Προς μια κυπριακή βιομηχανία Stealth Drones: Ρεαλιστική πρόταση ή όνειρο;

Η Κυπριακή Δημοκρατία, παρά το μικρό της μέγεθος και τους περιορισμούς της, έχει καταφέρει να σημειώσει αξιοσημείωτα επιτεύγματα όταν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός και πολιτική βούληση. Η παρούσα ιδέα και πρόταση για δημιουργία στην Κύπρο βιομηχανίας επικεντρωμένης στην κατασκευή και παραγωγή drones τύπου stealth μπορεί να φαντάζει φιλόδοξη, αλλά είναι, πιστεύουμε, απόλυτα αναγκαία, δεδομένων των σύγχρονων απαιτήσεων σε εθνική ασφάλεια και οικονομική ανάπτυξη. Το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτή η πρόταση είναι ρεαλιστική και βιώσιμη, αλλά και τι πρέπει να γίνει ώστε να καταστεί εφικτή.

Η δημιουργία και ανάπτυξη βιομηχανίας stealth drones μπορεί να αιτιολογηθεί και να υποστηριχθεί απόλυτα για διάφορους λόγους. Πρώτα και κύρια, η γεωπολιτική θέση της Κύπρου, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, την καθιστά στρατηγικής σημασίας χώρα. Αυτό συνεπάγεται ότι οι ανάγκες της σε άμυνα και επιτήρηση είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Τα drones τύπου stealth, με τις δυνατότητες χαμηλής παρατηρησιμότητας που προσφέρουν, μπορούν να ενισχύσουν τις δυνατότητες της χώρας σε τομείς όπως η αναγνώριση, η επιτήρηση και η αποτρεπτική ισχύς. Επιπλέον, η ανάπτυξη μιας τέτοιας βιομηχανίας θα μπορούσε ν’ αποτελέσει ισχυρό μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου, προσφέροντας νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας και προσελκύοντας ξένες επενδύσεις. Παράλληλα, μια τέτοια προσπάθεια θα ενίσχυε και τις διεθνείς στρατηγικές συνεργασίες της χώρας, κυρίως με κράτη και βιομηχανίες που κατέχουν τεχνογνωσία αιχμής στον συγκεκριμένο τομέα, αναβαθμίζοντας τη θέση της Κύπρου στην ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή.

Για να υλοποιηθεί αυτή η φιλόδοξη πρωτοβουλία, απαιτείται ένας συγκροτημένος στρατηγικός σχεδιασμός, που θα περιλαμβάνει επενδύσεις, διεθνείς συνεργασίες και ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης. Το πρώτο βήμα είναι η ενσωμάτωση αυτής της πρωτοβουλίας στις εθνικές προτεραιότητες, τόσο σε επίπεδο άμυνας όσο και οικονομικής πολιτικής. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να υιοθετήσει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, το οποίο θα περιλαμβάνει τη δημιουργία κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, που να ευνοεί την ανάπτυξη της βιομηχανίας drones. Παράλληλα, είναι κρίσιμο να δοθούν φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, ενώ η χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα και από άλλες πηγές χρηματοδότησης μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη μείωση του οικονομικού ρίσκου.

Ένας άλλος βασικός πυλώνας είναι η επένδυση στην έρευνα και ανάπτυξη. Η Κύπρος πρέπει να ενισχύσει τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά της κέντρα, ώστε να επικεντρωθούν σε τομείς όπως τα υλικά χαμηλής παρατηρησιμότητας, η τεχνητή νοημοσύνη και τα συστήματα επικοινωνίας και ελέγχου. Η τεχνολογία stealth απαιτεί υλικά που μειώνουν το ίχνος του ραντάρ, κάτι που συνεπάγεται έρευνες στον τομέα των προηγμένων σύνθετων υλικών. Παράλληλα, τα drones πρέπει να διαθέτουν εξελιγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για να εκτελούν αυτόνομα σύνθετες αποστολές. Η συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, που κατέχουν τεχνογνωσία στον τομέα αυτό, μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στη μεταφορά τεχνολογίας και γνώσης. Καίριας σημασίας είναι και η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να επενδύσει στη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων που να προετοιμάζουν μηχανικούς, τεχνικούς και προγραμματιστές για να εργαστούν στον τομέα των drones. Τα πανεπιστήμια και τα τεχνολογικά ιδρύματα της χώρας μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια, ενώ η προσέλκυση διεθνών ειδικών για την καθοδήγηση των πρώτων φάσεων του εγχειρήματος είναι επίσης μια ρεαλιστική επιλογή.

