«Κύπρος - Το Νησί των Κατασκόπων»

Κυκλοφόρησε πρόσφατα το 7ο βιβλίο του κ. Κώστα Πικραμένου με τίτλο «ΚΥΠΡΟΣ - Το Νησί των Κατασκόπων» από τις Εκδόσεις Ινφογνώμων. O κ. Πικραμένος είναι διαχειριστής του 1ου εξειδικευμένου ιστοτόπου για Υπηρεσίες Πληροφοριών (www.spystories.gr) σε Ελλάδα και Κύπρο. Είναι επίσης Διευθυντής Ερευνών της CP Consulting (εταιρεία εκπόνησης στρατηγικών μελετών) με έδρα τη Μασσαλία. Εμπειρογνώμων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για θέματα Τουρκίας, Υπηρεσιών Πληροφοριών και Πολιτικού Ισλάμ. Συγγραφέας των βιβλίων «ΜΙΤ - Η Φωλιά του Τουρκικού Παρακράτους», «Οι Μυστικές Υπηρεσίες στον 21ον αιώνα», «Εθνική Ασφάλεια», «Τουρκία 1923-2023. Ένας Αιώνας», «Χαμάς - Ισραήλ» και «Το τέλος του Χαλιφάτου» (Εκδόσεις Ινφογνώμων). Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Σ», ο κ. Πικραμένος απαντά σε μια σειρά ερωτήματα, με το ενδιαφέρον να εστιάζει στο κατά πόσον η δράση των μυστικών υπηρεσιών στην Κύπρο επηρέασε ή επηρεάζει την επίλυση του Κυπριακού.

Kύριε Πικραμένε, τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε και να ερευνήσετε τη συγκεκριμένη πτυχή της Κύπρου;

Τα 50 χρόνια εισβολής και κατοχής της Κύπρου αποτέλεσαν την αφορμή για την έκδοση του βιβλίου “Κύπρος - Το νησί των κατασκόπων”. Πρόκειται για τη δράση των Μυστικών Υπηρεσιών διαφόρων κρατών επί του κυπριακού εδάφους, αλλά όχι απαραίτητα κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 και φτάνοντας μέχρι σήμερα, η Μ. Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Τσεχοσλαβακία, η Τουρκία, το Ισραήλ και το Ιράν έχουν πραγματοποιήσει μια σειρά από επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών και κεκαλυμμένης δράσης. Το βιβλίο αποτελεί προϊόν έρευνας μέσα από ανοιχτές πηγές και αρχειακό υλικό και είναι μοναδικό στο είδος του στην ελλαδική και κυπριακή βιβλιογραφία.

Τι μπορεί ν’ ανακαλύψει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας, αλλά και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που υπάρχει στα παραρτήματα;

Το 1947, η Κύπρος εντάχθηκε στην αρχιτεκτονική SIGINT της Μ. Βρετανίας. Το νησί μετεξελίχθηκε σε μια τεράστια βάση συλλογής πληροφοριών από ηλεκτρομαγνητικές πηγές για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου και της Βόρειας Αφρικής. Την περίοδο 1955-1959, οι Βρετανοί βρέθηκαν απροετοίμαστοι -σε επίπεδο συλλογής και διανομής πληροφοριών- να καταστείλουν την ΕΟΚΑ του Γ. Γρίβα. Την περίοδο 1972-1990, η Κύπρος εξελίσσεται σε πεδίο ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ της Μοσάντ και της Παλαιστινιακής PLO. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, το νησί αναβαθμίζεται σταδιακά σε κόμβο (hub) υποθαλάσσιων καλωδίων οπτικής ίνας. Η βρετανική GCHQ επενδύει σε εξοπλισμό υποκλοπής δεδομένων διαδικτύου μέσω του σταθμού Αγίου Νικολάου Δεκέλειας. Ο πόλεμος στο Ιράκ (2003) και η Αραβική Άνοιξη (2011) επιβεβαιώνουν την αξία της Κύπρου ως βάσης αεροπορικών επιχειρήσεων και συλλογής SIGINT. Την ίδια περίοδο ο “βρόμικος πόλεμος” μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν/Χεζμπολάχ έφτασε μέχρι την Κύπρο με τη δράση πληρωμένων δολοφόνων και υποψήφια θύματα Ισραηλινούς επιχειρηματίες.

