Οικονομία και «μαύρος χρυσός» σε κραδασμούς πολέμου

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί και η παγκόσμια οικονομία τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, με επίκεντρο την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ. Η τιμή του «μαύρου χρυσού» αυξήθηκε αισθητά, με τα περιθώρια κλιμάκωσης της σύγκρουσης να εγείρουν ανησυχίες για την παγκόσμια προσφορά. Το Ισραήλ εξετάζει αντίποινα με πλήγμα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, κάτι που επέφερε άνοδο στις τιμές του πετρελαίου αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ευαισθησία της παγκόσμιας οικονομίας σε γεωπολιτικούς κινδύνους. Μία τέτοια επίθεση, μπορεί να οδηγήσει την Τεχεράνη να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, ένα σημείο «κλειδί» για το παγκόσμιο εμπόριο.

Καθώς οι συγκρούσεις στην περιοχή κλιμακώνονται, η Κύπρος γίνεται πιο ευάλωτη, όχι μόνο στις οικονομικές επιπτώσεις, όπως οι αυξήσεις στο κόστος, αλλά και στις γεωπολιτικές συνέπειες, λόγω της γειτνίασής της με την εμπόλεμη ζώνη.

Οι αγορές πετρελαίου

Την Τρίτη 1/10, μετά την Ιρανική επίθεση στο Ισραήλ, η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε άνω του 2%, κάτι που δείχνει και την ευαισθησία του μαύρου χρυσού στον γεωπολιτικό κίνδυνο.

Την Τετάρτη 2/10 οι τιμές του πετρελαίου τήρησαν μία στάση αναμονής.

Ακολούθως, την Πέμπτη 3/10 η δήλωση Μπάιντεν που ουσιαστικά άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για να επιτραπούν πλήγματα του Ισραήλ σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, πυροδότησε άνοδο στις τιμές του πετρελαίου, το οποίο κινήθηκε με κέρδη άνω του 5%.

Την Παρασκευή 4/10 οι αγορές πετρελαίου έκλεισαν με ισχυρά κέρδη. Συγκεκριμένα το αμερικανικό αργό κινήθηκε με 9%, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδο από τον Μάρτιο του 2023. Το Brent από τη μεριά του σημείωσε άλμα 8,43% καταγράφοντας τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία άνοδο από τον Ιανουάριο του 2023.

Όσον αφορά τις χρηματαγορές, μέσα στην εβδομάδα κινήθηκαν με κάποια ελεγχόμενα σκαμπανεβάσματα. Με θετικό πρόσημο έκλεισαν την Παρασκευή τα κυριότερα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια καθώς και οι κυριότεροι χρηματιστηριακοί δείκτες της Wall Street στις ΗΠΑ.

Ο ρόλος του Ιράν

Ο ρόλος του Ιράν είναι ιδιαίτερα κρίσιμος καθώς αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής πετρελαίου. Είναι επίσης σύμμαχος της Ρωσίας, της Κίνας και της Ινδίας και συνεπώς «τρομάζει» η οποιαδήποτε περαιτέρω εμπλοκή του καθώς μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στα παγκόσμια ισοζύγια του πετρελαίου.

Σύμφωνα με την Goldman Sachs, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτιναχθούν έως και κατά 20 δολάρια το βαρέλι αν η παραγωγή του Ιράν δεχθεί πλήγμα.

Από την άλλη, αναλυτές επισημαίνουν ότι, σε περιόδους αναταραχών, αν και η αγορά συνήθως αντιδρά με πτώση, πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες ενδέχεται να αντλήσουν τα αποθέματά τους για να αυξήσουν την προσφορά. Στην προκειμένη περίπτωση, η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτή την προσέγγιση, προκειμένου να διατηρήσει τη θέση της ως παγκόσμιος ηγέτης στην αγορά πετρελαίου.