Σημαντικό ρόλο έχει και η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών. Η παραγωγή drones τύπου stealth απαιτεί εξειδικευμένα εργοστάσια με υπερσύγχρονο εξοπλισμό, καθώς και δοκιμαστικές εγκαταστάσεις για την ανάπτυξη και πιστοποίηση των προϊόντων. Αυτές οι υποδομές θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν είτε από το κράτος είτε μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Παράλληλα, η ανάπτυξη μιας τοπικής βιομηχανικής και εφοδιαστικής αλυσίδας για την παραγωγή των εξαρτημάτων που απαιτούνται για τα drones μπορεί να μειώσει την εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές και να ενισχύσει την τοπική οικονομία.

Η διεθνής συνεργασία είναι ένας κρίσιμος και καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία. Η Κύπρος μπορεί να επωφεληθεί από στρατηγικές συνεργασίες, π.χ. στρατηγικός διάλογος με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, με χώρες που ήδη συμμετέχουν σε τριμερείς συνεργασίες όπως η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, και με κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Γαλλία και η Ιταλία, οι οποίες έχουν ήδη ανεπτυγμένη ή επιθυμούν να αναπτύξουν τεχνολογία στον τομέα των drones. Μέσω κοινών εγχειρημάτων ή συμφωνιών, η Κύπρος μπορεί να πρωταγωνιστήσει και να αποτελέσει τον κύριο συντελεστή στην ανάπτυξη της απαιτούμενης βιομηχανίας και στην παραγωγή στην Κύπρο drones τύπου stealth.

Το ζήτημα της βιωσιμότητας ενός τέτοιου εγχειρήματος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Πρώτον, από την παγκόσμια ζήτηση για drones, η οποία προβλέπεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια, με την αγορά να αναμένεται να ξεπεράσει τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030. Αν η Κύπρος καταφέρει να παράγει ποιοτικά προϊόντα, μπορεί να διεκδικήσει μερίδιο αυτής της αγοράς, κυρίως σε χώρες της ΕΕ, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Δεύτερον, η τεχνολογική ικανότητα είναι ζωτικής σημασίας. Η ανάπτυξη drones τύπου stealth είναι μια εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία, αλλά η Κύπρος μπορεί να κτίσει πάνω στη μεταφορά της απαιτούμενης τεχνολογίας από τις χώρες με τις οποίες θα συνεργασθεί και θα συμπράξει. Τέλος, ο σωστός σχεδιασμός και η στρατηγική διαχείριση πόρων είναι ζωτικής σημασίας. Αν οι αρχικές επενδύσεις διαχειριστούν με σύνεση, τα οφέλη μπορούν να υπερκαλύψουν το κόστος. Παρά τις προοπτικές, δεν λείπουν οι προκλήσεις. Η Κύπρος έχει περιορισμένους πόρους, κάτι που καθιστά απαραίτητη τη συνεργασία με άλλα κράτη, διεθνείς επενδυτές, τεχνολογικούς και οικονομικούς κολοσσούς, και τον εν γένει ιδιωτικό τομέα σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα. Επιπλέον, η αγορά των drones είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική, με χώρες όπως το Ισραήλ και η Τουρκία να κατέχουν ηγετική θέση. Τέλος, η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος εξαρτάται από τη συνέπεια και τη δέσμευση των πολιτικών ηγεσιών, καθώς απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και επένδυση.

Τα οφέλη είναι σαφή. Η ανάπτυξη μιας βιομηχανίας drones τύπου stealth στην Κύπρο μπορεί να ενισχύσει την εθνική άμυνα, να δημιουργήσει θέσεις ποικίλης εργασίας και ειδικότητας, να προσελκύσει επενδύσεις και να αναβαθμίσει τη θέση της Κύπρου στον παγκόσμιο τεχνολογικό και γεωπολιτικό χάρτη. Είναι ένα εγχείρημα που, αν και φιλόδοξο, είναι απόλυτα εφικτό. Με στρατηγικό σχεδιασμό, διεθνή συνεργασία και επένδυση στην καινοτομία, η Κύπρος μπορεί να κάνει ένα τολμηρό βήμα προς το μέλλον, αναδεικνύοντας τον εαυτό της ως έναν περιφερειακό κόμβο τεχνολογίας και άμυνας. Τώρα είναι η στιγμή για δράση και για τη διαμόρφωση ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της χώρας.

*Καθηγητής-ανθρωπολόγος στο Philips University, πρώην πρύτανης και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης (EURASHE).