Πολιτικής ευθιξίας εγκώμιον ες γην εναλίαν Κύπρον ή… «μια δειλή και εύκολη πράξη»;

Την 1η Μαΐου 1993, ο Πιέρ Μπερεγκοβουά, πρώην Πρωθυπουργός της Γαλλίας, αυτοκτόνησε, χωρίς να αφήσει κάποιο σημείωμα πίσω του. Η Γαλλία συγκλονίστηκε. Ο Μπερεγκοβουά, γιος Ουκρανού Εβραίου μετανάστη, ενεπλάκη σε ένα οικονομικό σκάνδαλο. Ο βιομήχανος Ροζέ-Πατρίς Πελά, ισχυρός φίλος τού Γάλλου τότε Προέδρου, Φρανσουά Μιτεράν, του είχε δώσει άτοκο δάνειο ενός εκατομμυρίου γαλλικών φράγκων για να αγοράσει ένα διαμέρισμα στο Παρίσι. Η πράξη αποκαλύφθηκε και, επειδή ο Μπερεγκοβουά δεν άντεξε την κατακραυγή εναντίον του, έδωσε τέλος στη ζωή του.

2006: Ο ηγέτης των Φιλελευθέρων στη Bρετανία, Tσαρλς Kλαρκ, παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος, όταν έγινε γνωστό ότι έδινε αγώνα απεξάρτησης από το αλκοόλ. - Παραιτήθηκε ο διευθυντής της CIA, Πόρτερ Γκρος, εξαιτίας διαφωνιών του με τους χειρισμούς του Υπουργού Άμυνας, Pάμσφελντ. - Μέσα σε μια νύχτα παραιτήθηκαν οι Υπουργοί Δικαιοσύνης και Oικισμού της Oλλανδίας, διότι θεώρησαν εαυτούς υπευθύνους για προβλήματα ασφάλειας στο αεροδρόμιο Σίπχολ. Βροντερό παράδειγμα ύψιστης ευθιξίας έδωσε, το 2002, ο Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Βιμ Κοκ. Μετά από έκθεση, που απέδιδε βαρύτατες ευθύνες στο ολλανδικό απόσπασμα, το οποίο δεν εμπόδισε τη σφαγή 7.500 Μουσουλμάνων στη Σρεμπρένιτσα, το 1995 (ήταν και τότε Πρωθυπουργός), ο Κοκ υπέβαλε την παραίτηση του ιδίου και όλης της Κυβέρνησής του, στη βασίλισσα. «Η διεθνής κοινότητα είναι ανώνυμη και δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη με τρόπο ορατό για τα θύματα και τους οικείους των θυμάτων», δήλωσε. «Εγώ, όμως, μπορώ και το έκανα».

Στην Ιαπωνία, ένας 58χρονος διευθυντής σχολείου αυτοκτόνησε όταν το σχολείο του βρέθηκε να είναι ένα από τα εκατοντάδες που δεν έκαναν όλα τα απαιτούμενα μαθήματα, ώστε οι μαθητές του να μπορούν ν’ αντεπεξέλθουν στις ιδιαίτερα ανταγωνιστικές εξετάσεις για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Το 2014, η Υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας, Μαρία Μίλερ, υπέβαλε την παραίτησή της μετά από επικρίσεις για τη διαχείριση των βουλευτικών της δαπανών. Υποχρεώθηκε να επιστρέψει 5.800 λίρες για αποζημίωση, που είχε λάβει παρατύπως, για έξοδα δεύτερης κατοικίας της στο Λονδίνο. Αναφερόμαστε εκτενώς σε περιπτώσεις πολιτικής ευθιξίας σε άλλες, σοβαρές χώρες, επειδή στην Κύπρο, την δήθεν «μακαρία γη», θάλλει και ανθίζει και κακοφορμίζει, διαχρονικά, η πολιτική παχυδερμία και ασέβεια στην ανοχή και στην αξιοπρέπεια των πολιτών.

Πρόσφατα, ένας ισοβίτης, που διέπραξε ειδεχθές έγκλημα, απέδρασε, ενώ είχε μεταβεί, με συνοδεία αστυνομικών και δεσμοφυλάκων στο σπίτι του, σε χωριό της επαρχίας Πάφου. Για τρεις ημέρες ο δραπέτης ήταν άφαντος. Τελικά, χάρη σε πληροφορίες πολιτών, συνελήφθη περιφερόμενος στην παραλία της Λεμεσού. Στις 12 Δεκεμβρίου 2008, ένας άλλος ισοβίτης και εγκληματίας, ο Αντώνης Προκοπίου Κίτας, άλλως Αλ Καπόνε, απέδρασε από ιδιωτικό νοσηλευτήριο, στο οποίο νοσηλευόταν για μήνες. Ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης, μ. Κύπρος Χρυσοστομίδης, υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους πολιτικής ευθιξίας.

