Αναζητούνται λύσεις

Οι οικονομικές - πολιτικές αποφάσεις πολλές φορές οδηγούν σε αντιπαραθέσεις και διαφορετικές αναλύσεις / εκτιμήσεις. Τις πλείστες μάλιστα γίνεται αναφορά σε γεγονότα του παρελθόντος, που οξύνουν τις αντεγκλήσεις, χωρίς ουσιαστικά να προσφέρουν στην προσπάθεια για βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Σίγουρα είναι καλό να αναλύεται το οικονομικό παρελθόν, ώστε να λαμβάνονται μαθήματα από τα λάθη και να καταγράφονται τα θετικά στοιχεία, πάνω στα οποία θα μπορούσε να οικοδομηθεί μια οικονομία.

Οικονομικό παρελθόν

Για παράδειγμα, η κυπριακή οικονομία κατάφερε να ανακάμψει σε γρήγορο χρονικό διάστημα μετά την τουρκική εισβολή, μέσα από τη συνεργασία όλων των φορέων και την κοινή προσπάθεια, όμως λανθασμένες εκτιμήσεις και πολιτικές τόσο στο χρηματοπιστωτικό κομμάτι όσο και στο δημοσιονομικό οδήγησαν στη μεγάλη κρίση των μνημονίων (σημειώνεται ότι με την επιβολή του μνημονίου υπήρξε συνεργασία για γρήγορη έξοδο).

Υπήρξαν αρκετές αλλαγές μετά την τελευταία οικονομική κρίση, ενώ διαχείρισης έπρεπε να τύχει και η περίοδος αδρανοποίησης των παραγωγικών μονάδων του τόπου αλλά και γενικότερα με την εξάπλωση του κορωνοϊού.

Είναι ξεκάθαρο ότι η έλλειψη οικονομικού σχεδιασμού και οι «υπερβολές» δημιουργούν σοβαρά προβλήματα. Η ανεξέλεγκτη πιστωτική επέκταση προ εικοσαετίας οδήγησε σε αμφιβόλου ποιότητας επενδύσεις, που έτυχαν σημαντικής απομείωσης. Την ίδια στιγμή παραχωρήθηκαν δάνεια, τα οποία ο δανειολήπτης δεν είχε τη δυνατότητα να αποπληρώσει, οδηγώντας το ιδιωτικό επίπεδο σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Ένα πρόβλημα που ακόμη ταλανίζει την κοινωνία και τις επιχειρήσεις, παρά το γεγονός ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν αποξενωθεί από τους ισολογισμούς των τραπεζικών ιδρυμάτων. Η χορήγηση δανείων έγινε πολύ αυστηρότερη και ο ενδιαφερόμενος δανειολήπτης θα πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει τα ίδια κεφάλαια, έχει τη δυνατότητα αποπληρωμής και επαρκείς εξασφαλίσεις.

Την ίδια στιγμή έχει μειωθεί δραματικά ο αριθμός των καταστημάτων των τραπεζών, οδηγούμενοι στη χρήση του διαδικτύου, δημιουργώντας προβλήματα στην εξυπηρέτηση ατόμων τρίτης ηλικίας (ενδεχομένως να έπρεπε να υπάρχει μια διαφορετική μεταχείρισή τους).

Όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας σωστός και ευέλικτος μακροχρόνιος σχεδιασμός, που θα διασφαλίζει τα οικονομικά του κράτους και θα βελτιώνει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρχει ασύμμετρη αύξηση των δαπανών, που θα οδηγήσει σε ελλείμματα και αύξηση του δημόσιου χρέους, όπως είδαμε στο παρελθόν.

Χρειάζονται «αντισώματα»

Κατά τη διάρκεια των περιόδων, που η οικονομία καταγράφει θετικά στατιστικά, θα πρέπει να δημιουργούνται «αντισώματα» για τη διαχείριση μελλοντικών αρνητικών εξελίξεων. Κλασικό παράδειγμα η περίοδος του κορωνοϊού, οπότε η Κυβέρνηση, φυσικά και με τη στήριξη ευρωπαϊκών κονδυλίων, είχε τη δυνατότητα αύξησης του δημόσιου χρέους για την παραχώρηση στήριξης σε πολίτες και επιχειρήσεις.

Ενδεχομένως κάποιες φορές οι πολιτικές πιέσεις να οδηγούν σε αμφιλεγόμενες οικονομικές αποφάσεις, αλλά γενικά θα πρέπει προτεραιότητα να είναι το καλό του τόπου και πώς να δίνονται λύσεις στα καθημερινά προβλήματα.

