Η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ - Λιβάνου
Από την τετάρτη πρωινή ώρα της 27ης Νοεμβρίου 2024 τέθηκε σε εφαρμογή εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, που προβλέπεται, στο αρχικό της στάδιο, να διαρκέσει για 60 ημέρες και να θέσει τα θεμέλια για τερματισμό των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ. Η εκεχειρία θέτει σε προσωρινή, τουλάχιστον, κατάπαυση του πυρός την εμπόλεμη κατάσταση που καταγράφει ήδη 14 σχεδόν μήνες συγκρούσεων, οι οποίες εντατικοποιήθηκαν περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 2024, μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, που έχει την έδρα της στον Λίβανο. Ακόμη και λίγο πριν από την έναρξη της εκεχειρίας καταγράφηκαν πλήγματα και από τις δυο πλευρές, με το Ισραήλ να εκδίδει εντολές εκκένωσης σε περιοχές της Βηρυτού και να τις πλήττει λίγο αργότερα, και τη Χεζμπολάχ να επιτίθεται με drones σε περιοχές του βορείου Ισραήλ.
Η εκεχειρία προνοεί τη σταδιακή απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τον νότιο Λίβανο σε περίοδο 60 ημέρων, κατά την οποία η Χεζμπολάχ θα αποσύρει τα στρατεύματα και τον εξοπλισμό της βόρεια του ποταμού Λιτάνι, που αποτέλεσε το όριο το οποίο δημιουργήθηκε με το πέρας του τελευταίου πολέμου μεταξύ Ισραήλ - Χεζμπολάχ το 2006, σύμφωνα με το Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και θα αντικατασταθούν από τον στρατό του Λιβάνου. Υπενθυμίζεται ότι το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ έθεσε τέλος στον πόλεμο Ισραήλ - Χεζμπολάχ του 2006 και ορίζει ότι οι μόνες ένοπλες ομάδες στην περιοχή νότια του ποταμού Λιτάνι του Λιβάνου πρέπει να είναι ο στρατός του Λιβάνου και οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ (UNIFIL). Η λεγόμενη Γαλάζια Γραμμή καθορίστηκε από τον ΟΗΕ το 2000, μετά τη λήξη της κατοχής του νότιου Λιβάνου από το Ισραήλ, και πλέον λειτουργεί ως de facto σύνορο μεταξύ των δύο χωρών. Το Ψήφισμα 1701 απαγορεύει επίσης στο Ισραήλ να παραβιάζει την εδαφική ακεραιότητα του Λιβάνου από ξηρά, θάλασσα ή αέρα.
Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ δήλωσε δημόσια ότι δεν θα διστάσει να ασκήσει το δικαίωμα αυτοάμυνας της χώρας του σε περίπτωση που η Χεζμπολάχ παραβιάσει τους όρους της εκεχειρίας, η οποία υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, που θα συμβάλουν στον ήδη προβλεπόμενο τριμερή μηχανισμό παρακολούθησης του Ψηφίσματος 1701 του ΟΗΕ (Λίβανος, Ισραήλ, UNIFIL). Το γεγονός ότι πλέον, εάν όντως υλοποιηθεί η εκεχειρία, το Ισραήλ δεν θα έχει ανοικτό μέτωπο στο βόρειο σύνορό του, σημαίνει ότι θα επικεντρωθεί πλήρως σε δυο μέτωπα: πρώτον, στο ανοικτό μέτωπο της Γάζας προς εξόντωση της Χαμάς και δεύτερο στην απειλή του Ιράν, που παραμένει πάντα ανοικτή.
Η πολεμική σύρραξη στον Λίβανο έχει δημιουργήσει, πέραν της καταστροφής κατοικημένων περιοχών και υποδομών που θεωρήθηκαν ως στόχοι από το Ισραήλ, μιαν ανθρωπιστική κρίση, που καταγράφει μέχρι σήμερα πέραν των 3.823 θανάτων και 15.859 τραυματιών, ένα εκατομμύριο εσωτερικά εκτοπισμένους ανθρώπους από το νότιο Λίβανο και πέραν των 60.000 Ισραηλινών που διέμεναν σε περιοχές πλησίον των βόρειων συνόρων του Ισραήλ. Την ίδια στιγμή υπάρχουν αμφιβολίες κατά πόσον ο στρατός του Λιβάνου μπορεί ν’ αποκτήσει πρακτικά τον έλεγχο των περιοχών που ελέγχονταν από τη Χεζμπολάχ, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν έχει τις δυνατότητες -οικονομικές, στρατιωτικές και αριθμητικές- για να εφαρμόσει το δικό του μέρος στη βάση της συμφωνίας εκεχειρίας. Από την άλλη, διαφαίνεται ότι τα πλήγματα του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ, ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα οπότε και εντατικοποιηθήκαν τα πλήγματά του, έχουν αποδυναμώσει σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες της Οργάνωσης.
Αν και το Ψήφισμα 1701 του 2006 παραβιάστηκε και από τις δύο πλευρές, είναι γεγονός ότι έκτοτε και μέχρι το 2023, μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ της 7ης Οκτωβρίου 2023 και την επακολουθήσασα στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας που η Χεζμπολάχ ξεκίνησε να πλήττει το Ισραήλ, τα διαλαμβανόμενα σε αυτήν δημιούργησαν μια περίοδο 17 χρόνων χωρίς άμεσες συρράξεις μεταξύ των δυο εμπλεκομένων. Το μεγαλύτερο ερώτημα που προκύπτει ενόψει της παρούσης συμφωνίας εκεχειρίας είναι κατά πόσον αυτή θα διαρκέσει στο προβλεπόμενο σύνολό της και, έτι πιο σημαντικό, κατά πόσον θα οδηγήσει σε μια νέα μόνιμη κατάσταση, που θα επωφελήσει πρωτίστως τον άμαχο πληθυσμό εκατέρωθεν των συνόρων στην περιοχή.
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
