Σε ποιους τομείς συμφωνούν Λευκωσία-Ουάσιγκτον

Η συνάντηση του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον απερχόμενο πλανητάρχη Τζο Μπάιντεν ανήκει στην Ιστορία. Το ερώτημα είναι πώς θα γραφτεί η Ιστορία απ’ εδώ και έπειτα, λαμβανομένων υπ’ όψιν των συμφωνιών και των αποφάσεων που λήφθηκαν στη συνάντηση σε διάφορους τομείς, πέραν του Κυπριακού.

Ως προς το Κυπριακό, το κλειδί, όπως είναι κοινώς παραδεχτό, βρίσκεται στην Τουρκία, και την ώρα που ο ΠτΔ συνομιλούσε με τον Αμερικανό ομόλογό του, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν και ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, επιβεβαίωναν τη θέση τους για ισότιμη κυριαρχία και τους τρόπους με τους οποίους θα προωθήσουν την αναγνώριση του ψευδοκράτους σε διάφορα φόρα και κράτη.

Ο Πρόεδρος Μπάιντεν αναφέρθηκε σε Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, την οποία, βεβαίως, αφού οι Τούρκοι κατοχύρωσαν στο Κραν Μοντανά, πέρασαν στην επόμενη τουρκική θέση, δηλαδή της ισότιμης κυριαρχίας και των δύο κρατών. Είναι ιστορικό γεγονός ότι βοήθησαν μεν οι Αμερικανοί στην άτυπη τριμερή συνάντηση της Νέας Υόρκης, όπου παρέστη ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης με τον κατοχικό ηγέτη ενώπιον του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αλλά καθόλου δεν πίεσαν την Άγκυρα να υπαναχωρήσει από τη θέση της για ισότιμη κυριαρχία και δύο κράτη, που τέθηκε ήδη στο τραπέζι των συνομιλιών.

Το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην Άγκυρα και, αν δεν της επιβληθεί κόστος, ό,τι και να λέγεται σε προφορικό επίπεδο δεν θ’ αλλάξει την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, η οποία είναι μία: η Τουρκία διεκδικεί την αναγνώριση και την αναβάθμιση του ψευδοκράτους, με κάθε μέσο και τρόπο

Ο Μπάιντεν βρίσκεται ένα βήμα πριν από την έξοδό του από το Οβάλ Γραφείο, λόγω των επερχόμενων εκλογών που θα διεξαχθούν την Τρίτη, εκλογές οι οποίες χαρακτηρίζονται ως αμφίρροπες. Οι Δημοκρατικοί με τους Ρεπουμπλικάνους εκφράζουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε καυτά θέματα, όπως το Ουκρανικό και το Μεσανατολικό, που είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο θα επηρεάσουν και το Κυπριακό και τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία. Το σκηνικό, δηλαδή, ως προς το εθνικό μας ζήτημα παραμένει σε εκκρεμότητα…

Τώρα, ως προς τα υπόλοιπα ζητήματα, είναι πρόδηλα βελτιωμένες οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπάρχει μάλιστα έντονη συνεργασία πριν από τη συνάντηση.

Τα σημεία - κλειδιά της συνάντησης

Στη συνάντηση οριοθετήθηκε μία κοινή κατευθυντήρια γραμμή, που καθορίζει τον βασικό άξονα ασφάλειας πάνω στον οποίο θα κινούνται παράλληλα οι δύο χώρες. Συζήτηση έγινε και για το Κυπριακό, όπου ο Μπάιντεν αναφέρθηκε αρχικά στα 50 χρόνια «τεχνητής διαίρεσης» της Κύπρου, χωρίς να κάνει κάποια μνεία στο ποιος προκάλεσε την «τεχνητή διαίρεση», και προσδιορίζοντας την επιδιωκόμενη μορφή λύσης της ΔΔΟ.