Ο σημερινός Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, δεν σκέφτηκε, ουδ’ επί στιγμήν, να υποβάλει την παραίτησή του για λόγους πολιτικής ευθιξίας, μετά τον εξευτελισμό και διασυρμό του ιδίου και του κράτους. Σε δηλώσεις στο ΡΙΚ είπε ότι δεν σκέφτηκε να παραιτηθεί εξαιτίας της απόδρασης του ισοβίτη και επισήμανε ότι η παραίτηση θα ήταν «μία δειλή και εύκολη πράξη, που ικανοποιεί τον λαϊκισμό». Όπως ανέφερε, ένιωσε ότι «δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανευθυνότητα, από το να γυρίσεις την πλάτη και να πεις ότι θα πρέπει να αναλάβει ο επόμενος». Σημείωσε, επίσης, ότι «για τον ίδιο, η ανάληψη πολιτικής ευθύνης είναι να εντοπίζει λάθη, αδυναμίες και ελλείψεις και να προσπαθεί να βρίσκει λύσεις».

Ασφαλώς ο νυν Υπουργός Δικαιοσύνης δεν ευθύνεται για την απόδραση του ισοβίτη. Όμως, οι υφιστάμενοί του επέδειξαν πρωτοφανή ανευθυνότητα και επιπολαιότητα στη φύλαξη του ισοβίτη. Ο Υπουργός είναι ο πολιτικός προϊστάμενός τους. Άρα, οι ανεπάρκειες και οι ανικανότητές τους αντανακλώνται στο πρόσωπό του. «H αποτελεσματικότητα της πολιτικής μιας κυβέρνησης επικυρώνεται με τις παραιτήσεις των μελών της», έγραψε κάποτε στους «New York Times», ο διάσημος πολιτικός κοινωνιολόγος, Pαλφ Nτάρεντορφ. Και διερωτήθηκε: «Γιατί ορισμένοι εκλεγμένοι πολιτικοί έχουν το θάρρος και την ευθιξία να αποχωρήσουν από το σκηνικό, όταν αυτό απαιτεί η εμπλοκή τους -έμμεση ή άμεση- σε μιαν αποτυχία της πολιτικής, ενώ άλλοι κωφεύουν ακόμη και στα πιο καραμπινάτα σκάνδαλα και στις πιο ηχηρές δημόσιες εκκλήσεις για παραίτησή τους;».

H παράδοση κάθε χώρας στον πολιτισμό της δημοκρατίας καθορίζει και τον τρόπο, που οι εκλεγμένοι ηγέτες της αντιλαμβάνονται τα δύο βασικά συστατικά τής πολιτικής, την πολιτική υπευθυνότητα και την προσωπική ακεραιότητά τους. «Yπευθυνότητα σημαίνει», υπογράμμισε ο Nτάρεντορφ, «ότι με την εκλογή ή τον διορισμό του, ο υπουργός γίνεται αυτόματα υπόλογος για οτιδήποτε και το παραμικρό ακόμη, σχετίζεται με τη σφαίρα των καθηκόντων του. Για την ακρίβεια, ο υπουργός είναι ο μοναδικός υπεύθυνος για τις πράξεις ή τις παραλείψεις και του τελευταίου υπαλλήλου στο υπουργείο του». Η πολιτική ευθιξία είναι και μέγα θέμα Παιδείας. Μπορεί οι Κύπριοι κυβερνώντες και πολιτικοί να προτάσσουν ηχηρά πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά αλλά… όταν δοκιμάζονται στη μέγγενη οδυνηρών και σκληρών αποφάσεων και πολιτικής ευθύνης και ευθιξίας, κρίνονται ανεπαρκείς, ευθυνόφοβοι και τραγικά σπιθαμιαίοι.

Αυτά δεν ίσχυσαν στην περίπτωση του Βρετανού Υπουργού Διεθνούς Ανάπτυξης. Ο Μάικλ Μπέιτς έπρεπε να συναντήσει μια Επιτροπή στη Βουλή των Λόρδων (Φεβρουάριος 2018). Καθυστέρησε μερικά λεπτά! Ένιωσε τέτοια ντροπή που, όταν εμφανίστηκε ενώπιον της Επιτροπής, ζήτησε συγγνώμη και ανακοίνωσε ότι θα υπέβαλλε την παραίτησή του στην Πρωθυπουργό Μέι. Και στην Κύπρο είχαμε κατά καιρούς κάποιες παραιτήσεις για λόγους πολιτικής ευθιξίας.

Το 1999, ο τότε Ευρωπαίος Επίτροπος, Χρ. Στυλιανίδης, υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους αρχής σε θέματα διαφθοράς, μετά από καταγγελίες για διαφθορά εναντίον του τότε υπουργού, Ντ. Μιχαηλίδη. Το 2002 ο Νίκος Κόσιης υπέβαλε την παραίτησή του μετά το σκάνδαλο πολυτελών οχημάτων με κλεμμένα εξαρτήματα, με εμπλοκή αστυνομικών. Την παραίτησή του υπέβαλε και ο τότε Αρχηγός της Αστυνομίας, Α. Αγγελίδης. Το 2013 οι Υπουργοί Άμυνας, μ. Κ. Παπακώστας και Εξωτερικών, Μ. Κυπριανού, υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους μετά την τραγωδία στο Μαρί. Ο Μ. Χαρτσιώτης, όντας νομικός και θεολόγος, δεν επέδειξε την αναμενόμενη πολιτική ευαισθησία και ευθιξία. Προφανώς δεν τον ενόχλησε ποσώς ο εξευτελισμός και η γελοιοποίηση του κράτους – και των υπηρεσιών των οποίων προΐσταται – από έναν ειδεχθή δολοφόνο.