Η σημαία του ψευδοκράτους στον Πενταδάκτυλο: Συμβολισμός και αντιμετώπιση

Η σημαία του ψευδοκράτους της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» (“ΤΔΒΚ”) και το τουρκικό σύνθημα που βρίσκονται χαραγμένα στον ορεινό όγκο του Πενταδάκτυλου αποτελούν έναν από τους πιο ισχυρούς συμβολισμούς της τουρκικής κατοχής στο νησί. Από το 1983, όταν η Τουρκία προέβη στην ανακήρυξη του ψευδοκράτους, έχουν αποτυπωθεί στο βουνό δύο κυρίαρχα σύμβολα: η τεράστια σημαία της «ΤΔΒΚ» και ένα σύνθημα στα τουρκικά, που μεταφράζεται ως «Τι ευτυχία να λες ότι είσαι Τούρκος» («Ne Mutlu Türküm Diyene»). Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς μια αισθητική παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, αλλά ένα πολιτικό μήνυμα που φέρει έντονες γεωπολιτικές και ιστορικές προεκτάσεις. Η ύπαρξη αυτών των συμβόλων στον Πενταδάκτυλο αναπαράγει το αφήγημα της «διχοτόμησης» του νησιού και της νομιμοποίησης της τουρκικής κατοχής, ενώ παράλληλα προκαλεί τη μνήμη της βίαιης εισβολής του 1974 και της συνεχιζόμενης κατοχής και αδιέξοδης κατάστασης στο Κυπριακό.

Η σημαία της ντροπής - Σύμβολο διχοτόμησης

Η σημαία του ψευδοκράτους και το τουρκικό σύνθημα στον Πενταδάκτυλο είναι κάτι περισσότερο από μιαν απλή υπενθύμιση της εισβολής του 1974. Είναι μια εκδήλωση πολιτιστικού και ψυχολογικού πολέμου, καθώς οι Κύπριοι στο ελεύθερο τμήμα βλέπουν καθημερινά τον συμβολισμό της διχοτόμησης και της διχοστασίας του νησιού. Πρόκειται για μια μορφή ψυχολογικού πολέμου, που στοχεύει στη διατήρηση της κατοχής και στην αποδοχή της τουρκικής παρουσίας στην κατεχόμενη Κύπρο ως δεδομένης.

Οι ενέργειες αυτές της Τουρκίας δημιουργούν έντονα συναισθήματα αγανάκτησης και απογοήτευσης στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Το γεγονός ότι η σημαία και το σύνθημα διατηρούνται εμφανώς στον Πενταδάκτυλο μετά από τόσα χρόνια από την εισβολή, αποδεικνύει την αδιαλλαξία της Τουρκίας και την αδυναμία επίλυσης του Κυπριακού, παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες διαπραγμάτευσης. Όσες περισσότερες γενιές μεγαλώνουν με τη σημαία του ψευδοκράτους στον Πενταδάκτυλο, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να αλλάξει αυτή η νοοτροπία και να υπάρξει μια κοινή αντίληψη περί ενότητας του νησιού.

Απαραίτητη η εντονότερη διπλωματική διαδικασία

Η συνέχιση αυτής της κατάστασης δεν πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη. Υπάρχουν πολλαπλά επίπεδα στα οποία μπορεί να ασκηθεί πίεση να αλλάξει, από τη διπλωματική δράση ώς τις νομικές ενέργειες και τις πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Μετά μάλιστα την πρόσφατη Τριμερή συνάντηση στη Νέα Υόρκη και την απόφαση για λήψη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η πλήρης απάλειψη της σημαίας του ψευδοκράτους και του τουρκικού συνθήματος από τον Πενταδάκτυλο θα πρέπει να τύχει προτεραιότητας ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Παράλληλα, και μέχρι την απάλειψή τους, απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες από την Κυπριακή Δημοκρατία, τους διεθνείς οργανισμούς και τη διεθνή κοινότητα, όπως η διεθνοποίηση του θέματος, εκστρατείες ενημέρωσης, ανάδειξη των περιβαλλοντικών παραμέτρων, πίεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και νομικές ενέργειες.

Εδραίωση της τουρκικής κατοχής

Η σημαία του ψευδοκράτους και τα τουρκικά συνθήματα στον Πενταδάκτυλο αποτελούν κεντρικό σημείο του συμβολισμού της διαίρεσης του νησιού. Ο πολιτικός και ψυχολογικός τους αντίκτυπος είναι εμφανής τόσο στη συνείδηση των Κυπρίων όσο και στις συνομιλίες για το κυπριακό ζήτημα. Η συνεχής παρουσία τους αναδεικνύει την πρόθεση της Τουρκίας να εδραιώσει την κατοχή της στο βόρειο τμήμα του νησιού, αποθαρρύνοντας παράλληλα κάθε προσπάθεια επανένωσης. Παρά τις προσπάθειες του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών για επίλυση του Κυπριακού, η τουρκική στρατηγική της «διχοτόμησης» και των «δύο κρατών» συνεχίζεται, με τη σημαία και το σύνθημα να επιβεβαιώνουν τη στρατηγική επικυριαρχίας της Τουρκίας στην περιοχή. Η σημαία του ψευδοκράτους στον Πενταδάκτυλο και το τουρκικό σύνθημα που τη συνοδεύει, αποτελούν ισχυρά πολιτικά και ψυχολογικά σύμβολα που διατηρούν ζωντανή την εικόνα της τουρκικής εισβολής και κατοχής και της επιδιωκόμενης διχοτόμησης του νησιού. Η παρουσία τους δεν είναι απλώς μια αισθητική παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και μια στρατηγική με στόχο την εμπέδωση της τουρκικής επικυριαρχίας και της αίσθησης ότι η κατάσταση είναι αμετάβλητη. Πέραν τούτου, το ζήτημα της σημαίας στον Πενταδάκτυλο είναι μέρος του ευρύτερου κυπριακού προβλήματος, το οποίο αποτελεί μιαν από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις στην περιοχή. Η επίλυσή του απαιτεί συντονισμένες και πολυεπίπεδες ενέργειες, τόσο από την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και από τη διεθνή κοινότητα. Ακόμα και αν η σημαία και το σύνθημα στον Πενταδάκτυλο φαίνεται να είναι συμβολικό πρόβλημα, εντούτοις αποτελούν κεντρικό ζήτημα στη διαδικασία της επίλυσης του Κυπριακού και, ως εκ τούτου, ενδείκνυται η άμεση απάλειψή τους ως προτεραιότητα στο πλαίσιο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, που αναμένεται να ληφθούν και εφαρμοστούν.

*Πανεπιστημιακός Καθηγητής-Ανθρωπολόγος, πρώην Πρύτανης και πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης (EURASHE).