Τα ιστορικά παράσημα που απονεμήθηκαν στον θρυλικό Διγενή

Ανεξαρτήτως ποια είναι η άποψη του καθενός σχετικά με τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα - Διγενή, κανείς δεν μπορεί να του αφαιρέσει το ιστορικό τρόπαιο της ΕΟΚΑ και τους ανιδιοτελείς αγώνες του για το ελληνικό Έθνος από τα πεδία των μαχών της Μικράς Ασίας ώς το Αλβανικό Έπος, όταν ως επιτελάρχης στην Ήπειρο τσάκισε τον ιταλικό φασισμό.

Σήμερα κλείνουν 50 χρόνια από την ημέρα του θανάτου του κι εκείνο που αξίζει κάποιος να εξετάσει είναι πώς είχαν δει τον Γρίβα Διγενή οι εφημερίδες της εποχής, φίλοι, αντίπαλοι, ακόμα και εχθροί του.

Συγκεκριμένα, στις 30 Ιανουαρίου του 1974, ημέρα της κηδείας του Γρίβα - Διγενή, η έγκριτη εφημερίδα της Λευκωσίας «Ελευθερία» έγραφε στο κύριο άρθρο της: «Σήμερα το απόγευμα, ο θρυλικός Γερο-Διγενής θα κατέβει στην τελευταία του κατοικία. Θα φέρει το σπαθί και την επίσημη στολή του Στρατηγού. Το στήθος του θα κοσμούν τα παράσημά του. Για πρώτη φορά θα μπαίνει με τόσο επίσημη στολή στο ταπεινό του κρησφύγετο. Συνήθως κατέβαινε σ’ αυτό με τη στολή του αντάρτη. Για πρώτη φορά θα επαναπαύεται στις δάφνες του. Στις δάφνες που του έφερε όλη η Κύπρος, για την οποία τόσο πολύ αγωνίστηκε.

»Δεν θα 'ναι κανένας μεγαλοπρεπής σκαλιστός τάφος. Θα 'ναι το μικρό του κρησφύγετο, από το οποίο διηύθυνε τον Αγώνα της ΕΟΚΑ για τρία χρόνια… Σ’ αυτό το ταπεινό κρησφύγετο χώρεσε ένας κόσμος ολόκληρος. Απ’ αυτό ο Γρίβας - Διγενής δεν θα εκδίδει πια διαταγές. Θα σκορπά το φως του παραδείγματος και της αυτοθυσίας μέσα στην εθνική μνήμη, μέσα στους ουρανούς των εθνικών συνειδήσεων. Σ’ αυτό το κρησφύγετο θα ανάβει το κερί της ευγνωμοσύνης η εθνική σκέψη».

Λίγες ημέρες αργότερα, στην Αθήνα, ο διευθυντής της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, Χρ. Φιλιππίδης, σε άρθρο του τον Φλεβάρη του 1974 γράφει μεταξύ άλλων:

«Αν, μετά τους αγωνιστές του '21, που πολεμούσαν έστω χωρίς ελπίδα, μετά τους απερίσκεπτους Παύλους Μελάδες, μετά τους αετούς της Πίνδου, που δεν μέτρησαν ποτέ τους εχθρούς, έμενε η Ελλάδα χωρίς Ροβεσπιέρους των υπέρ πάντων αγώνων; Ο Γρίβας είχε ανακηρυχθεί από τη Βουλή των Ελλήνων Άξιος της Πατρίδος. Είχε τιμηθεί όσο κανένας άλλος σύγχρονος Έλληνας, μετά τη λήξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Δεν επανεπαύθη όμως στις δάφνες του σπίτι του, να απολαμβάνει τη δόξα και τη ζεστασιά των γηρατειών του.

»Διάβηκε ξανά, όταν νόμισε, δίκια ή άδικα, πως η ώρα τον καλούσε, στα κρύα λημέρια, γερμένος, άρρωστος στο σώμα, αλλά με ακράδαντη πίστη τη φανατική κατάφαση στην ιδέα του Έθνους. Διάβηκε με ορθή αλύγιστη ψυχή… Ο Γρίβας -Διγενής-, ο σύγχρονος Ακρίτας του Γένους, ο άνθρωπος που ενσάρκωσε το πνεύμα των απελευθερωτικών κινημάτων σ’ ολόκληρη τη Μεσόγειο, σαν λάμψη ρομαντική, αν θέλετε, αλλά γνήσια εθνική, δεν ηττήθηκε ποτέ - παραμερίστηκε μονάχα από τον χάροντα…».

Γρίβας και Κολοκοτρώνης εν ζωή ήρωες από την Ελληνική Βουλή

Ο Διγενής μετά τον Αγώνα της ΕΟΚΑ ανακηρύχθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων ως εν ζωή Ήρωας. Τέτοια τιμή δόθηκε μόνον στον Κολοκοτρώνη. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι θετική ψήφο έδωσε και η Αριστερά της ΕΔΑ, όταν μάλιστα ο Διγενής προήχθη ταυτοχρόνως αναδρομικά σε αντιστράτηγο, ως Άξιον Τέκνον που ήτο της Πατρίδος.

