Η επόμενη μέρα της Χαμάς - O ρόλος Τουρκίας και Μουσουλμανικής Αδελφότητας
Χρειάστηκε πάνω από έναν χρόνο πολέμου, αλλά το Ισραήλ επιτέλους κατάφερε να σκοτώσει τον κύριο στόχο του στη Γάζα: τον Yahya Sinwar. Μαζί με τον Mohammad Deif, ο οποίος πιστεύεται ότι σκοτώθηκε από ισραηλινή επίθεση τον Ιούλιο, ο Sinwar ήταν ο άνθρωπος που φαίρεται να είχε τη μεγαλύτερη ευθύνη για την οργάνωση των φρικτών επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Την εποχή αυτών των επιθέσεων, ο Sinwar ήταν επικεφαλής του παραρτήματος της Χαμάς στη Γάζα, αλλά από τον Αύγουστο είχε προαχθεί στον γενικό ηγέτη της ομάδας, αντικαθιστώντας τον Ismayil Haniyah που είχε έδρα το Κατάρ, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 31 Ιουλίου κατά τη διάρκεια ταξιδιού στην Τεχεράνη. Η Χαμάς πρέπει τώρα να επιλέξει νέο ηγέτη.
Αφού ηγήθηκε του παραρτήματος της Χαμάς στη Γάζα από το 2017, ο Sinwar εδραίωσε τους δεσμούς της ομάδας με το ιρανικό καθεστώς και την ενσωμάτωσε στον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης, μια ομπρέλα υπό την ηγεσία της Τεχεράνης.
Βοήθησε να ξεπεραστεί ένα σημαντικό ρήγμα μεταξύ Τεχεράνης και Χαμάς που είχε αναπτυχθεί νωρίτερα στη δεκαετία, πιο έντονα κατά τον συριακό εμφύλιο πόλεμο, όπου η παλαιστινιακή ομάδα (σε συμφωνία με την σουνιτική ισλαμιστική κληρονομιά της) υποστήριξε τους σουνιτικής πλειοψηφίας Σύριους αντάρτες ενώ το Ιράν υποστήριξε σθεναρά την κυβέρνηση του Bashar Assad.
Οι εσωτερικές έριδες της Χαμάς
Με τον Sinwar νεκρό, το μέλλον της Χαμάς και του τρομερού συνεχιζόμενου πολέμου είναι τώρα υπό αμφισβήτηση.
Ο επόμενος ηγέτης της Χαμάς θα μπορούσε να προκύψει από τους στρατιωτικούς ηγέτες της ομάδας που παραμένουν στη Γάζα – κυρίως τον Μοχάμαντ Σινγουάρ, τον μικρότερο αδερφό του Yahya ή από εκείνους που δρουν στις εξόριστες πολιτικές πτέρυγές της στο Κατάρ, την Τουρκία ή τον Λίβανο.
Η εσωτερική δυναμική της Χαμάς έχει συχνά παραμεληθεί από διεθνείς παρατηρητές. Ενώ υπάρχουν φατρίες της ομάδας που είναι παντρεμένες με την υποστηριζόμενη από την Τεχεράνη μαχητική οργάνωση, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ξεκίνησε τη ζωή της ως παλαιστινιακό παράρτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενός σουνιτικού ισλαμιστικού κινήματος με έδρα την Αίγυπτο που συχνά αποφεύγει τα βίαια μέσα. Τα κόμματα της οικογένειας των Αδελφών Μουσουλμάνων συχνά δίνουν προτεραιότητα στις εκλογικές μεθόδους και έχουν υπηρετήσει σε κυβερνήσεις και κοινοβούλια σε συντηρητικές φιλοδυτικές μοναρχίες όπως η Ιορδανία και το Μαρόκο. Ένα κόμμα με ρίζες στη Μουσουλμανική Αδελφότητα υπηρέτησε ακόμη και στην ισραηλινή κυβέρνηση το 2021-22. Η βάση του ομίλου είναι οι μορφωμένοι μεσοαστοί και ευκατάστατοι έμποροι.
Μουσουλμανική Αδελφότητα και Τουρκία
Τα κόμματα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας δεν προσβλέπουν κυρίως στο επαναστατικό αντιδυτικό καθεστώς της Τεχεράνης για δύναμη, αλλά στην Άγκυρα, όπου ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυβερνά από το 2002. Ο Ερντογάν έχει δώσει πολλές έντονες αντι-ισραηλινές ομιλίες τον περασμένο χρόνο, αλλά η Τουρκία δεν διέκοψε ποτέ τις διπλωματικές σχέσεις με το εβραϊκό κράτος. Η τουρκική και η ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών έχουν συχνά συνεργαστεί στενά μεταξύ τους, ειδικά στην προσπάθεια να αποτρέψουν τις ιρανικές επιθέσεις κατά των Ισραηλινών. Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία παραμένει ενσωματωμένη στη δυτική αρχιτεκτονική ασφάλειας και ο στενότερος σύμμαχος της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν, είναι επίσης στενός σύμμαχος του Ισραήλ. Εν ολίγοις, παρά τη σταθερή υποστήριξη της Τουρκίας προς τους Παλαιστίνιους, η σχέση της με τη Δύση και το Ισραήλ δεν μοιάζει σε τίποτα με τη σχέση της Τεχεράνης.
Εάν η ηγεσία της Χαμάς επρόκειτο να περάσει από στοιχεία υπέρ της Τεχεράνης σε στοιχεία υπέρ της Άγκυρας, αυτό θα μπορούσε να προμηνύει ένα νέο μέλλον για την ομάδα και να βοηθήσει την επανένταξή της στην παλαιστινιακή πολιτική ζωή. Δεν θα επιτραπεί στη Χαμάς να κυβερνήσει ξανά στη Γάζα, αλλά ορισμένα από τα εναπομείναντα στοιχεία της θα μπορούσαν να αποφασίσουν να επιλέξουν έναν πιο πολιτικό, λιγότερο μαχητικό δρόμο.
Ένας υποψήφιος διάδοχος
Σύμφωνα με το Spectator, ένας πιθανός υποψήφιος που θα μπορούσε να επιφέρει αλλαγή είναι ο Khaled Mashal, ηγέτης της Χαμάς από το 1996 έως το 2017. Ενώ η θητεία του περιελάμβανε τη ρήξη με την Τεχεράνη για τη Συρία, ο Mashal συνεργάστηκε στενά με το ιρανικό καθεστώς πριν από αυτό. Νωρίτερα αυτό το μήνα, συνάντησε τον Ιρανό Πρόεδρο Masoud Pezeshkian σε μια επίσκεψη στη Ντόχα και συνέχισε να επαινεί τις πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν στο Ισραήλ.
Ωστόσο, ο Mashal είναι γνωστό ότι ενδιαφέρεται να φέρει τη Χαμάς πιο κοντά στην Τουρκία και στις αραβικές χώρες. Το 2015, επισκέφτηκε την ιερή πόλη της Μέκκας και συναντήθηκε με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, τον επίδοξο αντίπαλο του Ιράν. Η πτώση του από την εξουσία το 2017 θεωρήθηκε σημαντικό κέρδος για την Τεχεράνη και η επιστροφή του στην εξουσία θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως σημαντική απώλεια. Μένει να δούμε αν έχει αρκετό πολιτικό βάρος και υποστήριξη από τις αραβικές χώρες για να ηγηθεί της Χαμάς.
