Στρεπτόκοκκος και ιλαρά σε έξαρση

Ανησυχία φέρεται να προκαλεί ο μολυσματικός «κλοιός» που δημιουργεί η ταυτόχρονη παρουσία στρεπτόκοκκου και ιλαράς στην Ελλάδα. Τα 1000 κρούσματα ιλαράς σε 48 ώρες, που δηλώθηκαν από 6 διαφορετικές χώρες της ΕΕ -με τη συντριπτική τους πλειοψηφία να εντοπίζονται στη Ρουμανία- χτύπησαν δυνατά το καμπανάκι του ECDC.

Για ν’ αντιληφθούμε το μέγεθος της έξαρσης, αρκεί να παραθέσουμε πως σε περίοδο 11 μηνών (από την 1η Ιανουαρίου του 2023 μέχρι τις 30 Νοεμβρίου του ίδιου έτους) δηλώθηκαν 2.242 κρούσματα σε 22 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδεικτικό το γεγονός πως ενώ εδώ και τρία χρόνια δεν είχε καταγραφεί κάποιο περιστατικό στην Ελλάδα, από την αρχή του 2024 και μέχρι το βράδυ της Παρασκευής (9/2) εντοπίστηκαν 5 επιβεβαιωμένα κρούσματα. Στον αντίποδα, το κοκτέιλ ανησυχίας ενισχύεται με τα περιστατικά στρεπτόκοκκου στην Ελλάδα, και τους δυο θανάτους εξαιτίας αυτού την τελευταία εβδομάδα. Από την αρχή του έτους 2023 και μέχρι σήμερα έχουν δηλωθεί στον ΕΟΔΥ 94 περιστατικά με λοίμωξη από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α σε παιδιά και ενήλικες. Μεταξύ των περιστατικών περιλαμβάνονται και 23 θάνατοι, εκ των οποίων έντεκα σε παιδιά ηλικίας κάτω των δέκα ετών. Πρόσφατα καταγράφηκαν δυο περιστατικά διεισδυτικής νόσου από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α, εκ των οποίων το ένα κατέληξε, στην ΠΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Στρεπτόκοκκος: Πού εμφανίζεται, τι να προσέξετε

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α’ αποτελεί ουσιαστικά την πιο συνηθισμένη αιτία βακτηριακής φαρυγγίτιδας και επηρεάζει στη συντριπτική του πλειοψηφία παιδιά σχολικής ηλικίας. Εμφανίζεται κατά τους χειμερινούς μήνες και μέχρι την άφιξη της άνοιξης. Ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α’ (ή iGAS όπως είναι γνωστός στους επιδημιολογικούς κύκλους) δείχνει να «προτιμά» τα παιδιά με γρίπη, ενώ μεταδίδεται συνήθως από ένα άτομο που ήδη πάσχει, από μία επιμολυσμένη επιφάνεια, από ένα δερματικό εξάνθημα αλλά και από φορείς αυτού του στρεπτόκοκκου. Σήμερα έχουμε αυξημένα κρούσματα αυτής της σοβαρής διεισδυτικής νόσου από ένα παλιό παθογόνο μικρόβιο, κοινό μικρόβιο είναι ο πυογόνος στρεπτόκοκκος, γνωστό από παλιά, το οποίο όμως έχει αυτήν την επιθετική μορφή σε ορισμένες περιπτώσεις. Ανιχνεύεται μέσω τεστ αντιγόνου (πυογόνος στρεπτόκοκκος στον φάρυγγα), το λεγόμενο strep-test.

Για την αναγνώριση από τα συμπτώματα θα παρατηρήσουμε πόνο στον λαιμό, δυσκαταποσία, πυρετό, κεφαλαλγία και σε ορισμένες περιπτώσεις εξάνθημα, οστρακιά, που προκαλείται από ορισμένα στελέχη στρεπτόκοκκου. Τα πιο πάνω θα πρέπει να θορυβήσουν τους γονείς να επικοινωνήσουν με τον παιδίατρο. Τα παραπάνω όμως αποτελούν και συμπτώματα της συχνής και παράλληλα ήπιας νόσου, που είναι ιάσιμη και δεν προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Υπάρχουν όμως σημάδια της σπανιότερης μεν, πολύ πιο ανησυχητικής δε διεισδυτικής νόσου, που κατά την εμφάνισή τους πρέπει να χτυπήσουν καμπανάκι κινδύνου. Όταν για παράδειγμα το παιδί έχει υψηλό πυρετό, είναι πολύ κουρασμένο, έχει πόνους στους μυς σε όλο το σώμα -αυτό αν είναι μεγάλο παιδί μπορεί να το εκφράσει- έχει δυσκολία στην αναπνοή, δύσπνοια, ταχύπνοια, έχει κακό χρώμα το δέρμα του, κυάνωση, έχει διανοητική σύγχυση, υπνηλία ή αντίθετα διέγερση και δυσκολία στην αφύπνιση. Αυτά σημαίνουν πως το παιδί χρήζει άμεσης ιατρικής βοήθειας.