Οι δύο πλευρές, σύμφωνα με πηγές, ταύτισαν τις απόψεις τους σχετικά με την ανάγκη ενίσχυσης της διακρατικής συνεργασίας, ειδικότερα σε θέματα ασφάλειας και άμυνας. Σε αυτό το πλαίσιο συμφωνήθηκε η περαιτέρω ενδυνάμωση της συνεργασίας, με εξοπλιστική και στρατιωτική αναβάθμιση, όπως και η συνέχεια στην αποστολή στελεχών της Εθνικής Φρουράς για εκπαίδευση σε αμερικανικές σχολές. Στους εξοπλισμούς συμπεριλαμβάνονται και μεταχειρισμένα ελικόπτερα, τα οποία θα αξιοποιούνται κυρίως για ερευνητικούς σκοπούς, αλλά και για διάσωση και πυρόσβεση.

Οι ΗΠΑ, βλέποντας την ΚΔ να αποστρέφεται την πρότερή της φιλική πολιτική προς τη Ρωσία, αξιολόγησαν εκ νέου τη δυνατότητα επενδύσεων στο νησί. Συγκεκριμένα, στην ατζέντα του δείπνου εργασίας βρέθηκε το λιμάνι της Λάρνακας, ενώ τέθηκε και το ζήτημα της κατάργησης θεώρησης διαβατηρίων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στην Κύπρο θα καταφθάσει ομάδα από τις ΗΠΑ, η οποία θα αξιολογήσει το ζήτημα. Επίσης λόγος έγινε και για το κυπριακό ενεργειακό πρόγραμμα.

Παράλληλα, η Κύπρος ευθυγραμμίστηκε σε αυτόν τον δυτικό προσανατολισμό με τον Στρατηγικό Διάλογο ΗΠΑ-ΚΔ, και μάλιστα στο δείπνο εργασίας της Τετάρτης συμφωνήθηκε η συνέχεια στη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών. Οι ΗΠΑ ουσιαστικά αναγνώρισαν την Κύπρο ως βασικό μη-ΝΑΤΟϊκό εταίρο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και αξιολόγησαν θετικά τη συμβολή της στην προσπάθεια επίτευξης εκεχειρίας και ειρήνευσης.

O Πρόεδρος Μπάιντεν στη δήλωσή του υπογράμμισε με νόημα πως «δεν υπάρχει όριο στο τι μπορούν να επιτύχουν τα έθνη μας όταν εργάζονται μαζί». Στη συνέχεια ο Αμερικανός Πρόεδρος εκφράστηκε με θαυμασμό για τη σημαντικότητα της Κύπρου όσον αφορά την ευρύτερη περιφερειακή εικόνα στη Μέση Ανατολή, όπως και για τη στάση της ΚΔ όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Κύπρος «είναι ένας προβλέψιμος και αξιόπιστος εταίρος των ΗΠΑ σε μια περιοχή μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας», είπε απευθυνόμενος στον κ. Χριστοδουλίδη ο Πρόεδρος Μπάιντεν.

Ο κ. Χριστοδουλίδης εμφανίστηκε ικανοποιημένος, καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, ο κ. Μπάιντεν προχώρησε σε σύνδεση του παράγοντα της Κύπρου στην περιοχή της Μέσης Ανατολής με τη μορφή λύσης του Κυπριακού. Μάλιστα, στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος υπογραμμίστηκε ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα για όλους τους Κυπρίους, σύμφωνα με τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Το Κυπριακό μετέωρο

Η ΔΔΟ επί μακρόν αποδεικνύεται ουτοπία και για γίνει ρεαλισμός θα πρέπει να γίνουν δεκτοί οι τουρκικοί όροι. Η ευθυγράμμιση με τη Δύση αναμένεται να φέρει αλλαγές μόνον όταν εξυπηρετεί και τις δυο πλευρές και όταν αναβαθμιστεί το οπλοστάσιο της ΕΦ στην πρακτική της αποτροπής. Το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην Άγκυρα και, αν της προκληθεί κόστος, ό,τι και να λέγεται σε προφορικό επίπεδο, η υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων δεν θα αλλάξει. Η Τουρκία θα συνεχίσει να διεκδικεί την αναγνώριση του ψευδοκράτους, με κάθε μέσο και τρόπο.