Μία επίθεση στις ενεργειακές υποδομές του Ιράν θα μπορούσε να ωθήσει την Τεχεράνη να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ ως αντίποινα, κάτι που θα επιφέρει αναταραχές στην παγκόσμια αγορά. Πρόκειται για δίαυλο ζωτικής σημασίας για τη ναυτιλία ανάμεσα στον Κόλπο του Ομάν και τον Περσικό Κόλπο. Αποτελεί ένα από τα έξι σημεία «κλειδιά» στο παγκόσμιο εμπόριο και την σημαντικότερη πετρελαϊκή αρτηρία στον κόσμο. Συνεπώς, ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ θα προκαλέσει ασφυξία στην παγκόσμια αγορά και θα εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου.

Πάντως, πρόσφατο άρθρο του James Stavrides (αρθρογράφος του Bloomberg Opinion, απόστρατος ναύαρχος του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ και πρώην ανώτατος συμμαχικός διοικητής του ΝΑΤΟ) υπογραμμίζει ότι, ένας πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει «χάος» και να επιφέρει σοβαρά οικονομικά πλήγματα ανά το παγκόσμιο. Προσθέτει ότι, οι διακοπές στη ροή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που θα προέκυπταν, θα μπορούσαν να πλήξουν την παγκόσμια οικονομία.

Αναλυτές εκτιμούν ότι ένας επίσημος πόλεμος Ισραήλ – Ιράν θα επιφέρει τεράστιες επιπτώσεις και στις δύο χώρες και είναι ένα σενάριο που ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν θα ήθελε να εφαρμόσει. Έτσι προβλέπουν στοχευμένα αντίποινα.

Οι επιπτώσεις για την Κύπρο

Σε περίπτωση που η τιμή του πετρελαίου συνεχίσει την ανοδική πορεία, τότε τον Νοέμβριο θα σημειωθεί αύξηση και στην Κύπρο, καθώς οι αγορές πετρελαίου είναι για μελλοντικές μεταφορές άρα οι αυξήσεις θα είναι στα φορτία του επόμενου μήνα. Αν όμως οι τιμές αποκλιμακωθούν και υποχωρήσουν στα 70 δολάρια το βαρέλι τότε δεν θα υπάρξει κάποια αύξηση.

Ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, σε δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους στις 2 Οκτωβρίου, τόνισε ότι στον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 λήφθηκαν υπόψη οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι.

Ερωτηθείς συγκεκριμένα για την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, ο Υπουργός υπέδειξε ότι η κυβέρνηση είναι σε θέση να προχωρήσει σε μέτρα αν χρειαστεί.

«Αυτή η αύξηση του πετρελαίου εάν συνεχιστεί είναι ανησυχητική. Όταν παίρναμε τα μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας και της ενέργειας, το πετρέλαιο ήταν στα 100 δολάρια το βαρέλι. Επομένως παρακολουθούμε τις εξελίξεις και είμαστε σε θέση να ενεργούμε προληπτικά και έγκαιρα, όπως κάναμε και στο πρόσφατο παρελθόν», είπε συγκεκριμένα.

Εκτός από τις τιμές ενέργειας, μια περαιτέρω κλιμάκωση θα επηρεάσει την Κύπρο και σε άλλους τομείς. Καθώς οι εντάσεις επιφέρουν αναταραχές στις διεθνείς μεταφορές με συνεπακόλουθες καθυστερήσεις και αύξηση του κόστους μεταφοράς, κάτι που ενδεχομένως να επιφέρει και νέο κύκλο πληθωριστικών πιέσεων.

Επιπρόσθετα, λόγω του ότι η Κύπρος είναι κοντά στην εμπόλεμη ζώνη, οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν κυρίως λόγω φόβου και αβεβαιότητας στην περιοχή. Συγκεκριμένα η Κύπρος θα πρέπει να διαχειριστεί το ενδεχόμενο ματαίωσης κάποιων επενδύσεων, την αύξηση του ρίσκου επένδυσης, τη μείωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας καθώς και την μείωση των τουριστικών εισροών.