Ιλαρά: Συμπτώματα, επιπλοκές και περίθαλψη

Η ιλαρά είναι ιογενής λοίμωξη υψηλής μεταδοτικότητας, που οφείλεται στον ιό της ιλαράς. Σε πρώτο στάδιο παρουσιάζει πυρετό, έντονα καταρροϊκά συμπτώματα, βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. Το χαρακτηριστικό εξάνθημα εμφανίζεται μετά από 3-4 ημέρες, γι’ αυτό και συχνά η διάγνωση της νόσου διαφεύγει του ιατρικού προσωπικού, ειδικά του νεότερου ηλικιακά που ενδεχομένως δεν έχει δει περιστατικά ιλαράς. Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς έχουν μια ή περισσότερες επιπλοκές, που είναι συχνότερες σε παιδιά <5 ετών και ενήλικες >20 ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, οι ενήλικες νοσούν σπάνια από ιλαρά, αλλά σοβαρότερα σε σχέση με τα παιδιά. Οι επιπλοκές αφορούν κυρίως στο αναπνευστικό σύστημα: πνευμονία (30%), μέση πυώδης ωτίτιδα (29%), ιγμορίτιδα (25%). Πρόκειται για μια σοβαρή λοίμωξη. Από το σύνολο των 4.151 κρουσμάτων ιλαράς, που δηλώθηκαν το διάστημα 2004-2023, το 63,36% χρειάστηκαν νοσηλεία (2.630 ασθενείς). Συνολικά 715 κρούσματα παρουσίασαν επιπλοκές με συχνότερα δηλούμενες: πνευμονία (273), ωτίτιδα (111), ηπατίτιδα (74), αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών (67), βρογχιολίτιδα (59). Αξίζει να σημειωθεί η δήλωση έξι περιπτώσεων εγκεφαλίτιδας.

Πόσο ανησυχεί την Κύπρο;

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, κυρίως ο στρεπτόκοκκος δεν αποτελεί κάτι καινούριο. Όπως ανέφερε μιλώντας στη «Σ» ο διευθυντής της Παιδιατρικής Εταιρείας, Μιχάλης Αναστασιάδης, τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν αρκετά περιστατικά ήπιας νόσησης. Είχαμε όμως και την περίπτωση του μικρού κοριτσιού, που χρειάστηκε διακομιδή στο εξωτερικό. Η αύξηση των περιστατικών είναι φυσιολογική στην επιδημική περίοδο που διανύουμε, ανέφερε, ενώ σε ό,τι αφορά την ιλαρά προς το παρόν δεν υπήρξε οποιαδήποτε αναφορά.

Εν συνεχεία και μετά από επικοινωνία με τον Καθηγητή Μοριακής Ιολογίας και μέλος της ΣΕΕ, Δρα Πέτρο Καραγιάννη, ο ίδιος επεξήγησε πως πολλοί -ενήλικες- τυγχάνει να είναι φορείς του στρεπτόκοκκου χωρίς να το αντιληφθούν ή να τους επηρεάσει. Όταν όμως περάσει σε παιδιά, που δεν έχουν προηγούμενη έκθεση στον ιό, γίνεται αμέσως αντιληπτό. Στο ήπιο σενάριο φτάνει μέχρι τον λαιμό, ενώ μιλώντας για την σπάνια και συνάμα επικίνδυνη διεισδυτική του μορφή εξήγησε πως μπορεί να φτάσει στους πνεύμονες, προκαλώντας πνευμονία ή ακόμη και σηψαιμία εάν υπάρχουν πληγές. Σε ό,τι αφορά την ιλαρά υπογράμμισε πως δεν θα έπρεπε να αποτελεί καν ζήτημα αφού εμβολιαζόμαστε σε νεαρή ηλικία (τριπλό εμβόλιο MMR - ιλαρά/παρωτίτιδα/ρουπέλλα). Η έντονη όμως παραπληροφόρηση -όπως υπέδειξε- ότι ενδέχεται να σχετίζεται με τον αυτισμό οδηγεί πολλούς γονείς στο να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους. «Είναι τραγικό το 2024 να πεθαίνει κάποιος από ιλαρά», ήταν η χαρακτηριστική του τοποθέτηση.

Καθησυχαστικός παρουσιάστηκε και ο Λειτουργός Τύπου του Υπ. Υγείας, λέγοντας πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας λόγω της υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης. Σε δηλώσεις του στην «Σ» ανέφερε πως εκδόθηκαν ήδη από πλευράς του αρμόδιου Υπουργείου οδηγίες που σχετίζονται με τον στρεπτόκοκκο, ενώ ερωτηθείς για την ιλαρά δήλωσε πως εντός των επόμενων ημερών θα εκδοθεί παρόμοιο memo οδηγιών και για την ιλαρά. Κληθείς να σχολιάσει αν υπάρχει πρόθεση από πλευράς του Υπουργείου Υγείας για έκδοση ταξιδιωτικών οδηγιών, παρόμοιων με αυτές του ελληνικού Υπ. Υγείας & ΕΟΔΥ (ταξιδιώτες παιδιά και ενήλικες, σε χώρες με έξαρση κρουσμάτων, συστήνεται να επιβεβαιώνουν τον πλήρη εμβολιασμό τους με δύο δόσεις του μεικτού εμβολίου ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (εμβόλιο MMR) πριν από το ταξίδι, ενώ όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν ιστορικό νόσου πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου για την ιλαρά), δεν διαφάνηκε να υπάρχει τέτοια πρόθεση στο παρόν στάδιο.