Εκτός από την Ελληνική Βουλή, αμέσως μετά τον θάνατό του η Κυπριακή Βουλή τον ανακήρυξε ως Άξιον τέκνον της Πατρίδος. Απείχαν μόνον οι βουλευτές του ΑΚΕΛ.

Παρότι αήττητη η ΕΟΚΑ στα πεδία των μαχών, η Κύπρος ηττήθηκε στις συνομιλίες της Ζυρίχης και, αντί του στόχου της Ένωσης, οδηγηθήκαμε σε μια κολοβή ανεξαρτησία. Το δε χείριστο ήταν ότι ο Γρίβας, ο θρυλικός Διγενής, «εξορίστηκε» στην Ελλάδα, λέγοντας τότε το γνωστό συνενωτικό, παρά τις διαφωνίες του με τη λύση, «συμπτηχθήτε πέριξ του Μακαρίου, όστις αποτελεί σύμβολο ενότητος και αγώνος».

Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, σε επιστολή του προς τον Διγενή την 1η Απριλίου 1959, του πλέκει το εγνώμιο ως εμπνευστή και Αρχηγού του επιτυχούς Αγώνα της ΕΟΚΑ.

Συγκεκριμένα, τονίζει:

«Στρατηγέ μου,

»Αισθάνομαι σήμερον την ανάγκην και το χρέος να απευθύνω προς υμάς εγκάρδιον μήνυμα αγάπης και χαιρετισμόν τιμής επί τη 4η επετείω της εκρήξεως του απελευθερωτικού αγώνος, τον οποίον επικεφαλής της ΕΟΚΑ επιτυχώς διεξηγάγετε και εφέρετε εις νικηφόρον πέρας.

»Σεις υπήρξατε ο εμπνευσμένος Αρχηγός, ο ακατάβλητος μαχητής. Με την ιδικήν σας βοήθειαν απολαύομεν σήμερον των αγαθών της ελευθερίας. Άνευ υμών η ημέρα αυτή θα εβράδυνεν ίσως πολύ να ανατείλη. Η Κύπρος θα είναι εσαεί ευγνώμων προς υμάς».

Ήταν ο πρώτος που οργάνωσε αντιχουντικές ομάδες

Μνημονεύοντας σήμερα τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα - Διγενή, η σκέψη όλων των Ελλήνων της Κύπρου επιστρέφει με ιερή συγκίνηση στα χρόνια εκείνα τα μεγάλα, τα ηρωικά. Τα χρόνια του εθνικού μεγαλείου, της δόξας. Τότε που, ασύλληπτος, ο αόρατος Αρχηγός Διγενής μέσα από το ταπεινό του κρησφύγετο διηύθυνε τον απελευθερωτικό μας αγώνα. Ενέπνεε και καθοδηγούσε τους Κυπρίους προς την ελευθερία και στην πραγμάτωση του προαιώνιου πόθου της ελευθερίας και της Ένωσης με τη μάνα Ελλάδα.

Τότε που τραγουδούσαν οι λεβέντες της ΕΟΚΑ: «Είμαστε όλοι παιδιά της ΕΟΚΑ/ κι ατσαλένια έχουμε κορμιά,/ για την Κύπρο μας όλοι να πολεμάμε/ και να πέφτουμε με θάρρος στη φωτιά./ Της ΕΟΚΑ παιδιά τιμημένα/ και με πίστη στη γλυκιά μας Παναγιά,/ στα βουνά για ένα νέο Εικοσιένα,/ για να ζήσουμε μιας ώρας λευτεριά./ Λευτεριά έλα δω για να αγκαλιάσεις/ και της Κύπρου τα ηρωικά παιδιά,/ που για χάρη σου και πάλι πολεμάνε/ για να ζήσουμε μια ώρας λευτεριά./ Έλα μάνα δος μου την ευχή σου/ και θ΄ ανέβω ψηλά εις τα βουνά/ και αν πέσω κάποια μέρα εις τη μάχη,/ θα φωνάξω Ένωση και Λευτεριά».

Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα. Εκείνοι που έζησαν τον Διγενή, ουδόλως μπορούν να του αμφισβητήσουν τον πατριωτισμό, την εντιμότητα, την ανιδιοτέλεια και τη στρατηγική και στρατιωτική του ευφυΐα. Ακόμη και πολιτικά ο Διγενής ήταν διορατικός. Εάν διαβάσει κάποιος με προσοχή τα κείμενά του, θα διαπιστώσει ότι είχε προβλέψει σε ποια τραγικά αποτελέσματα θα οδηγούσαν οι συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου. Απεχώρησε από την Κύπρο παρότι νικητής, χάριν της ενότητας, και επανήλθε το '64 με τη Μεραρχία, όταν η Κύπρος τελούσε σε κίνδυνο και όταν του είχε ζητηθεί από τον Κυπριακό Ελληνισμό να τον σώσει, δημιουργώντας μιαν αξιόπιστη αποτροπή έναντι της τουρκικής απειλής, την οποία έκτοτε δεν έχει κανείς άλλος καταφέρει να οικοδομήσει. Εκδιώχθηκε αδίκως δεύτερη φορά, κατόπιν αμερικανικών και τουρκικών αξιώσεων μετά επεισόδια της Κοφίνου. Τα ιστορικά έγγραφα σήμερα αποδεικνύουν ότι δεν έφερε τις ευθύνες τις οποίες του είχαν αρχικώς προσάψει, τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία. Το αντίθετο προκύπτει. Ενδεχομένως το λάθος του να ήταν ότι δεν χρησιμοποίησε τη Μεραρχία για να ρίξει τη Χούντα εφόσον ήταν Αρχηγός ΑΣΔΑΚ. Εφημίζετο όμως και για κάτι άλλο: για τη στρατιωτική του πειθαρχία. Είναι γνωστό πλέον ότι ήταν σφόδρα εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος και ήταν ο πρώτος που οργάνωσε αντιχουντικές ομάδες. Εν συνεχεία δε θα μπορούσε να παραμείνει στη ραστώνη των Αθηνών και στις δάφνες του, αλλά προτίμησε να επανέλθει στην Κύπρο, αντιλαμβανόμενος ότι είχαν αρχίσει διαδικασίες επίλυσης του Κυπριακού για τον ενταφιασμό άπαξ και διά παντός της Ένωσης και ως εκ τούτου αισθανόταν χρέος απέναντι στους νεκρούς αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Οι ιστορικές συγκυρίες δημιούργησαν εσφαλμένες αντιλήψεις για τις απόψεις και τις θέσεις του Γρίβα την περίοδο 1971-74, που αποτελούν ένα από τα νέα κεφάλαια της Ιστορίας που ανοίγει σιγά-σιγά ελπίζοντας ότι ως αδέκαστη που είναι θα καθορίσει τις ευθύνες ενός εκάστου. Άλλωστε ο Διγενής είχε περάσει στο Πάνθεον των Ηρώων και της Ιστορίας, έξι μήνες προτού συμβούν τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος και της εισβολής. Ουδείς αλάνθαστος. Κανείς όμως δεν μπορεί να κλέψει από τον Στρατηγό Γρίβα Διγενή τα παράσημα που κέρδισε στα πεδία των μαχών και μέσα από τους ανιδιοτελείς αγώνες του. Εάν σήμερα, όπως είπε ο Μακάριος, «αναπνέουμε αέραν ελευθερίας», αυτόν πρωτίστως οφείλετο εις τον Διγενή. Εάν οι σχέσεις μεταξύ των δύο Αρχηγών του Αγώνος της ΕΟΚΑ ήταν διαφορετικές, τότε ενδέχεται και η Ιστορία μας να είχε γραφτεί αλλιώς.

Όταν ο Μοντγκόμερι και ο Χάρντινγκ παρασημοφόρησαν τον Γρίβα

Το μεγαλύτερο όμως παράσημο προς τον Γρίβα Διγενή προήλθε από την ομολογία του μεγάλου αντιπάλου του, στρατάρχη Χάρντινγκ: «Η ΕΟΚΑ με τον Γρίβα αρχηγό είναι αήττητη». Αναχωρώντας ηττημένος από το νησί μας, δήλωσε: «Ένα πράγμα δεν μπόρεσα να πετύχω. Δεν μπόρεσα να παρασύρω τον Διγενή σε ενέργειες που να μας υποβοηθούσαν στα σχέδιά μας». Αργότερα, σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε τον Γενάρη του 1958 στον Ημερήσιο Τηλέγραφο του Λονδίνου, ομολογούσε ανάμεσα σε άλλα και τα ακόλουθα: «Ο Γρίβας είναι εξαίρετος οργανωτής και ειδικός αρχηγός ανταρτών. Είναι θαρραλέος άντρας μεγάλης επιμονής και αντοχής. Είναι αυστηρός, πειθαρχικός και τραχύς στις συνήθειές του. Με το όνομα 'Αρχηγός Διγενής', ο Γρίβας κατέστη μια θρυλική μορφή για τους Κυπρίους...».

Ως επίλογο ας μας επιτραπεί να παραθέσουμε δύο αποσπάσματα για τον Διγενή. Το πρώτο προέρχεται από τον γνωστό στρατάρχη Μοντγκόμερι, ο οποίος, είπε: «Η ΕΟΚΑ του Διγενή είναι στρατηγικά αήττητη».

Το δεύτερο εγκωμιαστικό σχόλιο ελέχθη από τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον «Γέρο της Δημοκρατίας», ο οποίος υπογράμμισε: «Ο Στρατηγός Γέωργιος Γρίβας - Διγενής ανήκει πλέον εις τους μύθους της Ελληνικής Ιστορίας, οι οποίοι θα παραδίδονται από γενεάν εις γενεάν, διά να λέγουν ότι ένας άνθρωπος μόνος, με την ελληνικήν του ψυχήν κατόρθωσε να νικήση μια μεγάλην αυτοκρατορίαν.Η ψυχή του ενέπνευσε τον κυπριακόν Λαόν, ενέπνευσε την ψυχήν της Κυπριακής Νεολαίας, ενέπνευσε επίσης από την Κύπρον και ολόκληρον τη νεότητα της Ελλάδος».