Ανεμοστροβιλο…γενής η Λεμεσός

Μετρούν τις πληγές τους οι κάτοικοι της Γερμασόγειας μετά το ξέσπασμα του ανεμοστροβίλου που έπληξε την περιοχή τους στο πέρασμά του την Τρίτη, 13 Φεβρουαρίου. Όπως αναφέρει στη «Σ» ο Δήμαρχος της Γερμασόγειας, Κυριάκος Ξυδιάς, έχει καθαριστεί το οδικό δίκτυο και έχουν αποκατασταθεί οι υπηρεσίες στην περιοχή. «Τα συνεργεία καθαρίζουν τις οικίες ασταμάτητα. Από τον ανεμοστρόβιλο υπέστησαν ζημιές 167 οικίες, δύο πολυκατοικίες και οκτώ επαγγελματικά υποστατικά. Τα αντανακλαστικά των αρμοδίων έδρασαν ταχύτατα και γι’ αυτό προλάβαμε τα χειρότερα», τονίζει ο Δήμαρχος Γερμασόγειας.

Προβλέπεται ο ανεμοστρόβιλος;

Μιλώντας για το φαινόμενο ο Αναπληρωτής Διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Φίλιππος Τύμβιος, εξηγεί πως «υπάρχουν προγνωστικά εργαλεία σχετικά με τη δυνατότητα δημιουργίας ανεμοστροβίλου μέσω των αριθμητικών μοντέλων πρόγνωσης και αυτό αξιολογείται όταν γίνεται η πρόγνωση του δελτίου καιρού για την επόμενη μέρα. Βεβαίως υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα στο πού θα δημιουργηθεί, ιδιαίτερα σε μία μικρή έκταση με τόσα διαφορετικά χαρακτηριστικά όπως η Κύπρος, οπότε και η πρακτική παγκοσμίως είναι να μην εκδίδονται προειδοποιήσεις γι’ αυτού του είδους τα φαινόμενα. Αυτό ισχύει και για το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα METEOALARM για την έκδοση προειδοποιήσεων για έντονα καιρικά φαινόμενα, όπου δεν προβλέπεται αυτή η κατηγορία προειδοποιήσεων. Σε ορισμένες περιοχές όπου υπάρχει συχνή εμφάνιση ανεμοστροβίλων, όπως π.χ. στο tornado alley στις ΗΠΑ, ολόκληρη η περιοχή καλύπτεται από συστήματα παρατήρησης ραντάρ, που είναι τα μόνα που μπορούν να διακρίνουν τη δημιουργία των ανεμοστροβίλων, εκδίδονται γενικές προειδοποιήσεις για την περιοχή, ενώ όταν γίνει αντιληπτή η δημιουργία ανεμοστροβίλου δίνεται προειδοποίηση μερικών λεπτών στο κοινό, το οποίο ειδοποιείται μέσω σειρήνων».

Κληθείς να απαντήσει γιατί δεν εκδόθηκε προειδοποίηση για τον ανεμοστρόβιλο που σημειώθηκε την Τρίτη, 13 Φεβρουαρίου, στη Λεμεσό, απαντά ότι «η έκδοση προειδοποίησης προς το κοινό για την πιθανότητα δημιουργίας ανεμοστροβίλου θα εμπεριείχε μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τον χώρο και τον χρόνο εκδήλωσής της. Παράλληλα, πρέπει να γίνει αντιληπτό το κοινωνικό κόστος μίας τέτοιας ανακοίνωσης, η οποία θα επηρεάσει την καθημερινότητα ολόκληρης της νήσου, οπότε και δεν αναφέρονται αυτά τα στοιχεία της πρόγνωσης, όσο πιθανά και να είναι να συμβούν. Η προειδοποίηση που εκδόθηκε αφορούσε έντονες καταιγίδες».

Συχνότερα παραθαλάσσια

Όπως εξηγεί, «οι ανεμοστρόβιλοι είναι πολύ συχνοί στην Κύπρο και υπάρχουν αρκετές καταγραφές ετησίως. Η εμφάνισή τους γίνεται συχνότερα στη θάλασσα, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας της και των υδρατμών που προσδίδει και πολύ συχνά παίρνουν πορεία προς το εσωτερικό όπου προκαλούνται καταστροφές. Λόγω του προσανατολισμού και της ιδιαίτερης τοπογραφίας τους, οι κόλποι τη Λεμεσού, της Λάρνακας, της Μόρφου και της Αμμοχώστου καταγράφουν αρκετά συμβάντα κάθε χρόνο, ενώ στην ξηρά παρατηρούνται συχνότερα στα ανατολικά της Μόρφου και στην Μεσαορία. Οι παράμετροι όμως που προκαλούν την εκδήλωση του φαινομένου είναι πολλοί και η πιθανότητα δημιουργίας ανεμοστροβίλου ή υδροστροβίλου σε οποιαδήποτε περιοχή είναι σημαντική».

Σύμφωνα με τον κ. Τύμβιο, «διαχρονικά έχουν καταγραφεί ανεμοστρόβιλοι με κόστος όχι μόνο υλικό αλλά και σε ανθρώπινες ζωές. Ο κόλπος της Λεμεσού είναι κάπως ευνοϊκός για τη δημιουργία υδροστροβίλων. Στην Κύπρο υπάρχουν καταγραφές για ανεμοστρόβιλους ως έντονα καιρικά συμβάντα από το αγγλικό γραφείο πρόγνωσης καιρού. Η πρώτη σχετική καταγραφή σημαντικού συμβάντος έγινε το 1936, όταν ανεμοστρόβιλος στην Κερύνεια έριξε ένα καμπαναριό, το οποίο σκότωσε τρία παιδιά».

