατοικία. Επομένως, συμπλήρωσε, τα διαμερίσματα που χρησιμοποιούνται για σκοπούς Airbnb είναι πολύ λίγα για να επηρεάσουν τις τιμές των ακινήτων σε παγκύπρια βάση. Άλλωστε, συνέχισε, ειδικά στη Λεμεσό τα ενοίκια είναι τόσο ψηλά που συμφέρει σε κάποιον να ενοικιάζει το ακίνητό του με το μήνα και όχι με τη μέθοδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Επενδυτικό ενδιαφέρον

Πέραν των πιο πάνω, ο κ. Καρακόντης αποκάλυψε ότι υπάρχει τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον κυρίως από ξένους για να αγοράσουν είτε να αναπτύξουν ακίνητα που θα τα χρησιμοποιήσουν ως καταλύματα Airbnb. Όπως εξήγησε, με την έλλειψη εργατικού δυναμικού, αρκετοί επενδυτές οι οποίοι σκέφτονταν να ανεγείρουν ξενοδοχείο, πλέον κάνουν δεύτερες σκέψεις και επιλέγουν να ανεγείρουν διαμερίσματα που θα τα χρησιμοποιήσουν ως καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Για να ανεγείρεις και να λειτουργήσεις ένα ξενοδοχείο χρειάζεσαι αρκετό προσωπικό, κάτι που, όπως είπε, αποθαρρύνει αρκετούς επενδυτές.