Τονίζετε ότι η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων που διεξάγουν οι Υπηρεσίες Πληροφοριών τρίτων χωρών στην Κύπρο δεν στρέφονται κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μπορείτε να γίνετε πιο σαφής;

Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής θέσης της, έχει τεράστια αξία τόσο για τις Μεγάλες Δυνάμεις όσο και για περιφερειακούς παίκτες. Οι Υπηρεσίες Πληροφοριών βλέπουν το νησί είτε ως βάση για συλλογή πληροφοριών από ηλεκτρομαγνητικές πηγές (SIGINT) είτε ως θέατρο διεξαγωγής black ops, όπως οι πρόσφατες απόπειρες δολοφονιών Ισραηλινών επιχειρηματιών. Κατά πόσον η Κυπριακή Δημοκρατία έχει τους κατάλληλους θεσμούς (σ.σ. Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, ΚΥΠ, Αστυνομία), τα τεχνικά μέσα, τους ανθρώπινους πόρους και την πολιτική βούληση να διαχειριστεί μια πραγματικότητα που την εκθέτει; Είναι ένα δύσκολο ερώτημα, αλλά το βιβλίο φιλοδοξεί ν’ αποτελέσει την αφορμή έναρξης ενός εποικοδομητικού διαλόγου περί αυτού.

Επηρέασε η δράση των ξένων Μυστικών Υπηρεσιών την πορεία επίλυσης του Κυπριακού;

Η επίλυση του Κυπριακού εξαρτάται και από την εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών συμφερόντων μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων. Οι Μυστικές Υπηρεσίες δρουν στο νησί με αποκλειστικό γνώμονα την εξυπηρέτηση αυτών των συμφερόντων. Αν οι εξελίξεις στο πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού δεν ακολουθούν την επιθυμητή πορεία με βάση τις προτεραιότητες των Μεγάλων Δυνάμεων, τότε ναι, οι Μυστικές Υπηρεσίες μπορούν ν’ αναλάβουν δράση...

Ποια ήταν η πιο απρόσμενη ανακάλυψη που κάνατε κατά την έρευνά σας για το βιβλίο;

H λειτουργία της Βάσης Υποκλοπών στον Άγιο Νικόλαο Δεκέλειας αποτελεί μία πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση. Εδώ θα πρέπει να διερευνηθεί (και από τη Βουλή) το εύρος της συνεργασίας της CYTA με τη βρετανική GCHQ όσον αφορά την αντιγραφή δεδομένων διαδικτύου (κλήσεις, VoIP, mails) μέσω των υποθαλάσσιων καλωδίων οπτικής ίνας που φτάνουν στο νησί. Μία άλλη ενδιαφέρουσα υπόθεση είναι η λειτουργία της βάσης της CIA στον Αρχάγγελο Λευκωσίας. Υπάρχει εδώ και δεκαετίες και συλλέγει (με δορυφορικά πιάτα) πληροφορίες από ανοιχτές πηγές, ενώ το προσωπικό της προστατεύεται από διπλωματική ασυλία. Πόσα χρήματα λαμβάνει τον χρόνο η Κυπριακή Δημοκρατία (ως μίσθωμα) και για ποιους σκοπούς χρησιμοποιούνται;

Πιστεύετε ότι η Κύπρος μπορεί ν’ αναπτύξει μηχανισμούς αποτροπής ή τουλάχιστον διαχείρισης αυτών των μυστικών επιχειρήσεων;

Το ερώτημά σας είναι πολύ κρίσιμο και θα απαντήσω με συγκεκριμένα ερωτήματα. Θέλει η πολιτική Ηγεσία να θωρακίσει την Κύπρο όσον αφορά την εσωτερική ασφάλεια; Έχει στείλει μήνυμα σε τρίτες χώρες ότι δεν θα ανεχτεί “επιχειρήσεις” στο έδαφός της; Έχει απελάσει πρέσβεις χωρών μετά τη σύλληψη εγκληματικών στοιχείων που επιχειρούσαν υπό την καθοδήγηση συγκεκριμένων Υπηρεσιών Πληροφοριών; Έχει δώσει προτεραιότητα στην εκπαίδευση του προσωπικού των Σωμάτων Ασφαλείας (Αστυνομία, ΚΥΠ) σε θέματα αντικατασκοπίας;

Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα για το πώς οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν αλλάξει το τοπίο της κατασκοπίας;

Είναι αλήθεια ότι η τεχνολογία (ψηφιακές επικοινωνίες, smartphones, οπτική ίνα, τεχνητή νοημοσύνη, data mining) έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται ο Κύκλος των Πληροφοριών (Ιntelligence Cycle). Σήμερα η πρόκληση των Υπηρεσιών δεν είναι τόσο η πρόσβαση στην Πληροφορία όσο η διαχείριση (επεξεργασία, ανάλυση) αυτής. Δυστυχώς, Ελλάδα (ΕΥΠ) και Κύπρος (ΚΥΠ) αδυνατούν σε μεγάλο βαθμό να ακολουθήσουν τις διεθνείς εξελίξεις, λόγω δομικών προβλημάτων όσο και έλλειψης κουλτούρας ασφαλείας.