Τα τελευταία χρόνια η κυπριακή οικονομία στατιστικά καταγράφει μια θετική πορεία με το δημόσιο χρέος να μειώνεται και να καταγράφονται πλεονάσματα. Την ίδια ώρα η καθημερινότητα των πολιτών έχει γίνει δυσκολότερη, ενώ οι προκλήσεις για τον επιχειρηματικό κόσμο αυξάνονται. Σε αυτά προστίθεται το δύσκολο και γεμάτο μεταβλητότητα εξωτερικό περιβάλλον, που επηρεάζει μια εξωγενή οικονομία όπως την κυπριακή.

Η ακρίβεια (ειδικά για τις κατηγορίες των πολιτών που δεν υπήρξε αναπροσαρμογή των μισθών τους), το υψηλό κόστος στέγασης και η διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα αποτελούν καθημερινά προβλήματα των πολιτών.

Είναι πολλές φορές που γίνονται συζητήσεις, οι οποίες αφορούν τον οικονομικό μετασχηματισμό και την αναγκαιότητα οι οικονομίες να αναπροσαρμόζονται στα νέα δεδομένα, λαμβάνοντας υπόψη την ταχύτητα με την οποία αναπτύσσεται η τεχνολογία.

Οπότε βασικό κριτήριο επιτυχίας ενός επιχειρηματικού ή δημοσιονομικού μοντέλου είναι η δυνατότητα της επιχείρησης ή του κρατικού μηχανισμού – διακυβέρνησης ν’ αξιολογούν σωστά τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες και να λαμβάνουν εκείνα τα μέτρα που θα διατηρούν την ανταγωνιστικότητα.

Οι αναλύσεις πρέπει να βασίζονται σε τεχνοκρατικά δεδομένα, αν και είναι αναμενόμενο ότι οι πολιτικές ιδεολογίες / σκοπιμότητες πάντοτε θα διαδραματίζουν τον ρόλο τους. Συνταγή αποτυχίας αποτελεί η αδυναμία να αντιληφθεί μια επιχείρηση ή ένα κράτος την αναγκαιότητα να υπάρξουν συγκεκριμένες αλλαγές ή, ακόμα χειρότερα, να μην υπάρχει η βούληση της διοίκησης της επιχείρησης ή της διακυβέρνησης να προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές.

Καταγράφεται ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας από τη μια, ενώ από την άλλη θα πρέπει να τροχοδρομηθεί η υλοποίηση εκείνων των πολιτικών που θα τη διατηρήσουν ανταγωνιστική, θα διασφαλίζουν καλύτερη ποιότητα ζωής προς τους πολίτες και θωράκισή της σε οποιεσδήποτε ενδεχόμενες αρνητικές εξελίξεις στο εξωτερικό περιβάλλον.

Αυτό που διαφαίνεται είναι η συνεχής αποδυνάμωση της μεσαίας τάξης, της οποίας η αγοραστική δύναμη μειώνεται σημαντικά και δεν έχει την ευκαιρία να ενισχύσει τα εισοδήματά της αναλογικά με την ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Η φορολογική και κοινωνική πολιτική του κράτους θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο ζήτημα.

Την ίδια στιγμή πολλές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα που αφορούν κυρίως το υψηλό κόστος χρηματοδότησης και ενέργειας, καθιστώντας τις λιγότερο ανταγωνιστικές.

Επιπλέον σημειώνεται η αναγκαιότητα για επίσπευση της υιοθέτησης των προαπαιτουμένων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε να προχωρήσουν άμεσα μεταρρυθμίσεις που αφορούν την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών.

Η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει ανθεκτικότητα προς το παρόν. Όμως, λαμβάνοντας υπόψη τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, το δύσκολο εξωτερικό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινωνία, η οποία στην Κύπρο διαχρονικά δείχνει πολλή υπομονή, οι επόμενοι μήνες και χρόνια απαιτούν μια ολοκληρωμένη οικονομική πολιτική, σχέδιο και πλάνο.

Οπότε, πέραν των αντιπαραθέσεων, που σε κάποιες περιπτώσεις βρίσκονται σε υψηλή ένταση με αναφορές στο παρελθόν, θα πρέπει να υπάρξει η ελάχιστη συνεννόηση, ώστε να βελτιωθεί η καθημερινότητα των πολιτών και να ενισχυθούν οι κυπριακές επιχειρήσεις, οι οποίες στηρίζουν κατά κύριο λόγο και διαχρονικά την κυπριακή οικονομία.