Παλιότερες καταγραφές

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή, διαπιστώνουμε τους εξής καταστροφικούς ανεμοστρόβιλους με τραυματισμούς ή απώλεια ζωών που έπληξαν την Κύπρο. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του φυσικού φαινομένου γίνεται το 1936 στην Κερύνεια, όπου ανεμοστρόβιλος έριξε το καμπαναριό της εκκλησίας, στην οποία είχαν καταφύγει μαθητές, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τρία παιδιά. Ακολουθεί η καταστροφή αεροπλάνων από το χαλάζι και τον δυνατό άνεμο στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας το 1946. Ανεμοστρόβιλος σημειώθηκε στις 31 Ιουλίου του 1969 στη Λευκωσία, αλλά το πιο καταστροφικό χτύπημα ήταν στις 22 Δεκεμβρίου του 1969, στη Λεμεσό, με υλικές καταστροφές και απώλειες ανθρώπινων ζωών.

Επίσης, στις 29 Μαΐου του 1986 σχηματίστηκε ισχυρός ανεμοστρόβιλος στον Κόρνο και στα Πυργά, την 1η Σεπτεμβρίου 1997 έπληξε την περιοχή Λάρνακας - Ξυλοτύμπου - Άχνας, στις 12 Αυγούστου 1998, με καύσωνα χτύπησε στην Κοκκινοτριμιθιά, στις 24 Αυγούστου 1999 ανεμοστρόβιλος προκάλεσε ατυχήματα στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού, στις 7 Σεπτεμβρίου 1999 ισχυρός ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Σια και Κόρνο, στις 25 Οκτωβρίου 1999 την περιοχή Δευτεράς - Ψημολόφου, στις 19 Φεβρουαρίου 2000 ισχυρός ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Μαρί, Αγγλισίδες, Ορμήδεια και Αραδίππου, στις 16 Απριλίου 2001, Μεγάλο Σάββατο, σφοδρή κακοκαιρία έπληξε την πόλη και την επαρχία Λάρνακας, στις 18 Αυγούστου του 2001, ανεμοστρόβιλος στους Τρούλλους της επαρχίας Λάρνακας προκάλεσε τον θάνατο κατοχικού στρατιώτη, στις 27 Ιανουαρίου 2003 και 22 Ιανουαρίου 2004, δύο παρόμοια ξεσπάσματα ανεμοστροβίλων «χτύπησαν» τα νότια παράλια, αφήνοντας πίσω τους έναν νεκρό και 4 τραυματίες, και τέλος, στις 19 Σεπτεμβρίου 2009, καταγράφηκε ανεμοστρόβιλος στην περιοχή των Λατσιών, προκαλώντας υλικές ζημιές και 17 τραυματίες.

Βίαιο φαινόμενο

Επίσης, ο κ. Τύμβιος αναλύει το συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο, λέγοντας πως «δημιουργείται όταν υπάρχει έντονη διάτμηση του επιφανειακού άνεμου με τα υπερκείμενα στρώματα (σε απλή γλώσσα είναι η αλλαγή της κατεύθυνσης και της έντασης του ανέμου όσο ανεβαίνουμε προς τη βάση της καταιγίδας), ενώ απαραίτητη είναι και η ύπαρξη μηχανισμού ανύψωσης της αέριας μάζας, ώστε να δημιουργηθεί τελικά η καταιγίδα. Απαραίτητα, επίσης, συστατικά είναι η ύπαρξη θερμού και υγρού αέρα, η οποία δίνει ενέργεια στη στήλη για να περιστραφεί, όπως και ψυχρή ατμόσφαιρα ψηλότερα, κάτι που θα υποβοηθήσει την προς τα πάνω κίνηση της στήλης».

Όπως προσθέτει, οι αγγλικές ονομασίες είναι «landspout» όταν συνδέονται με κανονικές καταιγίδες, «tornado” όταν προέρχονται από υπερκυτταρικές καταιγίδες, ενώ στην καθομιλουμένη χρησιμοποιείται και ο χαρακτηρισμός «twister». Πρόκειται για μία έντονα περιστρεφόμενη στήλη αέρα, που ξεκινά από την επιφάνεια και φθάνει μέχρι τη βάση ενός καταιγιδοφόρου νέφους. Παρόμοια, όταν η περιστρεφόμενη στήλη δημιουργηθεί πάνω από την επιφάνεια νερού, αυτό ονομάζεται υδροστρόβιλος (στα αγγλικά waterspout)».

Σημειώνεται ότι ανεμοστρόβιλοι ή υδροστρόβιλοι διαφόρων εντάσεων καταγράφονται συχνά μέσα στο έτος, και ότι η συστηματική καταγραφή όλων των εμφανίσεων, ισχυρών και μη, έχει ξεκινήσει στο Τμήμα Μετεωρολογίας από φέτος.

Τέλος, ερωτηθείς για το τι θα πρέπει να προσέξουν οι πολίτες την ώρα του ανεμοστροβίλου, απαντά ότι «πρόκειται για τις ίδιες συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν σε μία έντονη καταιγίδα. Γι’ αυτό θα πρέπει να παραμείνουν σε ασφαλές μέρος και να αποφύγουν τις μετακινήσεις. Σε περίπτωση που γίνει αντιληπτή η ύπαρξη ανεμοστροβίλου, το κοινό θα πρέπει να απομακρυνθεί από τα παράθυρα, καθώς είναι πιθανό να σπάσουν και τα θραύσματα να προκαλέσουν τραυματισμούς».